میاز در سگ یک مشکل جدی است که در بیشتر مواقع نادیده گرفته میشود، اما میتواند هر سگی را درگیر کند، بهویژه سگهایی با زخمهای باز یا آنهایی که در محیطهای غیربهداشتی زندگی میکنند. این بیماری به دلیل وجود تخم برخی از مگسها روی پوست سگ ایجاد میشود که معمولاً در نقاط مرطوب بدن مستقر میشوند. این تخمها کمکم به لارو تبدیل میشوند و این لاروها از بافت بدن سگ تغذیه میکنند و درد، عفونت و گاهی آسیبهای شدید به پوست و لایههای زیرین آن وارد میکنند.
آگاهی از بیماری میاز میتواند به صاحبان سگ کمک کند تا زودتر متوجه آن شوند و نسبت به درمان اقدام کنند، چون این بیماری بهسرعت پیشرفت میکند و اگر درمان نشود، خطرناک میشود. لاروها میتوانند به عمق پوست نفوذ کنند و حتی به اندامهای حیاتی برسند که در نهایت عفونتهای شدید یا حتی مرگ را به دنبال دارد. در این مقاله با علت، علائم، روشهای تشخیص، پیشگیری و درمان میاز در سگ آشنا میشویم. برای اطلاع بیشتر درباره بیماری میاز در سگ میتوانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمیتوانید حیوان خانگی خود را به کلینیکهای دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
میاز در سگ چیست؟
میاز یا میازیس (Myiasis) یک بیماری پوستی انگلیسی در سگها است که به دلیل وجود لاروهای مگس که به کرم مگس معروف هستند، ایجاد میشود. در این بیماری، برخی از مگسها تخمهای خود را روی پوست سگ میگذارند که معمولاً در نواحی مرطوب و روی زخمهای باز و کثیف است. وقتی این تخمها به لارو تبدیل میشوند، از بافت مرده یا از بافتی که در حال از بین رفتن است تغذیه میکنند و در موارد حاد ممکن است حتی به بافتهای سالم بدن نیز آسیب بزنند.
میاز بیشتر در سگهایی دیده میشود که زخمهایشان درمان نشده است، از نظر بهداشتی در شرایط مطلوبی نگهداری نمیشوند یا نمیتوانند خودشان را تمیز کنند. لاروها داخل زخمها حرکت میکنند و زخم قرمز و بدبو میشود و با ترشحات چرکی همراه است. به همین دلیل اگر میاز درمان نشود، میتواند به بافتهای سالم و لایههای زیرین پوست آسیب بزند و جان حیوان را به خطر بیندازد. میاز را در دسته بیماریهای خطرناک قرار میدهند، اما اگر بهموقع تشخیص داده شود و درمان صورت بگیرد، به کمک مراقبتهای فوری میتوان جلوی پیشرفت آن را گرفت. پس به عنوان صاحب سگ لازم است با علائم میاز در سگ آشنا شوید تا در صورت مشاهده این علائم به دامپزشک مراجعه کنید. تمیز نگه داشتن زخمهای بدن سگ و رعایت نکات بهداشتی، بهترین راه برای محافظت از سگها در برابر این بیماری انگلی است.
علائم میاز در سگ چیست؟
همانطور که اشاره شد، شناختن علائم میاز در سگ میتواند تا حد زیادی از پیشرفته شدن آن جلوگیری کند. این بیماری چون پوستی است، معمولاً با مشاهده نشانههای ظاهری میتوان آن را تشخیص داد. اما برخی علائم رفتاری هم در سگ بروز میکند که در کنار نشانههای ظاهری، به تشخیص زودهنگام بیماری کمک خواهد کرد.
۱. علائم ظاهری
نشانههای ظاهری میاز در سگ عبارتند از:
- مشاهده کرمها یا لاروهای مگس روی پوست یا داخل زخم که حرکت هم میکنند.
- زخمهای متورم و دردناک
- بدبو شدن زخم به دلیل فعالیت کرمها و عفونت
- تخمهای ریز و سفید مگسها روی پوست یا موی سگ
- زخمهای بزرگ و عمیق
۲. علائم رفتاری
وقتی لاروها وارد زخمهای بدن سگ میشوند یا روی پوست مینشینند، سگ رفتارهایی از خودش بروز میدهد که مانند همیشه نیست. با مشاهده هر یک از علائم زیر بهتر است با دامپزشک مشورت کنید.
- احساس بیقراری در سگ به دلیل درد و ناراحتی
- لیسیدن یا خاراندن زیاد بدن
- حرکات غیرمعمول مانند زیاد بلند شدن، تکان دادن بدن یا لرزش
- کم شدن اشتها و بیحالی
- تب و تورم نواحی اطراف زخم
- گوشهگیری و کاهش تحرک و فعالیت
اگر بیماری در مراحل پیشرفته باشد، کرمها به عمق پوست نفوذ میکنند و ممکن است باعث ایجاد عفونت شدید، شوک و مشکلات جدیتر شود. به همین دلیل شناختن علائم این بیماری به ما کمک میکند تا در صورت مشاهده بتوانیم در همان مراحل اولیه نسبت به درمان اقدام کنیم. درمان بهموقع از بروز آسیبهای جدی به سگ جلوگیری میکند و باعث حفظ سلامتی او میشود.
برای آگاهی بیشتر در مورد این علائم میتوانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر تمایلی ندارید که حیوان خانگی خود را به کلینیکهای دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
علت ایجاد میاز در سگ و خطرات آن
از آنجا که میاز در سگ به دلیل آلودگی با لاروهای مگس در زخم یا پوست حیوان ایجاد میشود، محیط مرطوب به رشد و پیشرفت بیماری کمک میکند. گونههای مختلفی از مگسها عامل ایجاد این بیماری هستند که در شرایط جغرافیایی مساعد رشد و تخمگذاری میکنند. اما همه آنها میتوانند در زخم یا بافتهای مرطوب بدن سگ، تخمهای خود را رها کنند تا تبدیل به لارو شوند و در نهایت با ورود به لایههای زیرین پوست و ایجاد عفونت، آسیبهای جدی ایجاد کنند. در این بخش به مهمترین دلایل میاز در سگ اشاره میکنیم.
زخمهای باز یا درمان نشده
مگسها بهسرعت زخمهای باز روی بدن سگ را شناسایی میکنند و داخل آنها تخم میگذارند. زخمهای کهنه و تازه، هر دو محل مناسبی برای رشد این تخمها هستند و اگر ضدعفونی یا پانسمان نشوند، خطر بیشتری خواهند داشت. مگسها جذب بوی زخم میشوند و به همین دلیل به سراغ بافتهای آسیبدیده میروند.
لاروها بعد از خارج شده از تخم، با ترشح آنزیمهای پروتئولیتیک، بافت زنده یا مرده را تجزیه میکنند و میخورند. این کار به بافتها آسیب بیشتری میرساند و زخم عمیقتر میشود. به همین دلیل توصیه میشود با مشاهده هر نوع جراحت یا زخمی روی بدن سگ، حتماً آن ضدعفونی کنید تا به محیط مناسبی برای رشد لاروها تبدیل نشود.
رطوبت
برخی از اندامهای بدن سگ بافت مرطوبی دارد، مانند اطراف دهان، گوش، ناحیه تناسلی یا مناطقی که به دلیل بیاختیاری ادرار یا ترشح اشک همیشه مرطوب هستند. این نواحی محیط مناسبی را برای رشد و تکثیر لارو مگسها فراهم میکنند. رطوبت پوست را نرم میکند و مقاومت آن را در برابر نفوذ لاروها کاهش میدهد. همچنین شرایط خوبی برای رشد باکتری و قارچها ایجاد میشود که زمینهساز عفونت و جذب مگسها خواهد شد.
رعایت نکردن اصول بهداشتی
سگهایی که در محیطهای آلوده با بهداشت ضعیف زندگی میکنند، بیشتر از همه در معرض این بیماری قرار دارند. آلودگی محیط، فضولات و مواد شیمایی در محل زندگی این حیوانات، مگسها را جذب میکند و تخمگذاری بیشتر میشود. اگر سگ بهموقع حمام نرود یا اصول بهداشتی رعایت نشود، بهویژه در نواحی پرمو یا مناطقی از پوست که چینخوردگی دارد، خطر ایجاد زخم و عفونت بیشتر خواهد شد.
گرمای زیاد
شیوع بیماری میاز در فصول گرم سال، بهویژه در تابستان و فصل بارندگی، به دلیل افزایش جمعیت و فعالیت مگسها بیشتر میشود. هوای گرم و مرطوب، چرخه زندگی مگسها را سریعتر میکند و شرایط را برای تخمگذاری و رشد لارو مساعد خواهد کرد. در این بازههای زمانی، حتی کوچکترین زخم یا رطوبت روی پوست میتواند به سرعت به تخمهای این مگسها آلوده شود.
بیماری
برخی از بیماریها مانند چاقی، بیماریهایی که در راه رفتن سگ اختلال ایجاد میکنند و بیماریهای مزمن ممکن است شرایطی به وجود بیاورند که سگ نتواند خودش را تمیز کند یا حمام کردن او برای صاحبش سخت شود. کاهش نظافت طبیعی بدن، باقی ماندن آلودگی روی پوست، ترشح یا زخمهای درماننشده محیط را برای رشد این لاروها مساعد میکند. در نتیجه خطر ابتلا به بیماری میاز را افزایش میدهد.
انواع میاز در سگ
با توجه به تفاوت گونههای مگسها، محل قرار گرفتن لاروها و نوع بافت میزبان، میاز در سگها انواع مختلفی دارد. در ادامه هر یک را بررسی میکنیم.
۱. میاز پوستی
میاز پوستی (Cutaneous Myiasis) شایعترین نوع میاز در سگ است که به دلیل تخمگذاری مگسها در پوست یا زخمهای باز اتفاق میافتد. این لاروها با ترشح آنزیمهای پروتئولیتیک باعث نرم شدن و تجزیه پوست میشوند. بعد از چند ساعت، ضایعات پوستی ضخیم و پر از ترشحات چرکی ایجاد میشود. این ترشحات بوی بدی دارد و با التهاب و درد همراه است. اگر درمان نشود، ممکن است باعث عفونتهای ثانویه و آسیبهای جدی به پوست شود.
۲. میاز حفرهای
میاز حفرهای (Cavitary Myiasis) از دیگر انواع میاز است که در حفرههای بدن سگ رشد میکنند، مانند گوش (میاز گوشی)، دهان (میاز دهانی)، چشم (میاز چمشی). حتی میتواند مقعد و واژن را هم آلوده کند. این حفرهها به دلیل رطوبت و گرمای ثابت، محیط مناسبی را برای رشد لاروها فراهم میکنند. از علائم این بیماری التهاب، ترشحات چرکی، درد شدید و آسیب دیدن اندامهای داخلی بدن است. برای مثال، میاز چشمی میتواند به سرعت به بافت چشم آسیب برساند و باعث از بین رفتن بینایی شود.
۳. میاز زخمی
میاز زخمی (Wound Myiasis) هنگامی رخ میدهد که مگسها تخمهای خود را روی زخمهای باز و درماننشده رها کنند. لاروها بعد از خارج شدن از تخم، از بافتهای مرده یا زنده زخم تغذیه میکنند و باعث گسترش و عمیقتر شدن زخم میشوند. این اتفاق میتواند باعث ایجاد عفونتهای ثانویه و نکروز شود. میاز زخمی در مواد حاد که عمیق و عفونی شده است، باید سریع درمان شود.
۴. میاز سیستمیک
میاز سیستمیک (Systemic Myiasis) پدیدهای نادر است و بر اثر آن لاروها از طریق جریان خون وارد بافتها یا اندامهای داخلی بدن میشوند. برای مثال میتوانند وارد دستگاه گوارش، مجاری ادرار، گوش داخلی یا حتی چشم بشوند و آن مناطق را آلوده کنند. این نوع میاز بسیار خطرناک است و میتواند آسیب شدیدی به اندامهای داخلی وارد کند یا حتی باعث مرگ شود. علائم میاز سیستمیک به توجه به محلی که درگیر شده متفاوت است و با علائمی مانند تب، بیحالی، درد و اختلال در عملکرد اندامها همراه است.
تشخیص میاز توسط دامپزشک
تشخیص میاز در سگ بر اساس مشاهده علائم بالینی و معاینه دقیق پوست و بافتهای آسیبدیده انجام میشود. مهمترین علائم میاز خارش شدید، برآمدگیهای قرمز یا جوشهای چرکی است که ظاهری شبیه نیش حشره یا جوش معمولی دارد. اما اگر پیشرفت کند، اندازه آن بزرگتر میشود و ممکن است ترشحات چرکی و بوی بدی ایجاد کند.
دامپزشک با معاینه سگ میتواند محل دقیق این ضایعات پوستی را تشخیص دهد و لاروهای مگس را به صورت کرمهای کوچک متحرک ببیند. در برخی موارد، برای تشخیص دقیقتر و بررسی میزان آسیبی که به بافت وارد شده است، ممکن است از سی تی اسکن یا MRI کمک گرفته شود، بهویژه اگر احتمال ورود لاروها به بافتها عمیقتر وجود داشته باشد. علاوه بر معاینه، نمونهبرداری از بافت آسیبدیده و مشاهده آن زیر میکروسکوپ میتواند حضور لاروها در آن ناحیه را تأیید کند. در مواردی که میاز از نوع حفرهای باشد، به معاینه تخصصی و دقیقتری نیاز است و باید از ابزارهای مخصوص دامپزشکی برای دیدن داخل حفرهها استفاده کرد.
در کل تشخیص بهموقع و درست میتواند تأثیر زیادی بر روند درمان داشته باشد و جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد. مراقبتهای بهداشتی و چکآپهای منظم سگ، بهویژه در فصلهای گرم و شرجی، به تشخیص بیماری کمک میکند. برای اطلاع بیشتر درباره روشهای تشخیص میتوانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمیتوانید حیوان خانگی خود را به کلینیکهای دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
درمان میاز در سگها
درمان میاز در سگ طی چند مرحله انجام میشود و هدف آن حذف لاروها، کنترل عفونت و بهبود زخم است. در این بخش از مقاله این مراحل را به ترتیب توضیح میدهیم. در نظر داشته باشید که این مراحل باید توسط دامپزشک انجام شود.
۱. خارج کردن لاروها
اولین و مهمترین مرحله در روند درمانی، بیرون آوردن لاروها از داخل زخم یا پوست است. این کار معمولاً با استفاده از پنس صورت میگیرد که به آن فورسپس گفته میشود و باید با دقت زیادی انجام شود تا لاروها کامل خارج شوند و چیزی باقی نماند که بعداً باعث تشدید عفونت شود. اگر سگ در برابر این کار مقاومت کرد، دامپزشک به او آرامبخش میدهد تا بدون وارد شدن استرس به سگ، لاروها به طور کامل خارج شود.
۲. شستشو و ضدعفونی
مرحله بعدی شستوشو و ضدعفونی است. وقتی لاروها خارج میشوند، محیط زخم همچنان آلوده است و باید با آب و محلولهای ضدعفونی مانند کلروهگزیدین تمیز شود تا باکتری و آلودگیها به طور کامل پاک شود و عفونت ثانویه ایجاد نشود.
۳. داروهای ضد انگل
برای از بین بردن لاروهای باقیمانده و جلوگیری از عفونت باکتریایی، قرصهای ضد انگل مانند ایور مکتین (Ivermectin) تجویز میشود. همچنین از آنتی بیوتیک برای کنترل عفونتهای ثانویه و بهبود سریعتر زخمها استفاده میشود.
۴. مراقبت های ویژه
بعد از انجام همه مراحل فوق، به مراقبتهای ویژهای نیاز است تا در روند بهبود تأثیر سریعتری ایجاد شود و جلوی بازگشت بیماری را بگیرد. مالیدن پمادهای آنتی بیوتیک روی زخم میتواند در این رابطه مؤثر باشد. همچنین باید محلی که آلوده شده تا چند روز تحت نظر باشد تا در صورت مشاهده لاروهای جدید، دوباره از مرحله اول درمان شروع شود.
اقدامات فوری در منزل
زمانی که متوجه شدید سگ شما به بیماری میاز مبتلا شده است، با انجام دادن برخی کارها در منزل میتواند جلوی پیشرفت بیماری و آسیب دیدن بافتها را بگیرید. در ادامه به برخی از اقدامات فوری در منزل اشاره کردهایم که بهتر است قبل از مراجعه به دامپزشک انجام دهید.
تمیز کردن محل زخم
قبل از هر کاری، محل آلوده را با آب ولرم و صابون شستوشو دهید تا آلودگی و چرک پاک شود. این کار باعث کاهش بوی بد و تمیز شدن زخم میشود و محیط را برای لاروها نامناسب میکند.
خشک نگه داشتن محل زخم
بعد از شستوشو، محل آسیبدیده را به آرامی خشک کنید. اگر بافت مرطوب باشد، محیط برای رشد لارو مساعد میشود. به همین دلیل خشک نگه داشتن بافت اهمیت زیادی دارد.
استفاده از روغن یا وازلین
مالیدن کمی روغن یا وازلین روی زخم، در شرایطی که پماد آنتی بیوتیک در دسترس نباشد، لاروها را از بین میبرد. بعد از این کار با دقت لاروها را از محل زخم خارج کنید. این روش در مواقعی که امکان دسترسی فوری به دامپزشک وجود ندارد، مؤثر است.
خارج کردن لاروهای قابل مشاهده
بعضی از لاروها را بدون میکروسکوپ هم میتوان دید. در این حالت میتوانید به کمک پنس تمیز و استریل آنها را به آرامی خارج کنید. در نظر داشته باشید که لاروها باید به طور کامل خارج شوند و آسیبی به پوست وارد نشود.
جلوگیری از لیس زدن یا خاراندن زیاد سگ
وقتی لاروها داخل زخمها حرکت میکنند، سگ احساس ناراحتی و خارش میکند و به همین دلیل ممکن است خودش را زیاد بخاراند یا لیس بزند. این کار باعث تحریک بیشتر زخم میشود و آن را بدتر میکند. برای جلوگیری از این کار از قلاده الیزابت استفاده کنید که دور گردن سگ قرار میگیرد و نمیگذارد زبان سگ به محل آسیبدیده نزدیک شود.
مراقبتهای بهداشتی
محیط زندگی سگ را تمیز و خشک نگه دارید و زبالهها را به طور مرتب جمع کنید. همچنین محل دستشویی سگ را تمیز نگه دارید و ظرف آب و غذای او را مرتب بشویید. با رعایت این نکات میتوانید از بروز این بیماری جلوگیری کنید یا جلوی پیشرفت آن را بگیرید.
پیشگیری از میاز در سگ
میاز یک نوع بیماری انگلی است که میتواند در صورت پیشرفته شدن میتواند خطرات جدی برای سگ ایجاد کند. به همین دلیل رعایت کردن برخی موارد برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری میتواند در حفظ سلامت سگ به ما کمک کند. در ادامه به مهمترین روشهای پیشگیری از میاز در سگ اشاره میکنیم.
رعایت بهداشت و مراقبت از زخمها
مهمترین مسئله در پیشگیری از بیماری میاز این است که از زخمها مراقبت کنیم. این موضوع درمورد سگهای بیمار یا چاق اهمیت بیشتری دارد. زخم باید بلافاصله ضدعفونی و در صورت نیاز پانسمان شود. همچنین اگر روزانه بدن سگ را بررسی کنید و نواحی پرمو و جاهایی از بدن که پوست چین و چروک بیشتری دارد را نگاه کنید، میتوانید در صورت مشاهده زخم، قبل از اینکه تخمها وارد آن شوند، زخم را ضدعفونی و درمان کنید. چون در این نواحی معمولاً زخمها دیده نمیشوند، معاینه روزانه نوعی پیشگیری به شمار میرود.
حفظ محیط خشک و تمیز
رطوبت محیط باعث مرطوب شدن پوست میشود که عامل ایجاد بیماری میاز است. مگسها رطوبت را دوست دارند و به دنبال چنین محیطهایی برای تخمگذاری هستند. به همین دلیل محل زندگی سگ باید همیشه خشک و تمیز نگه داشته شود. محل دستشویی سگ هم مرتب باید شستوشو و تمیز شود. استفاده از سطلهای زباله دردار و جلوگیری از تجمع مواد غذایی، از جذب مگسها پیشگیری میکند. شستن مرتب ظرف آب و غذای سگ هم اهمیت زیادی در رعایت بهداشت محیط دارد.
استفاده از اسپری دافع حشره
برای اینکه مگسها وارد محل زندگی سگ نشوند، استفاده از اسپری و محلولهای دورکننده حشرات که برای سگ بیضرر باشد، میتواند تا حد زیادی از این بیماری پیشگیری کند. نصب توری برای در و پنجره هم به این کار کمک میکند. در فصلهای گرم و شرجی، حتماً باید زخمهای باز را پانسمان کنید تا مگسها به آن هجوم نیاورند.
کنترل شرایط محیطی
در فصول گرم و شرجی باید بیشتر مراقب سگها بود و روزانه بدن آنها را بررسی کرد تا اگر زخمی ایجاد شده باشد، سریع ضدعفونی شود. رطوبت و گرما شرایط را برای رشد لاروها فراهم میکند. پانسمان زخم میتواند به جلوگیری از ورود لاروها کمک کند.
سوالات متداول
در این بخش به برخی از سوالات متداول درباره بیماری میاز در سگ پاسخ دادهایم.
آیا میاز از سگ به انسان منتقل میشود؟
میاز به طور مستقیم از سگ به انسان منتقل نمیشود، چون علت بیماری لارو مگس است که به میزبان خود وابستهاند و به طور مستقیم به گونههای دیگر منتقل نمیشوند. با این وجود، تماس با زخمهای آلوده در بدن سگ ممکن است خطر عفونتهای ثانویه را افزایش دهد. به همین دلیل رعایت نکات بهداشتی امری ضروری به شمار میرود.
میاز در توله سگها چطور بروز میکند؟
در تولهسگها، به دلیل سیستم ایمنی ضعیفتر، بیماری میاز میتواند سریعتر شیوع پیدا کند و با علائمی مانند خارش شدید، بیقراری، زخمهای باز و ترشحات چرکی همراه است. به همین دلیل لازم است از تولهسگها در برابر این بیماری بیشتر مراقبت کنیم.
جمعبندی
در این مقاله با بیماری میاز در سگ آشنا شدیم و علائم ظاهری و رفتاری آن را بررسی کردیم. همچنین علت این بیماری را توضیح دادیم و انواع آن را معرفی کردیم. در ادامه به تشخیص بیماری میاز در سگ اشاره کردیم که توسط دامپزشک و به روشهای مختلفی انجام میشود. همچنین روشهای درمان و اقدامات فوری در منزل را بررسی کردیم.
در مجموع، چون بیماری میاز توسط لارو مگسها ایجاد میشود و روی زخمهای باز و نواحی مرطوب پوست مینشیند، رعایت بهداشت و بررسی بدن سگ به طور مرتب اهمیت زیادی در پیشگیری و درمان بهموقع دارد.