تحقیقات نشان داده است که با افزایش سن، احتمال تجمع پلاک دندان و التهاب لثه افزایش مییابد. استفاده از محصولات بهداشت دهان، مانند جویدنیهای دندانی و محلول کلرو هگزیدین، نقش مؤثری در کاهش پلاک و پیشگیری از بیماریهای پریودنتال در سگهای خانگی دارد. در این مقاله توضیح میدهیم که جرم گیری دندان سگ چه موقع و در چه سنی ضروری است.
همچنین به بررسی مواردی مانند مراحل جرم گیری دندان سگ، عوارض احتمالی و مراقبتهای بعد از آن میپردازیم. برای اطلاع بیشتر درباره سن مناسب برای جرم گیری دندان سگ از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمیتوانید حیوان خانگی خود را به کلینیکهای دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
جرم گیری دندان سگ چیست؟
جرم گیری دندان سگ فرایندی است که برای پاکسازی پلاک و جرمهای روی دندانها انجام میشود. جرم دندان یا تارتار، همان پلاک سفتی است که روی دندان سگها شکل میگیرد. پلاک لایهای نرم و چسبناک از بزاق، باقیمانده غذا و باکتریها است که بعد از غذا خوردن روی دندانها ایجاد میشود. اگر این پلاک بهموقع تمیز نشود، مواد معدنی موجود در بزاق، بهویژه کلسیم و فسفر، باعث سخت شدن آن و تبدیل شدن به جرم دندان میشود.
وقتی جرم تشکیل شد، دیگر با مسواک زدن ساده نمیتوان آن را از بین برد و باید دامپزشک وارد عمل شود و از ابزارهای تخصصی برای جرمگیری استفاده کند. این کار علاوه بر اینکه باعث تمیزی و زیبایی دندانها میشود، از بروز مشکلات شدیدتر دهان و دندان جلوگیری میکند.
چرا جرم گیری دندان سگ مهم است؟
جرم دندان از پلاک شروع میشود. باکتریها و ذرات غذا روی دندانها جمع میشوند و اگر پاک نشوند، به مرور سخت میشوند و جرم تشکیل میدهند. سطح زبر جرم محل مناسبی برای چسبیدن باکتریهای جدید است و باعث التهاب لثه (ژنژیویت) و بیماری پریودنتال میشود. به مرور زمان، این مشکلات باعث تحلیل لثه، پوسیدگی دندان و حتی انتشار باکتریها به سایر اندامها میشوند.
بنابراین، جرمگیری دندان سگ نهتنها سلامت دندان و لثه را حفظ میکند، بلکه از دنداندرد و عفونتهای شدید پیشگیری میکند.
جرم گیری دندان سگ در چه سنی ضروری است؟
وقتی پلاک و تارتار آنقدر روی دندان سگ تجمع پیدا کرده باشد که با مسواک و روشهای خانگی قابل حذف نباشد، لازم به جرمگیری تخصصی و توسط دامپزشک است. این مرحله معمولاً با بوی بد دهان، تغییر رنگ دندانها و التهاب لثه همراه است. سن نیز نقش مهمی دارد، چون هرچه سگ بزرگتر میشود، سرعت تجمع جرم بیشتر میشود و احتمال بیماری لثه بالا میرود.
به طور معمول، اولین جرمگیری حرفهای برای بیشتر سگها بین ۲ تا ۳ سالگی توصیه میشود، اما زمان دقیق به چند عامل بستگی دارد که در ادامه بررسی میکنیم.
عوامل مؤثر در تعیین زمان دقیق جرم گیری دندان سگ
مهمترین عواملی که نشان میدهند چه زمانی سگ به جرمگیری تخصصی و حرفهای نیاز دارد، در چهار مورد زیر خلاصه میشود.
- سن سگ و سرعت تشکیل جرم
- شدت بیماریهای دهانی
- سابقه مراقبتهای دندانی
- تشخیص دامپزشک
هر یک از عوامل فوق را در ادامه به طور کامل بررسی میکنیم.
۱. سن سگ و سرعت تشکیل جرم
بیشتر سگها از حدود دو سالگی شروع به تشکیل تارتار یا جرم میکنند. دندانهای سگهای کوچک مانند شیواوا، پامر، پودل یا مالتیز معمولاً زودتر و شدیدتر جرم میگیرند و حتی ممکن است لازم باشد در ۱۸ ماهگی جرمگیری شوند.
در مقابل، سگهای بزرگتر کمی دیرتر دچار رسوب سخت روی دندان خود میشوند، اما همچنان از حدود ۳ سالگی باید تحت نظر باشند.
۲. شدت بیماریهای دهانی
- صرف نظر از سن، اگر علائم زیر دیده شود، جرمگیری ضروری است:
- بوی بد مداوم دهان
- التهاب یا خونریزی لثه
- تغییر رنگ زرد یا قهوهای روی دندان
- کاهش اشتها یا مشکل در جویدن
- تجمع تارتار به طور قابلمشاهده
اگر این علائم وجود دارد، حتی سگ یکساله هم باید معاینه شود.
۳. سابقه مراقبتهای دندانی
سگی که هیچوقت مسواک نزده یا از جویدنیهای دندانی استفاده نکرده، خیلی زودتر از سگی که مراقبت منظم دارد به جرمگیری نیاز پیدا میکند. در این موارد، جرمگیری ممکن است سالی یک بار ضروری باشد.
۴. تشخیص دامپزشک
دامپزشکان معمولاً جرم گیری دندان سگ را به ترتیب زیر پیشنهاد میکنند:
- اولین جرمگیری حرفهای: بین ۲ تا ۳ سالگی
- جرمگیریهای بعدی: سالی یک بار یا هر دو سال یک بار، با توجه به وضعیت دهان
- سگهایی با مشکلات دندانی مزمن: هر ۶ ماه یک بار
راهنمای کامل جرم گیری دندان سگ
دندانهای سالم علاوه بر زیبایی ظاهری، به حفظ سلامت کلی بدن سگ کمک میکند. در این بخش، روشهایی را میخوانید که به نرم شدن پلاک روی دندان سگ و از بین رفتن آنها کمک میکند.
مسواک زدن روزانه
بهترین راه برای جلوگیری از تشکیل پلاک، مسواک زدن منظم است. از خمیردندان مخصوص حیوانات خانگی و مسواک نرم مخصوص سگ استفاده کنید. مسواک زدن روزانه مانع از سفت شدن پلاک و تبدیل آن به جرم میشود. اگر سگتان مقاومت کرد، به آرامی و طی چند روز او را به این کار عادت دهید.
جویدنی و اسباببازیهای دندانی
تشویقی و جویدنیهای مخصوص دهان و دندان، با تحریک جویدن باعث کاهش تجمع پلاک میشوند. این محصولات به گونهای طراحی شدهاند که هنگام جویدن، سطح دندان را به طور طبیعی تمیز کنند.
رعایت تغذیه مناسب
غذای باکیفیت و مخصوص سگ میتواند نقش مهمی در سلامت دهان او داشته باشد. از دادن غذاهای انسانی، چرب یا شیرین خودداری کنید، زیرا این خوراکیها احتمال تجمع و تشکیل پلاک را افزایش میدهند.
دستمال پاککننده دندان سگ
در روزهایی که فرصت نمیکنید دندانهای سگ خود را مسواک بزنید، دستمال پاککننده دندان کمک خوبی است. با این دستمالها میتوانید سطح دندان و خط لثه را به سرعت تمیز کنید.
ژلهای بهداشت دهان
ژلهای مخصوص دهان سگ بدون نیاز به مسواک زدن عمل میکنند. این ژلها، باکتریها را کاهش میدهند و به نرم شدن پلاک کمک میکنند و در عین حال، بوی دهان سگ را هم خوشبوتر میکنند.
اسپریهای دهانی ضد پلاک
این اسپریها حاوی ترکیبات آنتیباکتریال و نرمکننده پلاک هستند. فقط با چند پاف روی دندانها، از سفت شدن پلاک جلوگیری میشود.
استخوان خام
استخوانهای خام مناسب سگ میتوانند به طور طبیعی پلاک نرم را از روی دندان جدا کنند. البته باید مراقب باشید تا از خطر جویدن یا بلعیدن جلوگیری شود.
تشویقی حاوی روغن نارگیل
روغن نارگیل ویژگیهای آنتیباکتریال دارد و در برخی تشویقیها برای بهبود سلامت دهان به کار میرود. این خوراکیها باعث کاهش تشکیل پلاک میشوند.
افزودن محلول به آب آشامیدنی
این محلولها را در ظرف آب سگ میریزید تا هر بار که آب مینوشد، ترکیبات ضد پلاک وارد دهانش شود. این روش برای سگهایی که مسواک را دوست ندارند، گزینه مناسبی است.
مکملهای جلبک دریایی
ثابت شده که برخی از مکملهای حاوی جلبک دریایی در کاهش پلاک و جرم بسیار مؤثر هستند. این مکملها از طریق تغییر ترکیب بزاق و کاهش باکتریها عمل میکنند.
نحوه جرم گیری دندان سگ در کلینیک
جرمگیری دندان در حیوانات خانگی باید تحت بیهوشی عمومی انجام شود. این امر به دلایل زیر ضروری است:
- دسترسی کامل: امکان تمیز کردن کامل سطح دندانها، بهویژه سطوح پشتی و زیر خط لثه که منبع اصلی عفونت هستند.
- ایمنی سگ: جلوگیری از استرس و آسیبرسانی به حیوان حین استفاده از ابزارهای اولتراسونیک و دستی.
- پولیش نهایی: پس از جرمگیری برای صاف کردن سطح مینای دندان و کاهش سرعت چسبندگی مجدد پلاکهای جدید.
مراحل جرم گیری دندان سگ
قبل از اینکه دامپزشک جرم را از روی دندان سگ بردارد، چند مرحله انجام میشود تا هم ایمنی حیوان تضمین شود و هم دندانها کاملاً پاکسازی شوند. جرم گیری دندان سگ معمولاً با بیهوشی انجام میشود تا حیوان هیچ دردی احساس نکند و دامپزشک بتواند دندانها را با دقت تمیز کند.
۱. معاینه اولیه دهان و بررسی سلامت عمومی
در اولین مرحله، دامپزشک وضعیت دهان، لثهها، مقدار جرم، بوی دهان و احتمال وجود پوسیدگی یا لق شدن دندانها را بررسی میکند. این معاینه تعیین میکند که سگ نیاز به جرمگیری فوری دارد یا خیر و همچنین شدت بیماری لثه مشخص میشود.
۲. آزمایش خون و بررسی سلامت سگ قبل از بیهوشی
برای ایمنی بیشتر، اغلب دامپزشکان قبل از بیهوشی، آزمایش خون ساده انجام میدهند. این آزمایش عملکرد کبد، کلیه و وضعیت عمومی بدن را نشان میدهد تا مطمئن شوند بیهوشی آسیبی به سگ نمیزند. این مرحله برای سگهای مسن بسیار مهم است.
۳. انجام بیهوشی
جرمگیری تخصصی بدون بیهوشی تقریباً غیرممکن است، زیرا سگ باید کاملاً بیحرکت باشد. پس از بیهوشی، دامپزشک لوله تنفسی را در نای قرار میدهد تا از ورود آب و ذرات جرم به ریه جلوگیری شود. این کار امنیت کامل را فراهم میکند.
۴. جرم گیری دندان سگ با دستگاه اولتراسونیک
جرمگیر اولتراسونیک لرزشهای بسیار ظریفی ایجاد میکند که جرمهای سخت را از سطح دندان جدا میکند. دامپزشک با دقت تمام جرمهای روی دندان و نزدیک به لثه را برمیدارد. در این مرحله سگ هیچ دردی ندارد چون بیهوش است.
۵. جرمگیری زیر خط لثه
مهمترین بخش جرمگیری همین مرحله است. جرمهای زیر خط لثه (Subgingival Cleaning) اصلیترین عامل التهاب لثه و بوی بد دهان هستند. دامپزشک با ابزارهای دستی مخصوص، رسوبات زیر لثه را خارج میکند تا از پیشرفت بیماری لثه جلوگیری شود.
۶. پولیش دندانها برای جلوگیری از تشکیل مجدد جرم
پس از پاک شدن جرمها، سطح دندان کمی زبر میشود. دامپزشک با دستگاه پولیش سطح دندان را کاملاً صاف و براق میکند. این کار باعث میشود جرم جدید دیرتر تشکیل شود و دندانها مدت بیشتری تمیز بمانند.
۷. شستوشو و ضدعفونی دهان
دهان با محلولهای مخصوص ضدباکتری شسته میشود تا باقیمانده جرمها کاملاً خارج شوند. این مرحله از رشد باکتریهای مضر جلوگیری میکند.
۸. بررسی نهایی دندانها و ثبت وضعیت
پس از پایان کار، دامپزشک وضعیت دندانها، لثهها و نقاط آسیبدیده یا دندانهای لق را بررسی و ثبت میکند. اگر دندان پوسیده باشد یا به درمان ریشه نیاز باشد، به صاحب سگ اطلاع داده میشود.
۹. به هوش آمدن سگ
سگ به آرامی به هوش میآید و تیم دامپزشکی او را تا زمانی که کاملاً هوشیار شود تحت نظر قرار میدهد. معمولاً تا چند ساعت بعد حیوان به حالت طبیعی برمیگردد.
اگر میخواهید اطلاعات بیشتری درباره مراحل جرم گیری دندان سگ پیدا کنید، از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت کمک بگیرید. علاوه بر این، اگر نمیتوانید حیوان خانگی خود را به کلینیکهای دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت بهره ببرید.
آیا جرم گیری دندان سگ عوارض دارد؟
چون جرمگیری به صورت حرفهای و در کلینیک انجام میشود، برای جلوگیری از تکان خوردن حیوان یا خوردن جرمها او را بیهوش میکنند. عوارض معمول که بعد از به هوش آمدن سگ مشاهده میشود، موقت هستند و طی چند ساعت برطرف میشوند. اگر موارد زیر را بعد از به هوش آمدن سگ خود مشاهده کردید، جای نگرانی نیست:
- خوابآلودگی و بیحالی (به دلیل داروی بیهوشی)
- استرس، بیقراری یا گیجی (به دلیل داروی بیهوشی)
- کاهش اشتها برای چند ساعت
- حساسیت یا قرمزی لثه
اگر علائم فوق بعد از یک روز از بین نرفت، حتماً با دامپزشک تماس بگیرید. برخی عوارض دیگر نادر است و اغلب زمانی مشاهده میشود که دندان آسیبدیده باشد یا جرمگیری شدید انجام شده باشد. اینها هم موقتی هستند، مانند موارد زیر:
- خونریزی خفیف لثه
- درد (در صورت کشیدن دندان)
عوارض مربوط به داروی بیهوشی
این موارد به شرایط عمومی سگ، سن بالا یا بیماریهای زمینهای مربوط است و با آزمایش خون پیش از عمل میتوان از بروز آنها پیشگیری کرد، مانند موارد زیر:
- واکنش به داروی بیهوشی
- مشکلات تنفسی در سگهای براکیسفالی (پوزهکوتاه)
- افت فشار خون هنگام بیهوشی
نکات مهم برای از بین بردن پلاک دندان سگ
برای حفظ سلامت دهان و دندان سگ، باید یک برنامه منظم و اصولی داشته باشید. با رعایت نکات زیر، میتوانید مراقبتهای دندانی را به خوبی انجام دهید و از تشکیل پلاک و جرم روی دندان سگ خود جلوگیری کنید.
۱. مراقبت دندانی را از سن کم شروع کنید
اگر از تولگی، سگتان را با مسواک و لمس دهانش آشنا کنید، بعدها همکاری بیشتری خواهد داشت و مراقبتهای دهان و دندان به یک عادت طبیعی برای او تبدیل میشود.
۲. ثبات و تداوم را فراموش نکنید
مسواک زدن روزانه روش ایدهآلی است، اما حتی اگر چند بار در هفته هم انجام شود، خطر تشکیل پلاک و التهاب لثه را به طور چشمگیری کاهش میدهد.
۳. جرم گیری تخصصی انجام دهید
دامپزشکان معمولاً توصیه میکنند که دندانهای سگها سالی یک بار یا هر دو سال یک بار به طور تخصصی جرمگیری شود، بهویژه اگر نژادی با جثه کوچک باشند یا سابقه بیماریهای دهان و دندان داشته باشند.
۴. از محصولات انسانی استفاده نکنید
خمیردندان و دهانشویههای انسانی حاوی موادی مانند زایلیتول هستند که برای سگها بسیار خطرناک و حتی سمی است. همیشه از محصولات مخصوص حیوانات خانگی استفاده کنید.
۵. علائم بیماریهای دهان و دندان را جدی بگیرید
بوی بد دهان، خونریزی لثه، عدم تمایل به جویدن، افتادن دندان، یا تغییر در رفتار سگ هنگام غذا خوردن میتواند نشانه التهاب لثه یا بیماری پریودنتال باشد. در چنین شرایطی حتماً به دامپزشک مراجعه کنید.
مراقبتهای بعد از جرم گیری دندان سگ
پس از جرمگیری دندان، سگ تحت بیهوشی قرار گرفته است، بنابراین چند ساعت اول بعد از عمل، برای ریکاوری در کلینیک میماند. دامپزشک در این مدت وضعیت حیاتی، تنفس و واکنشهای او را بررسی میکند تا مطمئن شود عوارض ناشی از بیهوشی یا جرمگیری ایجاد نشده است. وقتی سگ بتواند به راحتی راه برود و هوشیاری کامل داشته باشد، دامپزشک با شما تماس میگیرد تا او را تحویل بگیرید.
در خانه، معمولاً سگ برای چند ساعت خوابآلود، کمی گیج یا خسته است. این وضعیت طبیعی است و نتیجه بیهوشی است و ربطی به جرمگیری ندارد. بسیاری از سگها بعد از بیدار شدن متوجه نمیشوند چه اتفاقی افتاده و همین باعث استرس یا بیقراری در آنها میشود.
اگر دندانهایی کشیده شده باشند، دامپزشک معمولاً داروی مسکن، آنتیبیوتیک یا دستورالعمل رژیم غذایی مخصوص (غذای نرم) برای چند روز تجویز میکند تا لثهها به خوبی ترمیم شوند. انجام دقیق این توصیهها برای جلوگیری از عفونت و درد ضروری است.
اشتهای سگ باید طی چند ساعت بازگردد و رفتارهای همیشگی، مانند بازی کردن و جلب توجه، تا پایان روز یا نهایتاً فردای آن دوباره ظاهر میشود. اگر بیاشتهایی سگ طولانی شد، استفراغ کرد، خونریزی ادامه داشت یا رفتارهای غیرطبیعی نشان داد، بهتر است با دامپزشک تماس بگیرید تا روند بهبودی بررسی شود. این دوره نقاهت معمولاً کوتاه و بدون دردسر است و بیشتر سگها خیلی زود به روال عادی برمیگردند.
پیشگیری از تشکیل جرم دندان در سگ ها
مهمتر از جرم گیری دندان سگ، پیشگیری از تشکیل آن است. با رعایت چند نکته ساده در مراقبت روزانه از سگ، میتوانید مشکلات دهان و دندان را در طولانی مدت کاهش دهید. در ادامه به این نکات اشاره میکنیم.
۱. مسواک زدن دندانها به طور منظم
مسواک زدن دندان سگ، مؤثرترین روش برای پیشگیری از جرم است. بهتر است دندانهای سگ روزانه مسواک زده شود. از مسواک و خمیر دندان مخصوص سگ استفاده کنید. خمیر دندان سگ نباید فلوراید داشته باشد، چون برای سگها سمی است. خمیر دندان سگ معمولاً با طعمهایی مانند مرغ یا گوشت ارائه میشود تا مسواک زدن برای سگ لذتبخشتر شود.
بهتر است سگ را از تولگی به مسواک زدن عادت دهید. مسواک را به او طی چند مرحله معرفی کنید و پس از هر بار مسواک زدن به سگ تشویقی دهید تا تجربه مثبتی برای او ایجاد شود.
۲. استفاده از جویدنی و اسباببازی مخصوص
جویدنیها و اسباببازیهای مخصوص دندان به پاکسازی مکانیکی پلاک کمک میکنند. هنگام جویدن، دندانهای سگ از طریق ساییده شدن تمیز میشوند و خطر تشکیل جرم کاهش مییابد. این جویدنیها در بیشتر فروشگاههای حیوانات خانگی موجود هستند و مکمل مناسبی برای مسواک زدن محسوب میشوند.
اسباببازیهایی مانند حلقههای لاستیکی یا گرههای طنابی نیز میتوانند به پاکسازی دندانها و ماساژ لثه کمک کنند.
۳. معاینات منظم توسط دامپزشک
حتی اگر دندانهای سگ را به طور منظم مسواک میزنید، لازم است حداقل سالی یک بار برای معاینه دندانها به دامپزشک مراجعه کنید. این معاینات برای سگهای مسن یا نژادهایی که مستعد مشکلات دندان هستند اهمیت ویژهای دارد، زیرا مشکلات در مراحل اولیه شناسایی و درمان میشوند.
این روشهای ساده و در عین حال مفید، سلامت دهان و دندان سگ شما را حفظ میکند و خطر تشکیل جرم و بیماریهای پریودنتال را به میزان قابلتوجهی کاهش میدهند. برای اطلاع بیشتر درباره سایر سوالات رایج، توصیه میکنیم از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمیتوانید حیوان خانگی خود را به کلینیکهای دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
جمعبندی
در این مقاله با مراحل جرم گیری دندان سگ توسط دامپزشک آشنا شدیم. همچنین به نکات مهمی در رابطه با پیشگیری از تشکیل جرم و پلاک روی دندان اشاره کردیم.
سلامت دهان و دندان سگ به اندازه سلامت سایر اندامهای او اهمیت دارد. اگر بهموقع به آن توجه شود، از درد، عفونت، بوی بد دهان و حتی مشکلات جدیتر جلوگیری خواهد شد. معمولاً توصیه میشود سگها، با توجه به اندازه و نژادشان، سالی یک بار توسط دامپزشک جرمگیری حرفهای انجام دهند. بیشتر سگها از حدود ۲ سالگی نیاز به معاینه و پاکسازی منظم دندانها پیدا میکنند.
رسیدگی منظم به دندانهای سگ هم عمر دندانهایش را طولانیتر میکند و هم کیفیت زندگی او را بهبود میبخشد.