عفونت دهان گربه یکی از مشکلات رایج است که اگر به‌موقع تشخیص داده نشود و درمان صورت نگیرد، می‌تواند به بیماری خطرناکی تبدیل شود. این نوع عفونت با التهاب لثه، تجمع پلاک، بوی بد دهان، ورم و درد همراه است و ممکن است باعث بی‌اشتهایی و تغییرات رفتاری شود. در صورت پیشرفته شدن بیماری، به قلب، کبد و کلیه آسیب می‌رساند و روند بهبودی را دشوار میکند.
درمان به‌موقع عفونتهای دهان و دندان می‌تواند جلوی پیشرفت بیماری و خطرناک شدن آن را بگیرد. به همین دلیل به عنوان صاحب گربه لازم است با علائم عفونت دهان و راه‌های پیشگیری از آن آشنایی کافی داشته باشید و در صورت مشاهده علائم، گربه را برای درمان نزد دامپزشک ببرید. در این مقاله به بررسی دلایل عفونت دندان می‌پردازیم و به علائم، روشهای پیشگیری و درمان اشاره خواهیم کرد. برای اطلاع بیشتر درباره نحوه درمان عفونت دهان گربه می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
علت عفونت دهان گربه
عفونت دهان در گربه‌ها (Feline Oral Infection) اغلب به دلیل تجمع پلاک روی دندان است که باعث رشد باکتریها می‌شود و در نهایت با التهاب لثه و عفونت همراه می‌شود. در حالت عادی، دهان گربه باکتری‌های مفیدی دارد که به هضم غذا کمک می‌کنند، اما وقتی این باکتریها در پلاک دهان جمع می‌شوند و به سمت ریشه دندان حرکت می‌کنند، تعادل جمعیت باکتریها به هم می‌خورد و به عوامل بیماری‌زا تبدیل می‌شوند. در نتیجه باعث التهاب لثه می‌شوند و در صورت عدم درمان به‌موقع، بیماری عود میکند و به «پریودنتیت» (Periodontitis) تبدیل می‌شود که نوعی بیماری لثه است و به بافت آن آسیب جدی وارد میکند.
عوامل متعددی باعث عفونت دهان می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- نامرتب بودن دندان‌ها یا روی هم قرار گرفتن آن‌ها (عامل تجمع بیشتر پلاک)
- رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان در گربه
- تغذیه نامناسب و استفاده از غذاهای مضر برای سلامت دهان و دندان
- بیماریهای عفونی زمینه‌ای مانند ویروس نقص ایمنی گربه (FIV)
- لوسمی (ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن گربه)
- بیماری تحلیل دندان گربه (تخریب ساختار دندان و افزایش احتمال عفونت)
دلایلی که ذکر شد، به طور مستقیم یا غیر مستقیم باعث عفونت دهان گربه می‌شود و اگر جدی گرفته نشود، می‌تواند مشکلات جدی‌تری ایجاد کند. به همین دلیل آگاهی از عوامل ایجادکننده این بیماری و بررسی مرتب دهان و دندان گربه نقش مهمی در پیشگیری از بروز بیماری و حفظ سلامت این حیوان دارد.
انواع عفونت دهان گربه
عفونت دهان گربه انواع مختلفی دارد و هر یک علائم، شدت و پیامدهای متفاوتی به دنبال دارد. دانستن انواع عفونت دهان گربه به صاحب آن کمک میکند تا به‌موقع متوجه بیماری شود و برای درمان اقدام کند. در ادامه این مطلب انواع عفونت دهان گربه را توضیح می‌دهیم.
۱. عفونت لثه
عفونت لثه (Periodontal Disease) یکی از شایع‌ترین بیماریهای دهانی در گربه‌ها است و معمولاً با التهاب و خونریزی لثه شروع می‌شود. اگر این بیماری ادامه پیدا کند و درمان نشود، ممکن است باعث تخریب استخوان فک، لق شدن و افتادن دندان‌ها شود. این بیماری اغلب به دلیل تجمع پلاک یا تارتار (تشکیل رسوب روی دندان) ایجاد می‌شود و حتی می‌تواند به اندام‌های داخل آسیب برساند.
۲. تحلیل رفتن دندان
تحلیل دندان (Tooth Resorption) یک بیماری جدی است که به مرور باعث تخریب ساختار دندان می‌شود و با درد زیادی همراه است. این مشکل معمولاً با ضایعاتی شبیه پوسیدگی دندان ظاهر می‌شود و در بیشتر موارد باید دندان آسیب‌دیده را کشید.
۳. ژینژیویت
ژینژیویت (Gingivitis) به نوعی از التهاب لثه گفته می‌شود که دلیل اصلی آن تجمع پلاک باکتری روی دندان است. این بیماری را در مراحل اولیه می‌تواند درمان کرد و خطر جدی گربه را تهدید نمی‌کند. اما اگر پیشرفت کند، به بیماری لثه تبدیل می‌شود و در آن صورت ممکن است به بافت لثه آسیب جدی وارد کند، عفونت وارد ریشه شود و در نهایت به دندان‌ها هم آسیب بزند.
۴. پریودنتیت
پریودنتیت (Periodontitis) مرحله پیشرفته‌تر بیماری ژینژیویت است که در آن التهاب لثه به بافت‌های زیرین و استخوان فک می‌رسد و باعث لق شدن دندان می‌شود. این بیماری را باید هر چه سریع‌تر درمان کرد تا از آسیب‌های جدی به بافت لثه و دهان جلوگیری کند. درمان آن هم روند نسبتاً طولانی دارد و پس از بهبودی باید مراقبت‌های ویژه‌ای صورت بگیرد تا گربه به طور کامل بهبود پیدا کند.
۵. استوماتیت
استوماتیت (Stomatitis) التهاب گسترده و دردناک است که مخاط دهان را آلوده میکند و حتی می‌تواند کل دهان را درگیر کند. دلیل آن هم پاسخ غیرعادی سیستم ایمنی به پلاک باکتریایی یا عفونتهای ویروسی مانند کلسی ویروس و هرپس ویروس است. گربه‌ای که به استوماتیت مبتلاست، به دلیل درد زیادی که در ناحیه دهان و دندان دارد، نمی‌تواند خوب غذا بخورد. به همین دلیل بدنش ضعیف می‌شود و باید تحت درمان قرار بگیرد تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.
۶. عفونت قارچی دهان
عفونت قارچی دهان (Fungal Stomatitis) اغلب به دلیل رشد بیش از حد قارچ کاندیدا آلبیکانس ایجاد می‌شود و علائم آن شامل قرمزی، زخم، خونریزی و تشکیل پلاک‌های سفید در دهان است. این نوع عفونت، گربه‌هایی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند را بیشتر از بقیه درگیر میکند. همچنین در گربه‌هایی که مدت زیادی آنتی بیوتیک مصرف کرده‌اند، شایع‌تر است.
برای اطلاع بیشتر درباره انواع عفونت دهان گربه می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
علائم عفونت دهان گربه
همان‌طور که اشاره شد، عفونت دهان گربه یک مشکل جدی و شایع است که اگر به‌موقع تشخیص داده نشود و اقدامات درمانی صورت نگیرد، ممکن است سلامت حیوان را به خطر بیندازد. آگاهی از علائم بیماری به صاحب گربه کمک میکند تا سریع‌تر متوجه شود و به دامپزشک مراجعه کند. علائم عفونت دهان گربه در ادامه توضیح داده شده است.
- بوی بد دهان که یکی از اولین نشانه‌ها است و به دلیل تجمع باکتریها و تشکیل پلاک ایجاد می‌شود.
- تورم و قرمز شدن لثه که با درد و التهاب همراه است و باعث ایجاد ناراحتی هنگام غذا خوردن می‌شود.
- خونریزی لثه که هنگام جویدن غذا یا مسواک زدن مشاهده می‌شود.
- کاهش اشتها و مشکل در جویدن که دلیل آن درد ناشی از عفونت است.
- تغییرات رفتاری که شامل بی‌قراری، گوشه‌گیری و واکنش
اگر این علائم نادیده گرفته شود، عفونت به استخوان فک می‌رسد و باعث بروز مشکلات جدی‌تر می‌شود. بنابراین، انجام معاینات منظم توسط دامپزشک و رعایت بهداشت دهان و دندان گربه اهمیت زیادی در پیشگیری از ابتلا به بیماری دارد. در صورت مشاهده هر یک از علائمی که ذکر شد، بلافاصله به دامپزشک مراجعه کنید.
درمان عفونت دهان گربه
درمان عفونت دهان گربه به نوع بیماری و شدت آن بستگی دارد. اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، با درمان خانگی می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد. اما در صورتی که عفونت شدید باشد، به درمان دارویی نیاز است که توسط دامپزشک تجویز می‌شود. در مواردی هم که درمان دارویی جواب نمی‌دهد، با جراحی می‌توان عفونت را از بین برد یا دندان آسیب دیده را کشید و بافت‌های عفونی را تخلیه کرد. در ادامه این مقاله هر یک از این سه روش درمانی را توضیح می‌دهیم.
۱. درمان دارویی
برای درمان دارویی عفونت دهان گربه معمولاً از آنتی بیوتیک‌‌هایی مانند آموکسی‌سیلین و کلیندامایسین استفاده می‌شود. داکسی‌سایکلین نیز به دلیل اثر ضد باکتری و ضد التهابی که دارد، ممکن است توسط دامپزشک تجویز شود. طول دوره درمان و دوز مصرفی هم باید زیر نظر دامپزشک باشد و از همه مهم‌تر، آنتی بیوتیک باید رأس ساعت مشخص به گربه داده شود تا بیشترین اثر را داشته باشد.
از دیگر داروهایی که برای درمان عفونت دهان گربه استفاده می‌شود، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ملوکسیکام یا روبریناکوکسیب است که برای کاهش التهاب تجویز می‌شود. در کنار آن مصرف داروهای مسکن نیز به کاهش درد گربه کمک میکند. البته در مواردی که التهاب و تورم زیاد است، کورتیکواستروئیدهایی مانند متیل‌پردنیزولون تزریق می‌شود که در مقایسه با نوع خوراکی آن اثربخشی بیشتری دارد و در کل این داروها را نباید برای مدت طولانی به گربه داد، چون عوارض جانبی دارد.
برای از بین بردن عفونت و تمیز نگه داشتن دهان، شست‌وشو با محلول‌های ضدعفونیکننده دهان توصیه می‌شود. همچنین اگر التهاب باعث درد می‌شود، تغذیه گربه با غذای نرم و آبکی می‌تواند به او کمک کند تا هنگام غذاخوردن درد کمتری را تجربه کند. در مواردی که عفونت به دارو مقاوم است، ممکن است دامپزشک داروهایی مانند اینترفرون امگا تجویز کند، اما داروی گرانی است و دسترسی به آن هم محدود است.
در کل، درمان دارویی به عنوان بخشی از برنامه درمانی برای عفونت دهان گربه در نظر گرفته شده است و در صورتی که موفقیت‌آمیز باشد، نیازی به عمل جراحی یا کشیدن دندان نیست. اما در مواقعی که دارو تأثیری در روند بهبودی ایجاد نمی‌کند، باید از مراحل درمانی پیشرفته‌تری کمک گرفت.
۲. جراحی
همان‌طور که اشاره شد، درمان عفونت دهان گربه در موارد پیشرفته‌تر با عمل جراحی امکان‌پذیر است. منظور از پیشرفت بیماری این است که عفونت وارد بافت‌های داخلی لثه شود یا به طور گسترده تمام حفره دهانی را درگیر کند و به دندان‌ها آسیب بزند. جراحی شامل چند مرحله است که در ادامه توضیح می‌دهیم.
- جرم‌گیری دندان: ابتدا گربه بیهوش می‌شود تا دامپزشک بتواند به طور کامل پلاک‌‌ها را از روی دهان پاک کند و جرم‌هایی که روی آن جمع شده است را پاکسازی کند. این کار باعث کاهش التهاب و کاهش تعداد باکتریها می‌شود و از پیشرفت بیماری جلوگیری میکند.
- کشیدن دندان آسیب‌دیده: اگر عفونت به ریشه دندان نفوذ کند و باعث تخریب آن شود، دامپزشک ناچار است دندان را بکشد. گاهی هم ممکن است چند دندان آسیب دیده باشد و همه آن‌ها کشیده شود. برای جلوگیری از گسترش عفونت به بافت‌های اطراف و حفظ سلامت دهان و دندان انجام این کار ضروری است.
- جراحی لثه: در مواردی که بافت لثه آسیب جدی دیده باشد، ممکن است عمل جراحی لثه انجام شود. این جراحی شامل حذف بافت‌های آسیب‌دیده یا مرده است و در برخی موارد پیوند لثه برای ترمیم نواحی آسیب‌دیده انجام می‌شود.
- مراقبت بعد از جراحی: بعد از عمل جراحی، دامپزشک آنتی بیوتیک و ضد التهاب تجویز میکند تا هم عفونت کنترل شود و هم درد کاهش یابد. در این دوران، مراقبت از گربه می‌تواند در روند بهبودی بیماری تأثیر زیادی داشته باشد. برای مثال دادن غذای نرم و مقوی، و رعایت بهداشت دهان می‌تواند در دوران نقاهت مؤثر باشد.
۳. درمان خانگی
در کنار درمان‌های دارویی و جراحی که توسط دامپزشک انجام می‌شود، برخی از روشهای خانگی نیز می‌تواند به تسکین علائم درد کمک کند. البته این روشها جایگزین درمان تخصصی نیستند و بهتر است با مشورت دامپزشک استفاده شوند. برخی از این روشهای درمانی خانگی را برای عفونت دهان گربه در ادامه معرفی کرده‌ایم.
- مسواک زدن دندان‌ها: مسواک و خمیردندان مخصوص گربه‌ها به حذف باکتری‌های مضر کمک میکند و بهداشت دهان و دندان را هم حفظ میکند.
- روغن نارگیل: روغن نارگیل خاصیت ضد باکتری و ضد التهاب دارد. مقداری از آن را با سرنگ در دهان گربه بریزید یا پنجه‌های گربه را به آن آغشته کنید تا گربه لیس بزند.
- شست‌وشوی دهان با چای بابونه: چای بابونه را دم کنید و بعد از خنک شدن با سرنگ به آرامی دهان گربه را با آن شست‌وشو دهید. بابونه خاصیت ضدعفونیکننده دارد و مسکن خوبی برای کاهش درد است.
- محلول آب و نمک: یک قاشق چای‌خوری نمک را در یک فنجان آب گرم حل کنید و با سرنگ آن را روی زخم‌ها و داخل دهان گربه بریزید. این محلول خاصیت ضدعفونیکننده دارد.
- جعفری تازه: افزودن مقداری جعفری به غذای گربه به دلیل خواص ضد باکتری و ضد التهابی، می‌تواند به بهبود بیماری کمک کند.
- رژیم غذایی مناسب: تغذیه با غذای نرم و مرطوب که جویدن آن برای گربه راحت باشد و استفاده از مواد غذای با کیفیت و ارزش غذایی بالا می‌تواند به قوی‌تر شدن سیستم ایمنی گربه کمک کند. در دسترس بودن آب تمیز و کافی نیز اهمیت زیادی دارد.
برای اطلاع بیشتر درباره درمان خانگی عفونت می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
مراقبت های بعد از درمان
یکی از نکات مهم در خصوص بیماری عفونت دهان گربه مراقبت‌های بعد از درمان است، زیرا اگر این کار به خوبی انجام نشود، ممکن است باعث برگشت بیماری شود یا روند بهبودی کامل را به تأخیر بیندازد. در این بخش از مقاله به نکات کلیدی مهمی در رابطه با مراقبت‌های پس از درمان اشاره شده است.
۱. مراقبت از زخم و بخیه‌ها
بخشی از دهان که جراحی شده یا عفونت آن از بین رفته است را هر روز بررسی کنید و اگر نشانه‌‌ای از تورم، قرمزی، خونریزی یا ترشح غیرطبیعی مشاهده کردید، حتماً دامپزشک را در جریان قرار دهید، چون ممکن است عفونت به طور کامل رفع نشده باشد یا بیماری عود کرده باشد.
۲. دادن به موقع داروها
حتماً داروها را به طور کامل و منظم به گربه بدهید و طبق دستور دامپزشک عمل کنید. خودسرانه به او دارو ندهید و در صورت بروز علائم درد شدید یا بی‌قراری و همچنین در صورت مشاهده عوارض جانبی داروها، به دامپزشک مراجعه کنید. البته عوارض دارو معمولاً بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت رفع می‌شود، اما اگر ادامه پیدا کرد، مراجعه به دامپزشک ضروری است.
۳. تغذیه مناسب
در روزهای اول بعد از جراحی یا درمان، رژیم غذایی گربه باید شامل مایعات یا غذاهای نرم و زودهضم باشد تا محلی که جراحی شده تحریک نشود. پس از بهبودی اولیه، کم‌کم می‌توانید از غذاهای همیشگی به گربه خود بدهید، اما بهتر است غذاهای نرم و مقوی‌تری به او داده شود و غذای خشک زیاد استفاده نشود.
۴. محدود کردن فعالیت بدنی
برای جلوگیری از آسیب دیدن محل جراحی یا پاره شدن بخیه‌ها، بهتر است گربه فعالیت‌‌های سنگین مانند دویدن، پریدن و بازی‌های پرتحرک را برای مدتی کنار بگذارد. در صورت نیاز، می‌توانید او را در قفس بگذارید یا برای مدتی در جایی نگه دارید تا نتواند فعالیت زیادی داشته باشد.
۵. پیگیری و چک‌آپ منظم
مراجعه منظم به دامپزشک برای بررسی وضعیت دهان و دندان و اطمینان از بهبودی کامل و جلوگیری از عفونت نیز اهمیت زیادی دارد. همچنین ممکن است نیاز باشد تا به صورت دوره‌ای جرم‌گیری انجام شود. در هر صورت بررسی دوره‌ای می‌تواند در جلوگیری از بروز بیماری و کنترل آن در مراحل اولیه اثر داشته باشد.
۶. رعایت بهداشت دهان و دندان
پس از بهبودی، مسواک زدن منظم دندان با خمیردندان مخصوص گربه و همچنین استفاده از محصولات بهداشتی مانند دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال می‌تواند به پیشگیری از عفونت ثانویه و عود بیماری کمک زیادی بکند.
پیشگیری از عفونت دهان گربه
پیشگیری از ابتلا به عفونت دهان گربه با رعایت کردن برخی نکات ساده امکان‌پذیر است. مهم‌ترین آن‌ها رعایت بهداشت دهان گربه است که به حفظ سلامت او و جلوگیری از تکثیر باکتری‌های مضر دهانی کمک میکند. در ادامه به این روشها اشاره می‌کنیم.
- مسواک زدن به طور منظم و روزانه
- استفاده از دهان‌شویه
- رژیم غذایی مناسب و استفاده کمتر از غذاهای خشک که باعث تشکیل پلاک می‌شود.
- معاینه منظم دهان و دندان توسط دامپزشک و جرم‌گیری دوره‌ای
- استفاده از اسباب‌بازی‌های دندانی
سوالات متداول
در ادامه به دو سوال رایج در خصوص عفونت دهان گربه پاسخ داده‌ایم.
۱. آیا عفونت دهان گربه می‌تواند به سایر اندام‌ها آسیب برساند؟
عفونتهای مزمن دهان و دندان در گربه‌ها ممکن است باکتریها را وارد جریان خون کند و به اندام‌های حیاتی مانند قلب، کلیه و کبد آسیب بزند. در نتیجه باعث التهاب این اندام‌ها می‌شود و بیماریهای ثانویه‌ای مانند اندوکاردیت (التهاب لایه میانی قلب) یا بیماری کلیوی ایجاد میکند. بنابراین، تشخیص و درمان به‌موقع در جلوگیری از پیشرفته شدن بیماری اهمیت زیادی دارد.
۲. نقش واکسیناسیون در پیشگیری از عفونت دهان گربه چیست؟
واکسن‌ها از عفونتهای باکتریایی دهان و دندان در گربه‌ها جلوگیری نمی‌کنند، اما می‌توانند در پیشگیری از برخی بیماریهای ویروسی مؤثر باشند که به طور غیرمستقیم باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی و افزایش خطر عفونتهای دهان و دندان می‌شوند. برای مثال، واکسیناسیون در برابر بیماری کلسی‌ویروس گربه که باعث زخم‌های دردناک در دهان می‌شود، می‌تواند از بروز این نوع عفونت‌ها جلوگیری کند.
جمع‌‌بندی
در این مقاله با انواع عفونت دهان گربه آشنا شدیم و فهمیدیم که می‌تواند به عنوان یکی از مشکلات شایع، کیفیت زندگی این حیوان خانگی را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین به این نکته اشاره کردیم که شناخت علائم بیماری و مراجعه به‌موقع به دامپزشک می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
در کنار روشهای درمان دارویی که توسط دامپزشک تجویز می‌شود، به برخی از روشهای درمان خانگی نیز اشاره کردیم که می‌تواند این بیماری را در مراحل اولیه تا حد زیادی کنترل کند. اما در مواردی که درمان دارویی یا روشهای خانگی تأثیری در روند بهبودی ندارد، ممکن است بافت‌های عمیق‌تر لثه یا دندان‌های گربه آسیب دیده باشد و در آن صورت به عمل جراحی نیاز است.