بالا بودن آنزیم کبد سگ نشانه چیست و چه باید کرد؟

آنزیم‌های کبدی توسط سلول‌های کبد ساخته می‌شوند و در عملکرد طبیعی بدن نقش مهمی دارند. وقتی آزمایش خون بالا بودن آنزیم کبد سگ را نشان می‌دهد، طبیعی است که صاحب حیوان نگران شود. اما بالا بودن آنزیم‌ها همیشه به معنی نارسایی کبد نیست. گاهی فقط نشانه‌ای است که باید دقیق‌تر بررسی شود.

این وضعیت ممکن است به دلایل ساده‌ای مانند مصرف دارو، تغییر در رژیم غذایی یا افزایش سطح استرس بروز کند، اما می‌تواند نشانه بیماری مهم‌تری هم باشد. در این مقاله درباره دلایل افزایش آنزیم‌های کبدی در سگ‌ها، روش‌های تشخیص، درمان و راه‌های پیشگیری صحبت می‌کنیم. برای اطلاع بیشتر درباره نشانه‌های بالا بودن آنزیم کبد سگ از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.

بالا بودن آنزیم کبد سگ نشانه چیست؟

بالا بودن آنزیم‌های کبد سگ نشان‌دهنده اختلال یا مشکل در عملکرد کبد است. سطح آنزیم‌های کبدی زمانی افزایش می‌یابد که سلول‌های کبدی آسیب ببینند یا دچار التهاب شوند. این وضعیت می‌تواند به دلیل عوامل زیر ایجاد شود:

• بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت یا سیروز
• سموم یا داروهایی که به کبد آسیب می‌زنند.
• عفونت‌ها مانند هپاتیت ویروسی یا باکتریایی
• اختلالات متابولیک یا غددی مانند بیماری کبد چرب
• تومور یا سرطان‌ کبد

برای تشخیص دقیق، آزمایش خون، سونوگرافی کبد و گاهی بیوپسی لازم است. مراقبت‌های به‌موقع و اصلاح رژیم غذایی، دارودرمانی و کنترل بیماری زمینه‌ای می‌تواند از پیشرفت بیماری‌های کبدی جلوگیری کند.

در ادامه، با جزئیات بیشتری با عملکرد کبد و هریک از این آنزیم‌ها در بدن سگ آشنا می‌شویم.

کبد سگ چه کاری انجام می دهد؟

قبل از هر چیز باید مشخص کنیم که کبد چه وظایفی دارد. بسیاری از ما می‌دانیم که کبد عضو مهمی از بدن است، اما شاید دلیل مهم بودن آن را ندانیم. دلیلش این است که کبد وظایف متنوع و پیچیده‌ای دارد که عمدتاً مربوط به متابولیسم غذا است.

کبد را می‌توان مانند دیگ بخار بدن تصور کرد. نه به این معنی که گرما تولید می‌کند، هرچند مقداری گرما هم تولید می‌شود، اما به این دلیل که مرکز بسیاری از واکنش‌های متابولیک است. کبد انرژی و سایر مواد مغذی را از غذا آزاد می‌کند تا بدن بتواند از آن‌ها استفاده کند. همچنین سلول‌های مرده خون، سموم، مواد زائد و آلاینده‌ها را پاک‌سازی می‌کند و صفرا، ویتامین‌ها و برخی از مواد معدنی ضروری را تولید می‌کند.

به همین دلیل، وقتی کبد آسیب می‌بیند، عملکرد آن مختل می‌شود و سطح آنزیم‌های کبدی در خون افزایش پیدا می‌کند. خوشبختانه کبد قابلیت بازسازی بافت جدید را دارد و اگر آسیب ببیند، توده‌هایی از بافت اضافی در اطراف آن رشد می‌کند. اما این بازسازی محدود است و در موارد شدید یا مزمن، کبد ممکن است بزرگ شود، تعداد سلول‌های مفید کاهش یابد و توده‌های اضافی ایجاد شود.

بنابراین، بالا بودن آنزیم‌های کبدی سگ معمولاً هشداری برای بررسی دقیق‌تر سلامت کبد و سایر اندام‌ها است. این علامت به دامپزشک کمک می‌کند تا مشکل را زودتر شناسایی و درمان کند.

علائم بالینی افزایش آنزیم کبد سگ

دامپزشک‌ در بیشتر موارد، بالا بودن آنزیم‌های کبدی را در چک‌آپ‌های دوره‌ای و آزمایشات سگ‌هایی مشاهده می‌کند که ظاهراً سالم هستند. این امر در مقایسه با وقتی که علائم بیماری را بروز می‌دهند، کمتر جای نگرانی دارد. علائمی که باید جدی بگیرید، عبارتند از:

• زردی چشم‌ها، لثه‌ها یا پوست (یرقان)
• استفراغ
• اسهال
• بی‌حالی
• از دست دادن اشتها
• افزایش تشنگی
• بزرگ شدن شکم

این علائم مختص بیماری کبد نیست و می‌تواند در شرایط دیگر هم دیده شود، اما اگر مداوم یا شدید باشد، مشاوره فوری با دامپزشک ضروری است.

برای آگاهی بیشتر در مورد علائم بالینی آنزیم کبد سگ می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.

انواع آنزیم‌ های کبد سگ‌

چهار آنزیم اصلی که در آزمایش خون برای بررسی سلامت کبد سگ اندازه‌گیری می‌شوند عبارت‌اند از: ALT، AST، ALP و GGT. افزایش هرکدام از این آنزیم‌ها می‌تواند نشانه نوع خاصی از مشکل در بدن باشد. در نظر داشته باشید که بالا بودن هر یک از این آنزیم‌ها لزوماً به معنی بیماری شدید نیست، اما راهنمای مهمی برای دامپزشک در تشخیص بیماری‌های کبدی یا صفراوی به شمار می‌رود.

۱. آلانین آمینوترانسفراز (ALT)

این آنزیم مهم‌ترین شاخص آسیب سلول‌های کبدی است. وقتی کبد ملتهب شود یا آسیب ببیند، ALT وارد خون می‌شود. افزایش آن نشانه آسیب مستقیم به کبد است. این آنزیم به سرعت از بدن خارج می‌شود، بنابراین بالا بودن آن اغلب به معنی این است که کبد، به‌تازگی دچار عارضه شده است.

۲. آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)

این آنزیم مانند ALT در سلول‌های کبدی وجود دارد، اما در عضلات و قلب هم یافت می‌شود. بنابراین بالا بودن AST همیشه به معنی مشکل کبدی نیست و می‌تواند در اثر آسیب عضلانی یا قلبی هم افزایش پیدا کند.

۳. آلکالین فسفاتاز (ALP)

آلکالین فسفاتاز در سلول‌های جداره مجاری صفراوی تولید می‌شود. افزایش آن ممکن است نشانه مشکل در کبد، کیسه صفرا یا مجرای صفرا باشد. با این حال، در سگ‌های جوان یا حیواناتی که داروهای استروئیدی مصرف می‌کنند نیز در حالت عادی بالا است.

۴. گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT)

این آنزیم نیز در سلول‌های مجاری صفراوی وجود دارد و افزایش آن نشانه اختلال در مجرای صفرا یا بیماری‌های کیسه صفرا و کبد است. برخلاف ALP، بالا رفتن سطح GGT به کبد ربطی ندارد.

الگوهای تشخیص بالا بودن آنزیم کبد سگ

وقتی دامپزشک با بالا بودن آنزیم‌ کبد سگ مواجه می‌شود، اغلب به الگوهای مشخصی نگاه می‌کند تا علت اصلی مشکل را تشخیص دهد. در آزمایش‌ خون، چهار آنزیم کبدی، یعنی ALT و AST و ALP و GGT بررسی می‌شود و مشاهده هم‌زمان سطح این چهار آنزیم به دامپزشک کمک می‌کند تا الگوی افزایش را تحلیل کند و سرنخ‌هایی درباره منبع آسیب به دست بیاورد.

الگوی هپاتوسلولار

یکی از الگوهای شایع، «الگوی هپاتوسلولار» (Hepatocellular Pattern) است. در این حالت، سطح آنزیم‌های ALT و AST بیشتر از دو آنزیم دیگر افزایش پیدا می‌کند. چون این دو آنزیم در سلول‌های کبدی هستند، بالا بودن هم‌زمان آن‌ها نشانه این است که سلول‌های کبدی آسیب دیده‌اند.

این مشکل می‌تواند به علت التهاب، عفونت، سموم یا سایر بیماری‌های داخلی کبد باشد. دامپزشک با مشاهده این الگو، تمرکز خود را روی بررسی آسیب مستقیم سلول‌های کبدی می‌گذارد.

الگوی کلستاتیک

الگوی دوم، «الگوی کلستاتیک» (Cholestatic Pattern) است. در این حالت، آنزیم‌های ALP و GGT بیشتر از ALT و AST افزایش می‌یابند. این الگو نشان‌دهنده مشکلات مجاری صفراوی است. عواملی مانند انسداد مجاری صفرا، سنگ صفرا یا هر شرایطی که باعث ایجاد مشکل در کبد می‌شود، منجر به ایجاد این الگو می‌شوند. دامپزشک با دیدن این حالت، وجود انسداد یا اختلال در مجاری صفرا را بررسی می‌کند.

الگوی مختلط

گاهی اوقات افزایش آنزیم‌های کبدی به صورت «الگوی مختلط» (Mixed Pattern) مشاهده می‌شود. در این شرایط، الگوی اول و دوم هم‌زمان افزایش پیدا می‌کنند. یعنی ممکن است هم آسیب سلول‌های کبد و هم اختلال در جریان صفرا به طور هم‌زمان وجود داشته باشد. در چنین مواردی، دامپزشک باید هر دو عامل را بررسی کند و درمان مناسب را انتخاب کند.

سایر روش های تشخیص

به غیر از آزمایشاتی که گفته شد، دامپزشک از دو روش دیگر برای تشخیص بالا بودن آنزیم کبدی سگ کمک می‌گیرد. در ادامه، هر دو را بررسی می‌کنیم.

تصویربرداری

در موارد افزایش آنزیم‌های کبدی، تصویربرداری از کبد تقریباً همیشه جواب می‌دهد. سونوگرافی شکم اطلاعات بیشتری نسبت به رادیوگرافی شکم در اختیار دامپزشک قرار می‌دهد. مزیت سونوگرافی در این است که می‌توان اندازه و شکل کبد را ارزیابی کرد و ناهنجاری‌هایی مانند تومور، سنگ صفرا یا انسداد مجاری صفراوی را بررسی کرد. همچنین، سونوگرافی می‌تواند تغییرات نامحسوسی را نشان دهد که احتمال وجود بیماری‌های زمینه‌ای دیگر مانند پانکراتیت یا سندرم کوشینگ را مشخص می‌کند.

در برخی موارد پیچیده، مانند زمانی که دامپزشک به وجود «شنت کبدی» (اتصال غیرطبیعی بین عروق خونی که باعث می‌شود خون بدون تصفیه‌ شدن، مستقیماً وارد بدن شود) مشکوک است، ممکن است سی‌ تی‌ اسکن توصیه شود. این روش تصاویر دقیق‌تری از کبد، رگ‌های خونی و ساختارهای اطراف آن نشان می‌دهد.

نمونه برداری از کبد

نمونه‌برداری از کبد به دامپزشک کمک می‌کند تا بهتر بفهمد کبد سگ دچار التهاب یا تومور شده است. این کار به دو روش زیر انجام می‌شود:

• آسپیره سوزنی (FNA): در این روش با کمک سونوگرافی و یک سوزن نازک، تعدادی سلول از کبد گرفته می‌شود. این روش کم‌خطر و نسبتاً ساده است و به بیهوشی کامل نیازی ندارد، ولی حجم نمونه محدود است و برای بررسی دقیق التهاب کافی نیست.
• بیوپسی کبد: در این روش، دامپزشک یک تکه کوچک از بافت کبد را برای بررسی دقیق‌تر برمی‌دارد. بیوپسی اطلاعات کامل‌تری از وضعیت کبد ارائه می‌دهد، اما نیاز به بیهوشی عمومی و تجهیزات تخصصی دارد و ریسک خونریزی بالا است.

چه آزمایش‌هایی برای بالا بودن آنزیم کبد سگ انجام می‌شود؟

اگر در آزمایش خون سگ مشخص شود که آنزیم‌های کبد بالا است، دامپزشک تصمیم می‌گیرد بررسی‌های بیشتری انجام دهد. دلایل زیادی باعث افزایش آنزیم‌های کبدی می‌شود، اما مراحل تشخیص معمولاً مشابه است و دامپزشک با یک روند مشخص علت اصلی را پیدا می‌کند. دامپزشک از آزمایشات زیر برای تشخیص استفاده می‌کند:

۱. آزمایش خون کامل

دامپزشک با یک پنل، شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC) و آزمایش ادرار را شروع می‌کند. در این مرحله، او به شاخص‌هایی مانند بیلی‌ روبین، آلبومین، کلسترول، گلوکز و BUN دقت می‌کند تا عملکرد کلی کبد را ارزیابی کند.

۲. تست اسیدهای صفراوی

یکی از آزمایش‌های رایج برای بررسی عملکرد کبد تست اسیدهای صفراوی است. در این روش، از سگ دو بار خون‌ گرفته می‌شود. یک‌ بار قبل از غذا و بار دوم بعد از خوردن یک وعده غذای کوچک. اگر سطح اسیدهای صفراوی بعد از غذا بالا بماند، یعنی کبد در بازگردانی صفرا عملکرد مناسبی ندارد.

۳. بررسی بیماری‌های عفونی

اگر دامپزشک به بیماری‌هایی مثل «لپتوسپیروز»‌ (Leptospirosis) (نوعی بیماری بیماری عفونی مشترک بین انسان و حیوان) مشکوک شود، ممکن است آزمایش‌های مخصوص خون برای بررسی وجود آنتی‌بادی یا عامل بیماری‌زا انجام دهد.

۴. بررسی فاکتورهای انعقادی خون

از آنجا که کبد در تولید فاکتورهای انعقادی نقش دارد، در موارد مشکوک به بیماری‌های حاد کبدی، ممکن است آزمایش پروفایل انعقادی انجام شود تا زمان لخته شدن خون بررسی شود. این تست معمولاً در کلینیک‌های دامپزشکی مجهز انجام می‌شود.

روش های درمانی

پس از تشخیص علت بیماری، دامپزشک برنامه درمانی مناسبی را ددر نظر می‌گیرد. مراحل و روند درمان با توجه به علت زمینه‌ای و وضعیت سگ متفاوت خواهد بود.

۱. رژیم غذایی

در برخی موارد، تغییرات غذایی می‌تواند باعث بهبود عملکرد کبد شود. دامپزشک ممکن است رژیم غذایی مخصوصی را توصیه کند تا فشار روی کبد کاهش یابد و مواد مغذی لازم تأمین شود.

۲. دارو درمانی

داروهای مرتبط با بیماری کبد در سه دسته زیر قرار می‌گیرند:

• درمان علت زمینه‌ای: شامل آنتی‌بیوتیک‌ها برای عفونت‌های باکتریایی، داروهای مهارکننده ایمنی برای بیماری‌های التهابی یا خودایمنی کبد و داروهای شیمی‌درمانی برای سرطان‌ کبد یا کیسه صفرا است.
• کنترل علائم: از داروهای ضد تهوع برای کاهش علائم استفاده می‌شود.
• مسکن: از داروهای ضد درد یا مسکن برای مواردی مانند پانکراتیت استفاده می‌شود.
• مایعات: برای سگ‌هایی که دچار استفراغ و اسهال شده‌اند، تجویز می‌شود تا آب از دست رفته جبران شود.

۳. کنترل بیماری زمینه‌ای

اگر افزایش آنزیم‌ها به دلیل دیابت، سندرم کوشینگ، پانکراتیت یا بیماری‌های دیگر باشد، مدیریت این شرایط برای کاهش آسیب‌های کبدی بسیار مهم است.

۴. عمل جراحی

در برخی موارد، به‌ویژه وقتی که علائم شدید است، سگ باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد، مانند علائم زیر:

• تومورهای کبدی
• شنت‌ کبدی
• غلیظ شدن مخاط کیسه صفرا (موکوسل)
• انسداد مجاری صفراوی

برای آگاهی از سایر روش‌های درمانی می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر تمایلی ندارید که حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.

بالا بودن آنزیم کبد سگ چقدر نگران کننده است؟

بالا بودن آنزیم‌های کبدی همواره بد و خطرناک نیست، اما باید جدی گرفته شود. گاهی این افزایش می‌تواند هشداری برای بروز بیماری‌های کبدی یا سایر بیماری‌های حاد باشد. هرچه دامپزشک زودتر علت را پیدا و درمان کند، احتمال بهبودی کامل بیشتر خواهد بود.

وقتی با فهرستی طولانیِ دلایل افزایش آنزیم‌های کبدی روبه‌رو می‌شوید، طبیعی است که نگران شوید. بالا بودن آنزیم‌های کبدی نباید نادیده گرفته شود، اما باید بدانید که برخی موارد، مانند افزایش تعداد سلول‌های غدد لنفاوی (Hyperplasia)، خوش‌خیم است و حتی بسیاری از مشکلاتی که باعث افزایش آنزیم‌ها می‌شوند، پس از تشخیص، به راحتی درمان می‌شوند و اثر طولانی‌ مدت ندارند. با این حال، اگر موارد زیر را در سگ خود مشاهده کردید، حتماً به دانمپزشک مراجعه کنید.

• افزایش طولانی مدت سطح آنزیم‌ها: اگر آنزیم‌های کبدی سگ در چندین بار ویزیت دامپزشک بالا باشند یا افزایش قابل‌توجهی داشته باشند، باید نگران شد. اگر مقدار آنزیم بیش از سه برابر حد نرمال باشد، به عنوان «افزایش قابل‌توجه» در نظر گرفته می‌شود.
• بیماری‌های زمینه‌ای: سگ‌هایی که بیماری‌هایی مانند دیابت، سندرم کوشینگ یا بیماری التهابی روده دارند، بیشتر در معرض مشکلات کبدی قرار می‌گیرند. افزایش آنزیم در این سگ‌ها باید با دقت پیگیری و درمان شود.
• تغییر رفتار: اگر بیماری کبد پیشرفت کند و به نارسایی کبد تبدیل شود، ممکن است تغییرات خلق و خو مانند گیجی، اختلال در تمرکز یا تشنج دیده شود. هر گونه رفتار غیرعادی باید با دامپزشک مطرح شود.
• سن و نژاد: دامپزشک همیشه سن و نژاد سگ را در نظر می‌گیرد. برای مثال، توله‌ها معمولاً ALP بالاتر از حد طبیعی دارند که مشکلی ایجاد نمی‌کند. برخی نژادها هم بیشتر مستعد بیماری‌های کبدی هستند. در این موارد، دامپزشک ممکن است معاینات دقیق‌تری انجام دهد.

اهمیت معاینات سالانه در پیشگیری از بیماری کبدی

چک‌آپ‌های سالانه را نباید نادیده بگیرید. این معاینات به شناسایی به‌موقع مشکل، از جمله بیماری‌های کبدی، کمک می‌کنند. تشخیص به‌موقع اغلب باعث می‌شود درمان مؤثرتر باشد و شانس بهبودی کامل افزایش پیدا کند.

انجام آزمایش خون به طور منظم می‌تواند تغییرات کبدی را زودتر شناسایی کند. این کار به شما فرصت می‌دهد تا قبل از جدی شدن مشکل، اقدامات لازم را انجام دهید. با پیگیری منظم مراقبت‌های دامپزشکی و انجام معاینات دوره‌ای، به عنوان صاحب سگ، نقش مؤثری در حفظ سلامت سگ‌تان خواهید داشت و از وخیم شدن شرایط جلوگیری می‌کنید.

برخی از روش‌های پیشگیری از بالا رفتن آنزیم‌های کبدی سگ را در ادامه توضیح داده‌ایم که بهتر است مدنظر داشته باشید.

• چک‌آپ و واکسیناسیون سالانه: سگ خود را برای معاینات منظم و دریافت واکسن‌ها، از جمله واکسن لپتوسپیروز پیش دامپزشک ببرید.
• اطلاع‌رسانی درباره داروها و مکمل‌ها: هر دارو یا مکملی که سگ مصرف می‌کند را به دامپزشک اطلاع دهید.
• تغذیه مناسب: مراقب غذای سگ باشید. غذاهای چرب می‌توانند به کبد آسیب برسانند.
• اجتناب از تماس با سموم: اجازه ندهید سگ در مناطقی که گیاهان یا حشرات سمی دارد، آزادانه رفت‌ و آمد کند.

جمع‌بندی

دلایل زیادی باعث افزایش آنزیم کبد سگ می‌شود، چون آنزیم‌ها چهار نوع مختلف هستند و همین موضوع وضعیت را پیچیده می‌کند. اما بالا بودن آنزیم لزوماً به این معنی نیست که سگ به بیماری حاد کبدی دچار شده است. ممکن نشانه‌ای از تغییر در وضعیت جسمی او باشد.

فرآیند تشخیص ممکن است زمان‌بر باشد. صبور باشید و دامپزشک سگ خود اعتماد کنید. هر سگ وضعیت خاص خود را دارد و برای بررسی دقیق باید اطلاعات دقیقی هم در اختیار داشت. برای این منظور، دامپزشک آزمایش‌ها و بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد تا علت دقیق را مشخص کند و بهترین راه‌های درمان را برای سگ شما توصیه کند.

در نهایت هم بهترین راه برای پیشگیری از این مشکل، انجام معاینات دقیق و چک‌آپ‌های دوره‌ای است که توسط دامپزشک انجام می‌شود.