ویروس لوسمی گربه (FLeV) یکی از بیماریهای ویروسی مسری و شایع در گربهها است که از طریق تماس مستقیم با بزاق، ادرار، مدفوع و خون گربههای آلوده منتقل می‌شود. این ویروس سیستم ایمنی گربهها را به شدت ضعیف می‌کند و مقاومت آن‌ها را در برابر بیماریها و عفونت کاهش می‌دهد. در نتیجه، گربههای مبتلا به لوسمی ممکن است به راحتی دچار عفونت ثانویه، سرطان خون و مشکلات مزمن شوند.
اگر صاحب گربه هستید یا قصد دارید گربهای داشته باشید، لازم است با علائم، روش‌های تشخیص و راه‌های درمان این بیماری آشنا شوید. بیماری لوسمی معمولاً در مراحل اولیه علائم خاصی ندارد، اما به مرور زمان با نشانه‌هایی مانند ضعف عمومی، کاهش وزن، تب، زخم‌های مزمن و عفونت‌های مکرر ظاهر می‌شد. تشخیص به‌موقع و مراقبت‌های ویژه می‌تواند باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری و پیشرفته شدن آن شود. برای اطلاع بیشتر درباره ویروس لوسمی گربه می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
ویروس لوسمی گربه چیست؟
ویروس لوسمی گربه (FLeV) یک بیماری شایع در میان گربهها است و به شکل مسری از گربهای به گربه دیگر منتقل می‌شود. این ویروس گلبولهای سفید و سیستم ایمنی گربه را تخریب می‌کند و باعث می‌شود این حیوان در برابر عفونت، سرطان و مرگ آسیب‌پذیرتر شود. واکسیناسیون گسترده باعث کاهش گربههای مبتلا به لوسمی شده است، اما این بیماری همچنان در گربههایی که در فضاهای باز رفت و آمد دارند رایج است.
ویروسی لوسمی وارد بافت‌هایی می‌شود که سلولهای خونی را تولید می‌کنند و در واقع به آن‌ها حمله می‌کنند. این بافت‌ها شامل مغز استخوان و بافت لنفاوی است. سلولهای خونی که شامل گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکت‌ها هستند، نقش بسیار مهمی در رساندن اکسیژن و مواد مغذی به بدن دارند. آن‌ها به جنگ با بیماریهای عفونی می‌روند و به دفع مواد زائد کمک می‌کنند.
از بین این سلولهای خونی، گلبولهای سفید به طور ویژه برای کمک به سیستم ایمنی نقش مهمی دارند و انواع خاصی از آن‌ها هنگام بیماری، برای مقابله فعال می‌شوند.
وقتی گربه به ویروس لوسمی مبتلا می‌شود، گلبولهای سفید بدنش آسیب می‌بیند و دیگر قادر نیست با عفونت مبارزه کند. در نتیجه سیستم ایمنی بدن او ضعیف می‌شود و در معرض انواع بیماریهای عفونی، تنفسی و ادراری قرار می‌گیرد. وقتی عفونت از بدن گربه خارج نشود، طول عمر او را کوتاه می‌کند. این ویروس همچنین باعث جهش‌هایی می‌شود که سرطان‌هایی مانند لنفوم و لنفوسارکوم را به دنبال خواهد داشت.
علائم ویروس لوسمی گربه
علائم بالینی ویروس لوسمی گربه به دلیل حمله این ویروس به سلولهای خونی است. ابتدا ممکن است گربه علائم خفیفی از عفونت را نشان دهد تا زمانی که ویروس قوی‌تر شود و بخش زیادی از سیستم ایمنی او را تحت کنترل بگیرد. به مرور زمان، نشانه‌های بالینی می‌تواند شدیدتر شود، چون گربهها دچار سرطانهای ثانویه ناشی از ویروس لوسمی می‌شوند.
شایع‌ترین علايم بالینی ویروس لوسمی گربه عبارتند از:
- رنگ‌پریدگی لثه‌ها (به دلیل کم‌خونی)
- کاهش اشتها
- کاهش وزن
- موهای ناسالم با ظاهری خشک، زبر و شکننده
- التهاب لثه و دهان
- تب
- بزرگ شدن غدد لنفاوی
- اسهال مزمن
- عفونت‌های مزمن پوستی، چشمی، تنفسی یا ادراری
راه های انتقال ویروس لوسمی گربه
FeLV نوعی ویروس به نام رتروویروس (Retrovirus) است، به این معنی که می‌تواند وارد ژنوم گربه شود و به مرور زمان از بدنش خارج نشود. گربههایی که همواره آلوده به این ویروس هستند، ذرات عفونی ویروس را در بزاق، مدفوع، ادرار و شیر خود دفع می‌کنند. هر نوع تماس نزدیک بین گربهها، ازجمله گاز گرفتن، لیسیدن یا استفاده از ظرف آب و غذای یا جعبه خاک مشترک می‌تواند باعث انتقال ویروس لوسمی شود.
همچنین این بیماری می‌تواند از مادر آلوده به بچه‌گربه‌هایش، چه قبل از تولد و چه در دوران شیردهی، منتقل شود. FeLV خارج از بدن گربه مدت زیادی زنده نمی‌ماند. نهایتاً کمتر از چند ساعت ممکن است زنده بماند. به همین خاطر، احتمال انتقال از محیط بدون تماس نزدیک و طولانی مدت با گربه آلوده، بسیار کم است.
گربههایی که بیشتر از همه در معرض خطر ابتلا به ویروس لوسمی هستند، معمولاً تماس زیاد و طولانی مدتی با گربههای آلوده دارند یا ممکن است گاز گرفته شوند. البته این موضوع شامل حال گربههای خانگی نمی‌شود، چون نظارت و مراقبت دقیقی دارند. هرچند، گربهای که در معرض ویروس قرار بگیرد، ممکن است آلوده شود، اما بچه‌گربه‌ها به دلیل سیستم ایمنی‌شان که هنوز کامل نشده است، بیشتر از گربههای بالغ در معرض خطر هستند.
در نهایت، هرچند نادر، اما این ویروس می‌تواند از طریق ترشحات بینی، ادرار و مدفوع نیز دفع شود و عامل انتقال باشد. برای اطلاع از راه‌های بیشتر انتقال این ویروس می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
بعد از انتقال چه اتفاقی در بدن گربه می‌افتد؟
پس از قرار گرفتن در معرض FeLV، بدن گربه به چند شکل مختلف به ویروس واکنش نشان می‌دهد که به سه شکل زیر بروز می‌کند:
- عفونت سقط جنین گربه: در این حالت، سیستم ایمنی گربه واکنش قوی و مؤثری نشان می‌دهد و ویروس را قبل از ورود به ژنوم سلول‌ها به طور کامل حذف می‌کند. نتیجه این فرایند، ایجاد ایمنی پایدار و منفی شدن تمام آزمایش‌های تشخیص ویروس است. گربههایی که به این عفونت دچار می‌شوند، هرگز علائم بالینی از خودشان بروز نمی‌دهند، اما در خون آن‌ها آنتی‌بادی ضد FeLV یافت می‌شود. بر اساس یافته‌های جدید، حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از گربههایی که در معرض ویروس لوسمی هستند، این مسیر ایمنی را به شکل موفقی طی می‌کنند.
- عفونت کنترل‌شده (مهار‌شده): عفونت کنترل‌شده که به آن «Regressive Infection» می‌گویند، حالتی است که ویروس وارد ژنوم گربه می‌شود، اما سیستم ایمنی تکثیر طولانی‌مدت آن را مهار می‌کند. پس از عفونت اولیه، ذرات ویروس در خون قابل‌شناسایی نیستند و حیوان ناقل بیماری محسوب نمی‌شود. اما اگر گربه در آینده دچار نقص سیستم ایمنی شود (بر اثر مصرف داروهای خاص)، ویروس ممکن است دوباره فعال شود، تکثیر پیدا کند و باعث بروز علائم بالینی و انتقال بیماری به سایر گربهها شود. آمارها نشان می‌دهد که ۳۰ تا ۴۰ درصد گربههای آلوده این عفونت را تجربه می‌کنند.
- عفونت تهاجمی (عفونت ماندگار): «Progressive Infection» نام دارد و شدیدترین و خطرناک‌ترین شکل بیماری است. در این حالت، مغز استخوان آلوده می‌شود و ویروس پیوسته تکثیر می‌یابد. همچنین خطر ابتلا به بیماریهای مهلکی مانند لنفوم و سایر سرطانهای وابسته به FeLV زیاد است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از گربههایی که در معرض این ویروس قرار می‌گیرند، به این نوع عفونت مبتلا می‌شوند و بچه‌گربه‌ها به دلیل سیستم ایمنی ضعیف، بیشتر از گربههای بالغ در معرض این بیماری هستند.
تشخیص ویروس لوسمی گربه
بدن گربهها به شکل‌های متفاوتی به ویروسی لوسمی واکنش نشان می‌دهد، به همین دلیل برای تشخیص دقیق این بیماری به بیش از یک آزمایش نیاز است. هیچ آزمایشی به‌تنهایی نمی‌تواند نشان دهد که گربه دچار عفونت شده است یا نه.
دو نوع آزمایش خون برای تشخیص FeLV وجود دارد که پروتئینی از ویروس به نام P27 را شناسایی می‌کند. یکی از این آزمایش‌ها الایزا (ELISA) نام دارد که معمولاً به عنوان آزمایش اولیه غربالگری انجام می‌شود و حتی در مطلب دامپزشک نیز می‌توان انجام داد. آزمایش الایزا وجود ذرات آزاد ویروس در خون را شناسایی می‌کند که در مراحل اولیه و پایانی عفونت قابل‌مشاهده هستند.
آزمایش دوم، آزمایش آنتی‌بادی ایمونوفلورسنس غیرمستقیم (IFA) است که پروتئین P27 را در گلبولهای سفید و پلاکت‌ها شناسایی می‌کند. این اتفاق وقتی رخ می‌دهد که ویروس به مغز استخوان نفوذ می‌کند و سلول‌ها آلوده می‌شوند که اغلب هم در عفونت‌های کنترل‌شده دیده می‌شود. باید در نظر داشت که هر دو آزمایش ممکن است نتیجه مثبت کاذب داشته باشند. بنابراین، اگر آزمایش غربالگری اولیه مثبت باشد، انجام آزمایش‌های بعدی توصیه می‌شود.
نوع سوم آزمایش، PCR یا واکنش زنجیره‌ای پلیمراز است که می‌تواند حتی در صورت عدم تکثیر فعال ویروس، وجود آن در ژنوم گربه را شناسایی کند. این آزمایش در گربههایی که عفونت کنترل‌شده دارند نیز مثبت می‌شود و بهترین گزینه برای تأیید نتیجه مثبت آزمایش الایزا به شمار می‌رود.
نکته مهم در رابطه با روش‌های تشخیص ویروس لوسمی گربه این است که همه این آزمایش‌ها ممکن است در گربههایی که تازه مبتلا شدهاند، نتیجه مثبت کاذب داشته باشد. به همین دلیل، اگر احتمال آلودگی وجود داشته باشد، باید آزمایش را بعد از ۳ تا ۶ هفته تکرار کرد تا نتیجه دقیق‌تری به دست بیاید. همچنین بیشتر موارد مثبت باید ۶ تا ۱۲ هفته بعد دوباره آزمایش شوند تا مشخص شود که عفونت FeLV کنترل‌شده یا تهاجمی است.
درمان بیماری لوسمی گربه
متأسفانه ویروس لوسمی گربه درمان قطعی ندارد و هدف اصلی مدیریت بیماری، حمایت از گربه بیمار و درمان علائم همراه آن است. رایج‌‌ترین روش‌های درمانی شامل موارد زیر است:
- تشخیص سریع و درمان عفونت‌های ثانویه: عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی که ممکن است پس از تضعیف سیستم ایمنی ایجاد شوند، باید به سرعت شناسایی و درمان شوند.
- رژیم غذایی باکیفیت: تغذیه مناسب و پرهیز از غذای خام که ممکن است حاوی عوامل بیماری‌زا باشند، برای حفظ سلامت گربه مهم است.
- مراقبت‌های ویژه و منظم: معاینه و چک‌آپ دوره‌ای توسط دامپزشک حداقل دو بار در سال، استفاده از قرص‌های ضد انگل برای گربه، درمان کنه و واکسیناسیون به‌موقع، خود یکی از اقدامات درمانی در این رابطه است.
- قرنطینه گربههای آلوده: این کار به کاهش انتقال ویروس به سایر گربهها و همچنین کاهش مواجهه با سایر بیماریهای عفونی کمک می‌کند.
- درمانهای حمایتی (در برخی موارد): انتقال خون و داروهایی برای از بین بردن کم‌خونی نیز نوعی روش درمانی به حساب می‌آیند.
- شیمی‌درمانی: ممکن است برای کنترل لنفوم‌های مرتبط با FeLV از شیمی‌درمانی استفاده شود تا سرطان کنترل و مهار شود.
- داروهای ضدویروسی: در برخی موارد شاید نیاز باشد که گربه داروی ضد ویروس مصرف کند، اما اغلب با عوارض جانبی همراه است.
راه های پیشگیری از ویروس لوسمی گربه
اگر ویروس لوسمی در همان مراحل اولیه تشخیص داده نشود و درمان به‌موقع صورت نگیرد، می‌تواند بر سلامت و طول عمر گربهها اثر منفی بگذارد. خوشبختانه راهکارهای مؤثری برای پیشگیری از این بیماری وجود دارد که با رعایت آن‌ها می‌توان از ابتلای گربه به FeLV جلوگیری کرد. در ادامه مهم‌ترین روش‌های پیشگیری را به طور کامل بررسی می‌کنیم.
۱. واکسیناسیون منظم
واکسن FeLV یکی از مؤثرترین راه‌ها برای محافظت از گربه در برابر ویروس لوسمی است. این واکسن برای گربههای بالغی که زیاد در مکان‌های عمومی مانند پارک یا پانسیون می‌روند، بسیار توصیه می‌شود. همچنین همه بچه‌گربه‌ها، حتی آن‌هایی که در بیشتر موارد در خانه نگهداری می‌شوند باید واکسینه شوند، زیرا سیستم ایمنی آن‌ها نسبت به ویروس بسیار حساس است.
واکسیناسیون شامل دو دوز اولیه و تزریق‌های بوستر (Booster) به شکل منظم است تا ایمنی بدن گربه در وضعیت ثابتی حفظ شود. لازم است که قبل از واکسیناسیون، گربه تحت آزمایش FeLV قرار بگیرد تا از سالم بودن آن مطمئن شویم.
۲. جلوگیری از تماس نزدیک با گربههای آلوده
مهم‌ترین راه انتقال FeLV، همان‌طور که در ابتدای مطلب گفته شد، تماس نزدیک گربهها با هم است، به‌ویژه هنگام بازی کردن، لیسیدن یا گاز گرفتن. گربهها، بخصوص بچه‌گربه‌ها، نباید در معرض تماس با گربههای آلوده یا گربههایی قرار بگیرند که کارت واکسیناسیون ندارند.
محدود کردن ارتباط گربهها با هم و مراقبت از آن‌ها هنگام بازی کردن در پارک یا سایر مکان‌های عمومی، احتمال تماس با گربههای ناقل را به حداقل می‌رساند.
۳. مدیریت کلونی گربهها و محیط زندگی
در جمعیت‌هایی با تعداد گربههای زیاد، کنترل بیماری به برنامه جامعی نیاز دارد که شامل موارد زیر است:
- انجام آزمایش‌های دوره‌ای FeLV
- قرنطینه گربههای مشکوک یا تازه‌وارد
- اجرای برنامه‌های واکسیناسیون منظم برای همه گربهها
رعایت موارد فوق، احتمال ابتلا به ویروس لوسمی را در جمعیت‌هایی با گربههای زیاد به حداقل می‌رساند.
پیش آگهی سرطان
اگر گربه شما بر اثر پیشرفته شدن ویروس لوسمی به سرطان مبتلا شده باشد، ممکن است سوالاتی در مورد اینکه سرطان او چقدر جدی است و چقدر شانس زنده ماندن دارد، ذهن‌تان را درگیر کند. تعیین پیش‌آگهی (Prognosis) یعنی تخمین اینکه بیماری گربه شما چه روندی را طی خواهد کرد.
این مسئله از نظر احساسی برای صاحب گربه بسیار ناراحت‌کننده است، اما بهتر است بدانیم که خیلی از گربهها خوب می‌شوند و می‌توانند مدت طولانی زندگی نسبتاً عادی داشته باشند.
میانگین طول عمر گربهها پس از تشخیص FeLV حدود ۲٬۵ سال است، اما در گربههایی که دچار عفونت کنترل‌شده می‌شوند، این مدت می‌تواند طولانی‌تر باشد.
پس از تشخیص بیماری، پیش‌آگهی دقیقِ وضعیت گربه، نقش مهمی در مدیریت و مهار آن دارد. در این دوران، موارد زیر باید به طور مرتب بررسی شوند:
- وزن بدن
- اشتها
- میزان فعالیت
- عادت‌‌های دفع (ادرار و مدفوع)
- ظاهر دهان و چشم‌ها
- رفتار عمومی
هر نوع تغییر یا علائم غیرعادی در این رابطه باید بلافاصله با دامپزشک مطرح شود تا اقدامات لازم صورت بگیرد.
کنترل بیماری لوسمی گربه در شرایط خاص
کنترل بیماری در شرایط خاص به معنی انجام راهکارهایی برای پیشگیری و درمان متناسب با موقعیت‌هایی است که خطر گسترش یا عود بیماری بیشتر است، مانند فصل‌های خاص، مکان‌های پرجمعیت، یا حضور حیواناتی با سیستم ایمنی ضعیف. در این شرایط رعایت بهداشت، پیش‌آگهی دقیق و برخی درمانهای حمایتی می‌تواند نقش مؤثری در کاهش خطر و بهبود وضعیت بیمار داشته باشد.
۱. پناهگاه‌ها
کنترل و مهار ویروس لوسمی گربه در مکان‌هایی که چند گربه با هم زندگی می‌کنند، نیازمند دقت و رعایت اصول بهداشتی است. گربههای تازه‌وارد بهتر است مدتی قرنطینه شوند و بعد از آزمایش، گربههای مبتلا جدا از دیگران نگهداری شوند. حتی گربههایی که بیماری در آن‌ها پنهان است، باید جدا باشند، چون استرس می‌تواند بیماری را فعال کند.
در پناهگاه‌‌هایی که امکانات کمی دارد، آزمایش باید برای گربههای مشکوک یا پرخطر انجام شود و از نگهداری جمعی گربههای آزمایش‌نشده خودداری شود. آموزش افراد برای مراقبت از گربههای بیمار و پیدا کردن خانه مناسب برای آن‌ها می‌تواند به افزایش طول عمر و کیفیت زندگی این گربهها کمک کند.
۲. مراکز نگهداری گربه
در مراکز رشد و نگهداری گربه، آزمایش FeLV به طور منظم انجام می‌شود و گربههای آلوده را جدا می‌کنند تا میزان شیوع بیماری به حداقل برسد. تمام گربهها باید در هر دو آزمایش آنتی‌ژن و پروویروس FeLV نتیجه منفی داشته باشند. گربههای تازه‌وارد باید قرنطینه شود و پس از شش هفته دوباره آزمایش شوند.
گربههای ماده‌ای که برای جفت‌گیری به مکان‌های دیگر می‌روند، فقط باید با گربههای FeLV منفی تماس داشته باشند و بعد از بازگشت، آزمایش و در صورت لزوم قرنطینه شوند.
در مراکز پرورش سرپوشیده و عاری از FeLV، واکسیناسیون الزامی نیست، اما اگر هر یک از گربهها به فضای باز دسترسی دارند یا برای جفت‌گیری به مراکز دیگری برده می‌شوند، واکسیناسیون توصیه می‌شود.
۳. گربههای خیابانی
ویروس لوسمی گربه یک تهدید جدی برای گربههایی است که در فضای باز و در خیابان زندگی می‌کنند. در مناطقی که این ویروس شیوع گسترده‌ای دارد، واکسیناسیون توصیه می‌شود.
برای اینکه اطلاعات بیشتری در مورد کنترل این بیماری به‌دست آورید، می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت کمک بگیرید. علاوه بر این، اگر تمایلی ندارید که حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
سوالات رایج
در این بخش از مطلب، به دو پرسش رایج در رابطه با ویروس لوسمی گربه پاسخ داده‌ایم.
۱. طول عمر ویروسی لوسمی گربه چقدر است؟
ویروس FeLV خارج از بدن گربه مدت زیادی زنده نمی‌ماند و اغلب تا چند ساعت روی سطوح فعال باقی می‌ماند. بنابراین، انتقال از محیط بدون تماس مستقیم بین گربهها بسیار نادر است.
۲. چه گربههایی بیشتر در معرض ویروس لوسمی گربه هستند؟
سه دسته از گربهها بیشتر از بقیه در معرض این ویروس هستند. اگر گربه شما در این دسته قرار می‌گیرد، باید از او مراقبت‌های بیشتری بکنید.
- گربههایی که مدام در تماس با گربههای آلوده هستند.
- گربههای خیابانی
- بچه‌گربه‌ها با سیستم ایمنی ضعیف یا ناقص
۳. تفاوت ویروس لوسمی با سایر ویروس‌های گربه چیست؟
فرق FeLV با سایر ویروس‌های گربه این است که این ویروس به طور مستقیم سلولهای سیستم ایمنی را هدف قرار می‌دهد و آن‌ها را ضعیف می‌کند، درحالی‌که بیشتر ویروس‌های رایج گربه مانند ویروس FIV یا هرپس ویروس، معمولاً باعث عفونت‌های موضعی یا موقتی می‌شوند.
در لوسمی گربه، ویروس می‌تواند باعث بروز سرطان خون و تومورهای لنفاوی شود، اما در بسیاری از ویروس‌های دیگر چنین خطر شدیدی وجود ندارد. همچنین FeLV نه‌تنها می‌تواند مزمن شود، بلکه توانایی بدن برای مقابله با هر نوع عفونت دیگر را نیز به شدت کاهش می‌دهد.
جمع‌بندی
FeLV یک بیماری خطرناک برای گربهها محسوب می‌شود، چون سیستم ایمنی بدن گربه را ضعیف می‌کند و او را در معرض انواع بیماریها قرار می‌دهد. همچنین اگر به‌موقع درمان نشود، ممکن است وارد مراحل پیشرفته‌تر شود و به سرطان و حتی مرگ منجر شود.
آگاهی از علائم و راه‌های انتقال ویروس لوسمی گربه نقش مهمی در پیشگیری و تشخیص به‌موقع آن دارد. همچنین تشخیص درست به کمک آزمایشات تخصصی می‌تواند تا حد زیادی جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد.
با رعایت واکسیناسیون منظم، محدود کردن تماس گربهها با حیوانات آلوده و مدیریت دقیق محیط نگهداری، می‌توان تا حد زیادی از ابتلا به ویروس لوسمی گربه پیشگیری کرد.هیچ واکسنی ۱۰۰٪ تضمینی نیست، اما این اقدامات به شکل قابل‌توجهی ابتلا و انتقال FeLV را کاهش می‌دهند و سلامت گربه شما را حفظ می‌کنند. همیشه با دامپزشک خود مشورت کنید تا بهترین برنامه را برای جلوگیری از ابتلا به این ویروس و سایر بیماریهای شایع در نظر بگیرید.