انگلها موجودات ریزی هستند که برای بقا باید داخل یا خارج از بدن حیوانات زندگی کنند. انگلهای داخلی، به روشهای مختلفی وارد بدن حیوان میشوند و اندامهای داخلی را درگیر میکنند. اما انگلهای خارجی روی پوست و لای موها ظاهر میشوند و شایعترین آنها کک و کنه است. در این مقاله با انواع کنه سگ آشنا میشویم.
کنهها باعث انتقال بیماریهای مختلفی به سگ میشوند، بنابراین به عنوان صاحب سگ باید اطلاعاتی درباره راههای انتقال و نحوه از بین بردن آنها داشته باشیم. برای اینکه بتوانیم کنه را از بین ببریم، باید نوع آن را تشخیص دهیم. در این مقاله، علاوه بر معرفی انواع کنه سگ، به علائم آن نیز اشاره میکنیم. همچنین روشهای پیشگیری، نحوه تشخیص و درمان را بررسی خواهیم کرد. برای درمان و از بین بردن سگ بهتر است از دامپزشک کمک بگیرید. به همین دلیل پیشنهاد میکنیم برای این کار از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر میخواهید معاینات تخصصی تشخیص کنه سگ خود را انجام دهید و نمیتوانید به کلینیک دامپزشکی مراجعه کنید، این امکان وجود دارد که از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
کنه سگ چیست و از کجا می آید؟
همانطور که گفته شد، انگلها به دو دسته زیر تقسیم میشوند:
- «انگل داخلی» (Internal Parasite)
- «انگل خارجی» (External Parasite)
انگلهای داخلی که به آنها کرم روده نیز گفته میشود، وارد بدن سگ میشوند و بخشهایی مانند رودهها را درگیر میکنند. اما انگلهای خارجی روی پوست و لای موهای سگ رشد میکنند و معمولاً با چشم غیرمسلح هم دیده میشوند.
کنه سگ نوعی انگل کوچک خارجی و از خانواده عنکبوتیان است. آنها میکروارگانیسمهایی هستند که خودشان را به حیوان نزدیک میکنند و از خون آنها تغدیه میکنند. رایجترین نوع کنه سگ «کنه سگ آمریکایی» (American Dog Tick) و «کنه سگ قهوهای» (Brown Dog Tick) است. در تصویر زیر یک نوع کنه سگ را مشاهده میکنید.
کنه سگ انواع بیماریها را هم به حیوان خانگی و هم به انسان منتقل میکند و به همین دلیل برای صاحب سگ نگرانکننده است.
زیستگاه کنه سگ عمدتاً آمریکای شمالی است، بهویژه در مناطق جنگلی یا علفزارها. این انگل به سرعت و به راحتی به بدن حیوانی که در حال عبور است میچسبد و رشد میکند.
کنهها بیشترین فعالیت را در طول فصل بهار و اوایل تابستان دارند. در این مدت، از دوران کمون (غیرفعال) بیرون میآیند و به دنبال میزبان میگردند تا بتوانند از آن تغذیه کنند. این رفتار فصلی برای تولیدمثل و بقای کنه بسیار مهم است.
با دانستن منشأ و محل زندگی کنهها میتوانیم به عنوان صاحب سگ، از اقدامات لازم برای پیشگیری از ورود این انگلها به بدن حیوان خانگی خود کمک بگیریم.
انواع کنه سگ با تصویر
آگاهی از انواع کنه سگ میتواند به صاحب او در تشخیص بهموقع و درمان کمک کند. برای از بین بردن کنه داروهای مختلفی وجود دارد که با توجه به نوع کنه تجویز میشود. به طور کلی ۶ نوع کنه سگ وجود دارد که با چسبیدن به بدن میزبان از خون او تغذیه میکند. این کنهها را در ادامه معرفی کردهایم.
۱. کنه آمریکایی
این کنه از نظر ظاهری قهوهای است و نقاط سفیدی پشت او دیده میشود. در نواحی شرقی، شمال غربی و ایالتهای غربی آمریکا دیده میشود و در مناطق سرسبز و کوهستانی زیاد است.
این انگل خارجی، عامل انتقال بیماریهایی مانند تب منقوط کوههای راکی (Rocky Mountain Spotted Fever)، تولارمی (Tularemia) و سایر پاتوژنها است. میزبانهای آن هم انسان، سگ و دیگر پستانداران است.
۲. کنه بوته
این مدل کنه اغلب در مناطق ساحلی و مرطوب زندگی میکند و تا مدت زیادی زنده میماند. اگر این کنه مدت طولانی در بدن سگ بماند، پوست را تحریک و خارش و التهاب ایجاد میکند.

کنه بوته
۳. کنه پاسیاه
از نظر ظاهری «کنه پاسیاه» (Blacklegged Tick) یا (Deer Tick) به رنگ قهوهای قرمز است و پوسته تیرهای دارد. زیستگاه آن مناطق جنگلی و کوهستانی است و بیشتر در ایالتهای غربی و شرقی آمریکا و در کانادا پیدا میشود. بسیاری از آنها ناقل بیماری لایم هستند و لارو آنها اغلب در پستانداران نابالغ دیده میشود.
۴. کنه قهوهای
این کنه ظاهر باریک و قهوهایرنگی دارد و میتواند بعد از تغذیه تا سه سانتیمتر بلند شود. زیستگاه آن در مقایسه با سایر کنهها متفاوتتر است، چون میتواند کل چرخه زندگی خود را در محل زندگی سگ سپری کند. این کنه عامل انتقال بیماری تب منقوط کوه راکی است و از انسان به هم عنوان میزبان استفاده میکند، اما اولویت آن با سگ است.
۵. کنه Gulf Coast
ظاهر این کنه مانند سایر کنهها است، با این تفاوت که توسط نشانههایی روی بدنش قابل شناسایی است. زیستگاه آن سواحل اقیانوس اطلس و خلیج ساحلی مکزیک است و پس از ورود به بدن میزبان، تا مدت زیادی عمر میکند و از خون او تغذیه میکند.
۶. کنه تگزاسی
کنه تگزاسی یا Lone Star، در شرق و جنوب آمریکا زندگی میکند و رنگ آن قهوهای است و خالهای نقرهای در پشت کنه ماده مشاهده میشود. این کنه ناقل بیماریهایی مانند ارلیشیوز (Ehrlichia) و تولارمی است. در هر مرحلهای از زندگی که باشد، میتواند سگ و انسان را آلوده کند.
علائم کنه سگ
کنهها موجوداتی موذی هستند و از بزاق دهان خود موادی ترشح میکنند که گزش آنها را بدون درد میکند. سگها اغلب احساس گزیدگی نمیکنند و هیچ علامتی از خود بروز نمیدهند. اما اگر کنه داخل گوش حیوان برود یا لای انگشتان پای او بچسبد، سگ ممکن است با تکان دادن سر یا لیسیدن پاهایش به آن واکنش نشان دهد.
اگر کنه ناقل ارلیشیوز (Ehrlichia) یا آناپلاسما (Anaplasma) باشد، باعث ایجاد خونریزی در سگ میشود. برای مثال، ممکن است سگ خوندماغ شود یا زخمهای کوچکی روی پوست یا لثه او ایجاد شود که به آن «پتشی» (Petechiae) گفته میشود. بنابراین، اگر متوجه شدید که روی پوست سگ شما کنه هست، مناطقی را که مو ندارد، مانند شکم، لاله گوش، لثه و زیر بغل او را با دقت بررسی کنید تا زخم یا دانههای قرمزی نداشته باشد.
از دیگر علائم کنه سگ، بزرگ شدن غدد لنفاوی، بیحالی و تب است. همچنین ممکن است باعث ایجاد نوعی عفونت باکتریایی شود که به آن بیماری لایم (Lyme Disease) میگویند که علائمی مشابه بیماری آنفولانزا دارد.
این نکته را هم مدنظر داشته باشید که برخی از علائم کنهها ممکن است چند روز تا چند هفته بعد از گزیدگی بروز نکند. این موضوع به نوع بیماری بستگی دارد که توسط کنه منتقل شده است. اما اگر بیماری فلج کنهای (Tick Paralysis) بر اثر گزیدن کنه ایجاد شود، علائم آن بعد از نشستن کنه روی بدن میزبان یا ظرف ۵ روز مشخص میشود.
اما علائم نورولوژیکی مانند بیحرکتی در پاها، عدم توانایی پلک زدن و قفل شدن استخوان فک، طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از نیش کنه بروز میکند که البته با برداشتن کنه از روی بدن سگ، طی ۲ تا ۳ روز تمام علائم برطرف میشود. در کل، با توجه به میزان تغذیهای که کنه از خون میزبان داشته است، مدت زمان بهبودی متغیر خواهد بود.
در مجموع، با مشاهده هر یک از علائم زیر ممکن است سگ شما میزبان کنه باشد و بهتر است برای درمان اقدام کنید.
- خارش
- قرمزی یا التهاب پوست
- برآمدگی روی پوست
- زخمهای سطحی در محل گزیدگی
- کمخونی و بیرنگ شدن لثه
- تکان دادن بیش از حد سر
- لیسیدن زیاد پوست
- علائم درد یا ناراحتی
- بیاشتهایی
- کاهش سطح انرژی بدن
- بیقراری و سر و صدای عجیب هنگام پارس کردن
- تب و سایر علائم سیستمیک
اما کنههایی که باعث بیماری فلج کنهای میشوند، سمی به نام نوروتوکسین ایجاد میکنند که علائم زیر را به دنبال دارد:
- تغییر در صدای پارس کردن
- ضعف پا
- استفراغ
- گشاد شدن مردمک چشم
- مشکل بلع
- مشکل تنفسی
به این نکته توجه داشته باشید که علتهای کنه سگ را دامپزشکان بهتر میدانند و به همین دلیل میتوانید برای این کار از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر میخواهید معاینات حساس تشخیص و از بین بردن کنه سگ خود را انجام دهید و نمیتوانید به کلینیک دامپزشکی بروید، این امکان وجود دارد که از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
نحوه تشخیص کنه سگ
تشخیص بهموقع در درمان بیماری اهمیت بسیار زیادی دارد. برای تشخیص کنه سگ، معاینات اولیه و به انجام برخی آزمایشها نیاز است که در ادامه توضیح دادهایم.
- معاینه فیزیکی: دامپزشک به راحتی میتواند از طریق معاینه پوست و موی سگ، کنه را ببیند و حتی نوع آن را تشخیص دهد. همینطور با دست کشیدن روی بدن سگ میتواند هر گونه برآمدگی را متوجه شود که به دلیل حضور کنه یا بر اثر گزش آن است.
- پرونده پزشکی: اگر سگ قبلاً در معرض انگل قرار گرفته باشد، احتمال اینکه دوباره مستعد آن باشد زیاد است. به همین دلیل دامپزشک به سراغ سوابق پزشکی سگ میرود و علائمی را که قبلاً به دلیل وجود کنه در پرونده او ثبت شده مرور میکند.
- آزمایش خون: گاهی با انجام آزمایش خون میتوان به وجود کنه پی برد. بدن سگ در مواجهه با کنه شروع به ساختن آنتیبادی میکند که از روی آن میتوان تشخیص حضور کنه را داد. همچنین اگر سگ دچار عفونت شده باشد، از طریق آزمایش خون مشخص میشود.
- آزمایش اسمیر خون: در «آزمایش اسمیر» (Blood Smear) یک قطره از نمونه خون سگ را روی لام میریزند و آن را زیر میکروسکوپ میگذارند تا هر نوع عفونت یا وضعیت غیرطبیعی بررسی شود.
- آزمایش PCR: این آزمایش خون، مایع مفصلی یا نمونه غدد لنفاوی را بررسی میکند تا DNA عوامل بیماریزای مرتبط با بیماریهای کنهای را شناسایی کند.
- آزمایش ادرار: از این آزمایش برای ارزیابی عملکرد کلیه و بررسی پروتئین در ادرار استفاده میشود که نشاندهنده بیماریهای مرتبط با کنه است.
راه های از بین بردن کنه سگ
کنه را میتوان دید و به همین دلیل صاحب سگ میتواند آن را از روی بدن سگ بردارد. برای این کار از یک موچین تمیز استفاده کنید. ابتدا دستکش دست کنید و سپس موچین را بین انگشت شست و اشاره بگیرید و تا جایی که میتوانید نزدیک کنه ببرید. به محض اینکه آن را با موچین گرفتید، سریع و بدون فشاردادن از روی پوست سگ بکشید.
بعد از برداشتن کنه ژل ضدعفونیکننده روی آن ناحیه بزنید و کنه را داخل ظرف دربسته بیندازید. در صورت نیاز میتوانید از پماد آنتیبیوتیک هم استفاده کنید.
در تمام این مراحل مطمئن شوید که سگ در آرامش کامل است و با انجام این کار به او استرس وارد نمیشود. اگر سگ شما بیقراری میکند، از شخص دیگری کمک بگیرید تا نگذارد سگ تکان بخورد. اگر بعد از برداشتن کنه سگ همچنان علائمی مانند بیحالی یا بیاشتهایی داشت، حتماً به دامپزشک مراجعه کنید.
نکته: هیچوقت با انگشت خود کنه را از روی پوست سگ برندارید، چون اگر کنه در دستهای شما له شود، مایعی که از بدنش خارج میشود میتواند عامل انتقال بیماری باشد.
در تصویر زیر میتوانید نحوه برداشتن کنه از روی پوست سگ را مشاهده کنید.
درمان بالینی
گاهی ممکن است برداشتن کنه با روشی که گفته شد موفقیتآمیز نباشد. در این صورت باید سگ را به کلینیک ببریم تا با وسایل مخصوص و مجهزتری آن از روی پوست حیوان بردارند. همچنین در مواقعی که کنه باعث ایجاد بیماری جدی مانند لایم یا فلج کنهای شده است، نیاز است برای دارودرمانی به دامپزشک مراجعه شود. برخی از درمانهای بالینی رایج برای از بین بردن کنه سگ در ادامه فهرست شده است.
- استفاده از آنتیبیوتیک: در مواقعی که کنه بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت به بدن میزبان چسبیده است، یا اگر علائم بیماری در سگ مشاهده میشود، دامپزشک از آنتیبیوتیکهایی مانند داکسیسایکلین، ماینوسایکلین یا تتراسایکلین استفاده میکند. این داروها برای درمان بیماری لایم و ارلیشیوز تجویز میشود.
- درمان حمایتی: در رابطه با سگهایی که علائم کنه سگ مانند تب یا بیحالی را نشان میدهند، برخی داروها برای بهبود علائم تجویز میشود، مانند مایعات، داروهای ضد تورم و التهاب یا مسکن.
- تزریق خون: در شرایط حاد که به دلیل تغذیه کنه از خون سگ، کمخونی تشخیص داده شده است، شاید نیاز باشد که به سگ خون تزریق شود.
- استفاده از پروبیوتیک: به دلیل ناراحتی روده و معده که بر اثر مصرف آنتیبیوتیکها ایجاد میشود، دامپزشک ممکن است در طول درمان و بعد از آن پروبیوتیک تجویز کند تا تعداد باکتریهای مفید افزایش پیدا کند و با سایر باکتریها در تعادل باشد.
- واکسیناسیون: در مناطقی که بیماری لایم شایع است، واکسیناسیون میتواند روش مؤثری برای جلوگیری از این بیماری باشد.
- مراقبتهای بعد از درمان: بعد از برداشتن کنه باید محل گزیدگی را تمیز و ضدعفونی کنید و در صورت مشاهده هر گونه علائم عفونت مانند قرمزی، تورم یا ترشح چرکی، دامپزشک را در جریان قرار دهید.
پیشگیری از ابتلا به کنه سگ
با گرم شدت هوا کنهها بیشتر از قبل تولیدمثل میکنند و در نتیجه سگها بیشتر در معرض ابتلا به آن قرار میگیرند. پیشگیری از ابتلا به کنه سگ، به افزایش آگاهی درباره راههای انتقال آن نیاز دارد. وقتی با انواع کنه آشنا شدیم و راه از بین بردن آن را یاد گرفتیم، بهتر است روشهای پیشگیری را نیز بدانیم تا سگ دوباره با انگل درگیر نشود. برای اینکه از ورود کنه به بدن سگ جلوگیری کنیم، لازم است نکات زیر را مدنظر داشته باشیم:
- ماهی یک بار از پماد موضعی یا اسپری دافعه کک و کنه برای سگ خود استفاده کنید.
- از داروهای خوراکی استفاده کنید که تا حد زیادی جلوی ورود کنه به بدن میزبان را میگیرد، بهویژه برای سگهایی که زیاد آببازی میکنند.
- از قلاده ضد کنه استفاده کنید که تا چند ماه کارایی دارد و در برابر کنه و کک از سگ شما محافظت میکند.
- به طور مرتب برای معاینه و چکآپ به کلینیک مراجعه کنید.
- محل زندگی سگ و وسایل شخصی او را مرتب تمیز کنید.
- تا حد امکان او را به مکانهای عمومی که احتمال ابتلا به انگل زیاد است، نبرید.
- بعد از انجام فعالیتهای بیرون از منزل، مانند پیادهروی و بازی کردن با سگ در پارک یا سایر مکانهای عمومی، لباسهایتان را بشویید تا انگل را با خود به داخل خانه نیاورید. انگلها به لباس هم میچسبند و مدتها زنده میمانند تا فرصتی پیش بیاید و بتوانند به عنوان ناقل وارد بدن سگ شوند.
- درباره واکسیناسیون سگ خود در برابر بیماری لایم و سایر بیماریهای ناشی از کنه مشورت کنید.
- از ترکیبات طبیعیِ دافعه کنه با احتیاط استفاده کنید، چون برخی از آنها مانند سرکه سیب یا پمادهای مخصوص کنه ممکن است برای سگ مناسب نباشد.
- به طور مرتب موهای سگ خود را کوتاه کنید و آنها را شانه بزنید. هنگام شانه زدن، لای موهای سگ را با دقت بررسی کنید.
برای از بین بردن کنه سگ میتوانید از دامپزشک کمک بگیرید و به همین دلیل این امکان وجود دارد که مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر میخواهید معاینات تخصصی برای کنه سگ انجام دهید و نمیتوانید به کلینیک دامپزشکی بروید، این امکان وجود دارد که از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
جمعبندی
در این مقاله با انواع کنه سگ آشنا شدیم و دانستیم که چگونه روی پوست یا لای موهای میزبان نفوذ میکند. همچنین علائم کنه سگ را بررسی کردیم و درباره روشهای تشخیص، درمان و پیشگیری اطلاعاتی به دست آوردیم. با آگاهی از این موارد، میتوانیم سگ خود را از قرار گرفتن در معرض انگلها محافظت کنیم و در صورت مشاهده آن، بلافاصله نسبت به درمان اقدام کنیم.