اگر گربه‌تان دیگر مثل قبل با اشتها غذا نمی‌خورد، دهانش بوی بدی می‌دهد یا هنگام جویدن صداهای عجیبی از او می‌شنوید، به احتمال زیاد دچار التهاب لثه شده است. بیماری التهاب لثه گربه در ظاهر ساده به نظر می‌رسد، اما درد زیادی دارد و اگر به‌موقع درمان نشود، مزمن و خطرناک خواهد شد.
سلامت دهان و دندان گربه هم بر غذا خوردن و هم بر کیفیت زندگی و سیستم ایمنی او تأثیر مستقیم دارد. التهاب لثه گربه یکی از شایع‌ترین مشکلات دهانی در گربه‌هاست و در اکثر موارد به دلیل تجمع پلاک، عفونت یا واکنش بیش از حد سیستم ایمنی رخ می‌دهد. برای اطلاع بیشتر درباره بیماری التهاب لثه گربه می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
التهاب لثه گربه چیست؟
«التهاب لثه گربه» (Gingivitis in Cats) نوعی التهاب در بافت نرم اطراف دندان‌هاست که باعث قرمزی، تورم و درد در لثه می‌شود. شروع بیماری زمانی است که پلاک باکتریایی روی دندان‌ها جمع شده باشد. در این حالت، بدن گربه نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد.
انواع التهاب لثه گربه
التهاب لثه در گربه‌ها به مرور پیشرفت می‌کند و اگر در مراحل اولیه شناسایی و درمان نشود، به شکل‌های شدیدتر و دردناک‌تری تبدیل می‌شود. شناخت تفاوت بین نوع خفیف و پیشرفته، به صاحبان گربه کمک می‌کند تا سریع‌تر به دامپزشک مراجعه کنند. در ادامه دو نوع التهاب لثه خفیف و شدید را مقایسه میکنیم.
التهاب لثه خفیف
در مرحله التهاب لثه خفیف (Mild Gingivitis)، آسیب‌ها هنوز سطحی هستند و با مراقبت منظم می‌توان به طور کامل آن را کنترل کرد. تغییراتی که بر اثر التهاب خفیف در لثه مشاهده می‌شود، شامل موارد زیر است:
- قرمزی اندک در لبه لثه‌ها، به‌ویژه اطراف دندان‌های عقبی
- بوی خفیف یا تغییر جزئی در بوی دهان
- تشکیل پلاک کم روی سطح دندان‌ها
- گربه همچنان غذا می‌خورد و درد زیادی ندارد.
در این مرحله، جرم‌گیری ساده و مراقبت خانگی مانند مسواک زدن و استفاده از دهان‌شویه مخصوص گربه کافی است.
التهاب لثه گربه
التهاب لثه پیشرفته
التهاب لثه پیشرفته (Advanced Gingivitis)، التهاب به بافت‌های عمقی‌تر لثه نفوذ می‌کند و در صورت درمان‌نشدن، می‌تواند منجر به از بین رفتن دندان‌ها شود. ویژگی‌های بارز این نوع التهاب عبارتند از:
- قرمزی شدید و تورم لثه‌ها در اطراف چند دندان
- تشکیل تارتار سفت و زردرنگ روی دندان‌ها و زیر لثه
- خونریزی لثه موقع غذا خوردن یا لمس دهان
- بوی بد و تعفن شدید دهان
- درد هنگام جویدن یا بی‌میلی به خوردن غذا
- احتمال ایجاد حفره‌های عمیق عفونی بین لثه و دندان
در این مرحله گربه به درمان دارویی، آنتی‌بیوتیک یا حتی کشیدن دندان‌های آسیب‌دیده نیاز دارد.
عوامل ایجاد التهاب لثه در گربه
عوامل زیادی باعث ایجاد التهاب لثه گربه می‌شوند. مهم‌ترین آن‌ها را در ادامه فهرست کرده‌ایم.
- تجمع پلاک و جرم دندانی (تارتار)
- بهداشت ضعیف دهان و مسواک زدن نامنظم
- تغذیه با غذاهای نرم و مرطوب
- عفونت‌های ویروسی مانند کلسی‌ویروس یا FIV
- ژنتیک یا ضعف سیستم ایمنی بدن
- بیماری‌های زمینهای مانند دیابت یا نارسایی کلیه
برای اطلاع بیشتر درباره عوامل ایجاد التهاب می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
علائم التهاب لثه گربه
بیماری التهاب لثه در مراحل اولیه قابل درمان است و از تبدیل شدن به بیماری‌های مزمن دهانی جلوگیری می‌کند. به همین دلیل شناسایی علائم آن می‌تواند به صاحب گربه کمک کند تا سریع‌تر نسبت به درمان اقدام کند. این علائم ممکن است از تغییرات کوچک در دهان تا تغییر در رفتار و غذا خوردن متفاوت باشند. در ادامه فهرست جامعی از شایع‌ترین علائم التهاب لثه گربه را مشاهده می‌کنید.
- قرمزی یا تورم لثه
- بوی بد دهان
- تجمع پلاک یا جرم روی دندان‌ها
- ریزش بزاق بیش از حد
- مشکل در جویدن یا نخوردن غذا
- کاهش اشتها
- کاهش وزن تدریجی
- تغییرات رفتاری یا خلق و خو
- خونریزی خفیف از لثه‌ها
- درد هنگام باز کردن دهان
- تغییر رنگ لثه‌ها
- لیس زدن اشیا یا مالیدن دهان به آن‌ها
- لق شدن یا افتادن دندان‌ها
چه زمانی باید نگران التهاب لثه گربه بود؟
اگر گربه شما فقط کمی قرمزی یا پلاک روی دندان دارد، معمولاً با مراقبت خانگی و چک‌آپ منظم توسط دامپزشک برطرف می‌شود. اما در برخی موارد، التهاب لثه نشانه عفونت جدی‌تر یا بیماری سیستمیک است و به درمان فوری نیاز دارد. در شرایط زیر باید حتماً نگران شد و گربه را نزد دامپزشک برد:
- وقتی گربه غذا نمی‌خورد یا فقط غذاهای نرم می‌خورد.
- وقتی دهان او بوی تعفن یا بوی غیرعادی می‌دهد.
- اگر هنگام لمس دهان یا دندان‌ها درد دارد یا پرخاشگری می‌کند.
- در صورت مشاهده خون در بزاق یا روی اسباب‌بازی‌ها
- اگر ریزش بزاق به‌صورت مداوم و زیاد باشد.
- وقتی وزن گربه در مدت کوتاهی کم می‌شود.
- اگر لثه‌ها به رنگ بنفش تیره یا بسیار قرمز تغییر پیدا کنند.
- در صورتی که تورم به گونه‌ها یا زیر چشم گسترش پیدا کند.
نقش باکتری‌ها در پیشرفت التهاب
بین دندان و دیواره لثه، فضایی باریک به نام شکاف لثه (Gingival Sulcus) وجود دارد. وقتی التهاب لثه ایجاد می‌شود، باکتری‌های موجود در این فضا شروع به تکثیر می‌کنند و سمومی آزاد می‌کنند که باعث تخریب بافت لثه می‌شود.
در نتیجه، لثه از دندان جدا می‌شود، حفره‌های عمیق عفونی ایجاد می‌شود و در نهایت ممکن است منجر به لق شدن یا از بین رفتن دندان‌ها شود.
چه گربه هایی بیشتر در معرض بیماری التهاب لثه هستند؟
همه گربه‌ها ممکن است در طول زندگی‌شان التهاب لثه را تجربه کنند، اما برخی از آن‌ها به دلایل ژنتیکی، محیطی یا سیستم ایمنی ضعیف، بیشتر در معرض ابتلا هستند. آگاهی بیشتر در این زمینه به صاحبان گربه کمک می‌کند تا زودتر علائم اولیه را شناسایی کنند و جلوی پیشرفت بیماری را بگیرند.
در ادامه، به گروه‌هایی از گربه‌ها اشاره شده است که بیشتر در معرض خطر التهاب لثه قرار دارند.
۱. گربه‌های مسن
با افزایش سن، سیستم ایمنی ضعیف‌تر می‌شود و توانایی بدن در مقابله با پلاک‌های باکتریایی کاهش می‌یابد. به همین دلیل گربه‌های سالخورده بیشتر دچار التهاب یا خونریزی لثه می‌شوند.
۲. نژادهای خاص
برخی نژادها مانند «مین کون» (Maine Coon) و «سیامی» (Siamese cat) به صورت ژنتیکی نسبت در برابر بیماری‌های دهانی و سیستم ایمنی حساسیت بیشتری دارند. در این گربه‌ها، حتی تشکیل کمی پلاک می‌تواند واکنش التهابی شدیدی ایجاد کند.
۳. گربه‌هایی که با هم در یک خانه زندگی می کنند
زندگی در محیط‌های شلوغ احتمال انتقال ویروس‌ها یا باکتری‌ها را افزایش می‌دهد. استرس ناشی از حضور حیوانات دیگر نیز می‌تواند سیستم ایمنی گربه را تضعیف کند و را در معرض بیماری‌های دهانی قرار دهد.
۴. گربه‌هایی با بیماری زمینهای
گربه‌هایی با سابقه بیماری دهانی یا عفونت ویروسی (مانند FIV یا FeLV) معمولاً پاسخ ایمنی غیرطبیعی یا ضعیفی دارند و بدنشان در برابر التهاب دهان به سختی واکنش نشان می‌دهد. در نتیجه، حتی پس از درمان، احتمال التهاب مجدد لثه در آن‌ها بیشتر است.
۵. گربه‌هایی با تغذیه نامناسب
غذاهای نرم و مرطوب باعث می‌شوند پلاک روی دندان‌ها راحت‌تر جمع شود، چون دندان‌ها در تماس با بافت سفت و زبر قرار نمی‌گیرند تا جرم (تارتار) به شکل طبیعی پاک شود.
تفاوت التهاب لثه و استوماتیت در گربه‌ها
التهاب لثه گربه (Gingivitis) به بافت لثه و اطراف دندان‌ها محدود می‌شود و در مراحل اولیه خفیف و قابل کنترل است. این بیماری باعث قرمزی، تورم و گاهی درد جزئی در لثه می‌شود و اگر درمان به‌موقع انجام شود، به راحتی قابل پیشگیری است. گربه‌های مبتلا به التهاب لثه همچنان غذا می‌خورند و زندگی روزمره آن‌ها زیاد تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.
در مقابل، استوماتیت (Stomatitis) یک التهاب گسترده و شدید در تمام بافت‌های نرم دهان است که فراتر از لثه‌ها گسترش پیدا می‌کند. این بیماری می‌تواند باعث درد شدید، کاهش اشتها و حتی مشکلات جدی در تغذیه و وزن گربه شود. استوماتیت معمولاً با واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن، عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی و بیماری‌های دندانی شدید همراه است و در بسیاری از موارد نیاز به درمان دارویی یا حتی کشیدن دندان دارد.
به طور خلاصه، می‌توان گفت که التهاب لثه یک مرحله اولیه و قابل کنترل است، در حالی که استوماتیت حالت پیشرفته و جدی‌تری از بیماری دهان گربه است که باید بلافاصله توسط دامپزشک درمان شود. شناسایی دقیق تفاوت این دو وضعیت به صاحبان گربه کمک می‌کند تا در زمان مناسب اقدام کنند و سلامت دهان حیوان خود را حفظ کنند.
تشخیص التهاب لثه گربه
در صورتی که التهاب لثه در مراحل اولیه شناسایی و درمان شود، کاملاً قابل کنترل است و می‌توان از تبدیل آن به استوماتیت مزمن که یکی از دردناک‌ترین بیماری‌های دهان گربه‌ها است پیشگیری کرد. برای تشخیص دقیق التهاب لثه، دامپزشک ابتدا معاینه فیزیکی کاملی انجام می‌دهد و سپس با بررسی سابقه علائم و وضعیت سلامت گربه، علت احتمالی بیماری را تشخیص می‌دهد.
در این مرحله، صاحبان گربه باید اطلاعات دقیقی از وضعیت سلامت حیوان خود در اختیار دامپزشک قرار دهند، مانند:
- زمان شروع بوی بد دهان
- نوع غذای همیشگی گربه (خشک، مرطوب یا ترکیبی)
- این‌که آیا گربه در جویدن یا خوردن غذا دچار مشکل بوده است.
- سوابق بیماری‌های دهانی یا عمومی در گذشته
- میزان و نوع مراقبت‌های دهانی (آیا برای او مسواک می‌زنید یا از دهان‌شویه استفاده می‌کنید؟)
- محصولات دندانی مورد استفاده برای گربه (مثل خمیردندان یا اسنک‌های دندانی)
معاینه دهان و دندان‌ها
دامپزشک با بررسی دهان گربه، میزان قرمزی، التهاب، جرم دندانی و وضعیت کلی لثه‌ها را ارزیابی می‌کند. در بسیاری از موارد، برای مشاهده دقیق‌تر وضعیت لثه و ریشه دندان‌ها، توصیه می‌شود معاینه دندان به طور کامل و تحت عمل بیهوشی انجام شود.
این نوع معاینه اغلب با جرم‌گیری تخصصی و عکس‌برداری از دندان‌ها صورت می‌گیرد تا دامپزشک بتواند عمق التهاب و میزان آسیب دیدن بافت‌های لثه را تشخیص دهد.
درمان بیماری التهاب لثه در گربه
درمان التهاب لثه گربه به شدت بیماری بستگی دارد و نوع آن توسط دامپزشک تعیین می‌شود. در موارد خفیف، معمولاً با مراقبت‌های خانگی و تمیز کردن دندان‌ها می‌توان مشکل را حل کرد، اما در موارد شدیدتر، ممکن است به درمان‌های دارویی یا حتی جراحی و کشیدن دندان نیاز باشد. در این بخش، انواع روش‌های درمانی را برای التهاب خفیف و شدید بررسی میکنیم.
۱. پاک‌سازی جرم و پلاک دندان
اولین مرحله در درمان التهاب لثه گربه، حذف پلاک و جرم انباشته‌شده روی دندان‌ها و اطراف لثه است. پلاک یا تارتار، عامل اصلی تحریک و التهاب لثه محسوب می‌شود و اگر حذف نشود، باعث تحلیل رفتن لثه و لق شدن دندان‌ها خواهد شد.
در گربه‌های جوان، بهترین روش برای پیشگیری از بروز التهاب لثه، جرم‌گیری منظم توسط دامپزشک است.
۲. استفاده از دهان‌شویه‌ها و مواد ضدالتهاب
دامپزشک ممکن است دهان‌شویه‌های مخصوص گربه را برای کاهش باکتری‌ها و کنترل التهاب تجویز کند.
در برخی موارد، روغن نارگیل طبیعی نیز توصیه می‌شود، چون حاوی ترکیبات ضدمیکروبی و ضدالتهابی است که به بهبود سلامت لثه کمک می‌کند.
۳. درمان دارویی و آنتی‌بیوتیکی
در مراحل پیشرفته‌تر بیماری، دامپزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدالتهاب خوراکی تجویز کند تا از گسترش عفونت جلوگیری شود.
در صورت بروز عفونت شدید در ریشه یا لثه، لازم است درمان دارویی حتماً طبق تجویز دامپزشک انجام شود.
۴. کشیدن دندان (در موارد شدید)
اگر التهاب باعث لق شدن یا عفونت دندان‌ها شده باشد، ممکن است تنها راه‌حل، کشیدن دندان آسیب‌دیده باشد تا از گسترش عفونت به سایر دندان‌ها جلوگیری شود. در این شرایط، مراقبت پس از جراحی و تغذیه با مواد نرم به مدت چند روز توصیه می‌شود.
مراقبت و پیشگیری از بیماری
استفاده از مسواک و خمیردندان مخصوص گربه‌ها نقش مهمی در پیشگیری از التهاب لثه دارد. مسواک زدن باید تدریجی و منظم انجام شود تا گربه به آن عادت کند و استرس نداشته باشد. برای مراقبت از دهان گربه و عادت دادن او به مسواک زدن، نکات زیر را مدنظر داشته باشید.
۱. آشنا کردن گربه با مسواک و خمیردندان
مسواک و خمیردندان مخصوص گربه را در دسترس او قرار دهید تا به بوی آن عادت کند. می‌توانید کمی خمیردندان را روی انگشت خود بگذارید تا آن را لیس بزند و مزه‌اش را بشناسد. چند خوراکی یا اسنک خوشمزه کنار مسواک بگذارید تا گربه ارتباط خوبی با آن پیدا کند.
۲. عادت دادن گربه به لمس دهانش
یکی از خوراکی‌های موردعلاقه‌اش را روی دندان نیش گربه بگذارید تا با لمس دهان احساس راحتی کند. کم‌کم خوراکی را به سمت دندان‌های عقب‌تر ببرید تا به تماس دست شما عادت کند. این تمرین باعث می‌شود بعداً هنگام مسواک زدن، مقاومت نکند یا واکنش منفی نشان ندهد.
۳. مسواک زدن به شکل درست و اصولی
وقتی گربه به لمس دهان و بوی خمیردندان عادت کرد، می‌توانید مسواک زدن را آغاز کنید. به آرامی و در امتداد خط لثه، فقط سطح بیرونی دندان‌ها را به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه مسواک بزنید. بعد از هر بار مسواک زدن هم به گربه تشویقی بدهید تا این کار برایش تجربه مثبتی باشد و هر بار که مسواک می‌زند، بداند که قرار است با جایزه خوبی روبه‌رو شود.
اهمیت چک‌آپ منظم دهان گربه
یکی از راه‌های پیشگیری از التهاب لثه و مشکلات دهان و دندان گربه‌ها، انجام معاینات دوره‌ای توسط دامپزشک است. مشکلات دهانی ممکن است بروز نکند و بدون علائم آشکار باشد. در نتیجه گربه به ظاهر سالم به نظر می‌رسد، اما وقتی بیماری شدت پیدا کند، مشخص می‌شود که کمی دیر است و به درمان‌های پیشرفته‌‌تری نیاز دارد.
دامپزشک اغلب توصیه می‌کند که گربه‌های بالغ هر ۶ تا ۱۲ ماه یک بار تحت معاینه دندانی قرار بگیرند. در این چک‌آپ‌ها، قرمزی لثه، تجمع پلاک و تارتار، لق شدن دندان و هرگونه عفونت احتمالی بررسی می‌شود.
معاینات منظم کمک می‌کند که مشکلات دهان در مراحل اولیه شناسایی و درمان شود و از پیشرفته و تبدیل شدن به التهاب مزمن یا کشیدن دندان جلوگیری شود.
اهمیت جرم‌گیری دندان گربه
جرم‌گیری مرتب، حتی در گربه‌هایی که علائم التهاب لثه ندارند، یک روش مفید برای حفظ سلامت دهان است. با پاک کردن پلاک و تارتار، خطر بروز التهاب، عفونت و بوی بد دهان کاهش می‌یابد.
دامپزشک معمولاً از روش‌های غیرتهاجمی برای تمیز کردن دندان‌ها استفاده می‌کند تا کمترین استرس به گربه وارد شود. گربه‌هایی که دندان‌شان به طور منظم جرم‌گیری می‌شود، کمتر به درمان‌های دارویی یا کشیدن دندان نیاز پیدا می‌کنند.
محصولات مفید برای سلامت دهان گربه‌ها
برای پیشگیری و کنترل التهاب لثه، استفاده از محصولات تخصصی دندان نقش بسیار مهمی دارد. این محصولات شامل موارد زیر هستند:
- خمیردندان مخصوص گربه: بدون فلوراید است و طعم‌دهنده مناسبی برای حیوان به شمار می‌رود. همچنین حاوی ترکیبات ضدباکتری و ضدالتهاب است.
- مسواک‌های مخصوص گربه: این مسواک‌‌ها کوچک و نرم هستند و برای دسترسی به دندان‌های عقبی و جلو طراحی شده‌اند.
- اسنک‌های دندانی یا تشویقی‌های ضدپلاک: با جویدن، پلاک را از بین می‌برند و معمولاً حاوی ترکیبات ضدمیکروبی برای کاهش رشد باکتری‌ها هستند.
سوالات رایج
در این بخش به تعدادی از سوالات رایج در خصوص التهاب لثه پاسخ داده‌ایم.
۱. آیا لثه گربه بیماری مسری است؟
التهاب لثه به‌تنهایی مسری نیست، اما اگر علت آن عفونت ویروسی یا باکتریایی باشد، احتمال سرایت آن در گربه‌ها وجود دارد. مثلاً ویروس‌هایی مثل کلسی‌ویروس یا هرپس ویروس از طریق بزاق، آب یا ظرف غذا منتقل می‌شوند. بنابراین اگر گربه‌ای در خانه دارید که بیمار است، باید ظروف غذا، اسباب‌بازی و فضای استراحتش جدا شود تا از انتقال بیماری جلوگیری شود.
۲. آیا رژیم غذایی روی التهاب لثه تأثیر دارد؟
تغذیه نقش مهمی در سلامت دهان و دندان گربه‌ها دارد. غذاهای خشک مخصوص دندان، به کاهش پلاک و جرم کمک می‌کنند. در مقابل، مصرف زیاد غذاهای نرم یا مرطوب می‌تواند باعث چسبیدن ذرات غذا به دندان و رشد باکتری‌ها شود. برای پیشگیری، بهتر است رژیم غذایی ترکیبی از غذای خشک و مرطوب باشد و گربه همیشه به آب تازه دسترسی داشته باشد.
۳. آیا بیماری التهاب لثه گربه خطرناک است؟
در صورت عدم درمان، التهاب لثه می‌تواند به بیماری استوماتیت مزمن یا از بین رفتن دندان‌ها منجر شود. عفونت ممکن است از لثه به استخوان فک و حتی جریان خون برسد و اندام‌هایی مانند کلیه و قلب را درگیر کند. درمان به‌موقع و رعایت بهداشت دهان و دندان از بروز این عوارض جلوگیری می‌کند.
برای دریافت پاسخ سایر سوالات خود، می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر تمایلی ندارید که حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
جمع‌بندی
التهاب لثه گربه یک بیماری شایع و دردناک دهانی است که بر اشتها، کیفیت زندگی و سلامت کلی گربه تأثیر می‌گذارد. این بیماری معمولاً با تجمع پلاک و جرم دندانی، عفونت‌های ویروسی یا ضعف سیستم ایمنی ایجاد می‌شود و اگر درمان نشود، به التهاب مزمن، از بین رفتن دندان و حتی مشکلات سیستمیک منجر می‌شود.
شناخت علائم اولیه مانند قرمزی لثه، بوی بد دهان، مشکل در جویدن یا کاهش اشتها، به صاحبان گربه کمک می‌کند تا سریع‌تر اقدام کنند. دامپزشک با معاینه دقیق و بررسی پرونده پزشکی گربه، شدت بیماری را تشخیص می‌دهد و درمان مناسب را پیشنهاد می‌کند. درمان شامل پاک‌سازی پلاک، داروهای ضدالتهاب، آنتی‌بیوتیک یا کشیدن دندان‌های آسیب‌دیده است.
مراقبت‌های خانگی، نظیر مسواک زدن منظم، استفاده از دهان‌شویه مناسب، عادت دادن گربه به لمس دهان و انتخاب رژیم غذایی مناسب، نقش بسیار مهمی در پیشگیری از التهاب لثه دارد.