گاهی علت خارش بدن سگ می‌تواند یک ناراحتی پوستی ساده باشد و زود خوب شود. گاهی هم ممکن است علائم یک بیماری جدی‌تر باشد. خارش بدن سگ، یکی از دلایل اصلی مراجعه سگ‌ها به کلینیک دامپزشکی است و در صورت بی‌توجهی می‌تواند به زخم‌های پوستی، عفونت و حتی اختلالات رفتاری منجر شود. بنابراین، بررسی و شناسایی علت دقیق خارش اهمیت بسیار زیادی دارد و گاهی درمان‌های خانگی یا فوری برای بهبودی کافی نیست.
در این مقاله توضیح می‌دهیم که علت خارش بدن سگ چیست، چطور می‌توان آن را تشخیص داد، چه داروها و درمان‌های خانگی وجود دارد، چگونه می‌توان پیشگیری کرد و و چه زمانی مراجعه به دامپزشک ضروری است. برای اطلاع بیشتر درباره علت خارش بدن سگ می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
علت خارش بدن سگ چیست؟
خارش بدن سگ می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و برای درمان درست و اصولی، باید علت اصلی آن شناخته شود. شایع‌ترین علل خارش بدن سگ عبارتند از:
- انگل‌ها و حشرات خارجی
- آلرژی
- عفونت‌های پوستی
- خشکی پوست و شرایط محیطی
- بیماری‌های داخلی
- تغییرات رفتاری و استرس
در ادامه هر یک از این دلایل را به طور جداگانه و کامل بررسی خواهیم کرد.
انگل‌ها و حشرات خارجی
کک و کنه از مهم‌ترین دلایل خارش شدید در سگ‌ها هستند. بزاق کک می‌تواند حساسیت ایجاد کند و باعث خارش مداوم شود. جرب (گال) نیز نوعی انگل پوستی است که خارش شدید و ریزش مو ایجاد می‌کند و به درمان دامپزشکی نیاز دارد.
آلرژی
بعضی از سگ‌ها به گرده گیاهان، گرد و غبار یا قارچ‌های محیطی آلرژی دارند که باعث قرمزی و خارش پوست می‌شود. علاوه بر آلرژی محیطی، حساسیت به مواد غذایی نیز می‌تواند عامل خارش باشد، مانند حساسیت به پروتئین مرغ یا لبنیات.
همچنین استفاده از مواد شیمیایی یا شوینده‌ها در خانه ممکن است باعث درماتیت پوستی و خارش شود. به همین دلیل باید هنگام شست‌وشو و ضدعفونی، سگ را از محل دور نگه داشت.
علت خارش بدن سگ
عفونت‌های پوستی
از دیگر مواردی که می‌تواند علت خارش بدن سگ باشد، انواع عفونت‌های پوستی است. مهم‌ترین آن‌ها در دو دسته زیر قرار می‌گیرند:
- عفونت باکتریایی: معمولاً پس از خراش‌های مکرر ایجاد می‌شود و با قرمزی و ترشح همراه است.
- عفونت قارچی یا مخمری: مانند کاندیدا یا درماتوفیتوز که می‌تواند باعث پوسته‌پوسته شدن و بوی نامطبوع شود.
خشکی پوست و شرایط محیطی
هوای خشک، تغییر فصل یا استفاده از شامپوی نامناسب می‌تواند باعث خشکی پوست و خارش شود. شست‌وشوی بیش از حد نیز چربی طبیعی پوست سگ را از بین می‌برد و مشکل را بدتر می‌کند.
بیماری‌های داخلی
مشکلات غددی مانند تیروئید یا بیماری‌های کبد و کلیه گاهی علائمی با خارش همراه هستند. بیماری‌های سیستم ایمنی یا پوستی مزمن هم می‌توانند علت خارش باشند.
تغییرات رفتاری و استرس
گاهی علت خارش بدن سگ اضطراب یا عادت‌های رفتاری او است. در این شرایط، سگ بیش از حد خودش را می‌لیسد یا می‌خاراند.
علت خارش گوش سگ چیست؟
گاهی سگ دچار خارش شدید گوش می‌شود، بدون این‌که سایر بخش‌های بدنش این مشکل را داشته باشد. دلایل آن شامل موارد زیر می‌شود:
- عفونت گوش
- کنه
- آلرژی
سگ‌هایی که گوش‌های افتاده و پُرمو دارند یا زیاد شنا می‌کنند، بیشتر دچار خارش می‌شوند. تمیز کردن گوش با محلول مخصوص کمک می‌کند تا موم اضافه جمع نشود و از عفونت پیشگیری می‌کند. بعد از شنا هم بهتر است گوش‌ها سریع تمیز شوند. اگر سگ آلرژی دارد، کنترل آلرژی به کاهش خارش کمک می‌کند.
گربه‌ها هم ممکن است درگیر این مشکل شوند. اگر عفونت یا کنه داشته باشند، پشت گوش‌ها کم‌مو می‌شود و داخل گوش‌ها کثیف به نظر می‌رسد. دامپزشک با معاینه گوش‌ها، داروی مناسب را تجویز می‌کند.
برای این‌که از سایر علت‌های خارش گوش سگ آشنا شوید، می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
چگونه علت خارش بدن سگ را تشخیص دهیم؟
برای این‌که بتوانیم علت خارش بدن سگ را درست تشخیص دهیم، باید مرحله به مرحله پیش برویم. بررسی دقیق شامل موارد زیر است:
- مشاهده علائم
- معاینه فیزیکی
- آزمایش‌های دامپزشکی
- آزمایش‌های پوستی
- آزمایش خون و ادرار
- تست آلرژی
- بررسی تغییرات رفتاری
نکته مهمی که باید در نظر بگیرید این است که تشخیص علت خارش بدن سگ باید همیشه توسط دامپزشک انجام شود، چون علائم ظاهری ممکن است مشابه باشند، اما درمان‌ها کاملاً متفاوت‌اند. در ادامه هر یک از مراحل تشخیص را بررسی می‌کنیم.
۱. بررسی سابقه و علائم بیماری
دامپزشک برای بررسی سابقه پزشکی سگ، ابتدا از صاحب او می‌پرسد که خارش از چه زمانی شروع شده و کدام قسمت بدن بیشتر درگیر است. تغییرات اخیر در رژیم غذایی، محیط زندگی یا استفاده از شامپو و شوینده‌ها نیز بررسی می‌شود.
مشاهده علائم همراه خارش، مانند قرمزی، زخم، ریزش مو یا بوی بد پوست، کمک زیادی به تشخیص می‌کند.
۲. معاینه فیزیکی
در این روش، پوست و موی سگ به دقت بررسی می‌شود تا نشانه‌هایی مثل کک، کنه یا پوسته‌ریزی مشخص شود. دامپزشک محل‌های خاصی مثل گوش، بین پنجه و شکم را معاینه می‌کند که معمولاً بیشتر درگیر خارش می‌شوند.
۳. آزمایش‌های پوستی
مهم‌ترین آزمایش‌هایی که برای تشخیص علت خارش بدن سگ توصیه می‌شود، شامل سه نوع تست مختلف است که در ادامه توضیح داده‌ایم:
- خراش عمقی پوست (Skin Scraping): نمونه‌برداری سطحی برای یافتن انگل‌هایی مثل جرب
- سیتولوژی پوست: بررسی باکتری یا قارچ زیر میکروسکوپ
- کشت قارچ یا باکتری: برای شناسایی نوع عفونت در موارد مزمن
۴. آزمایش خون و ادرار
در صورتی که دامپزشک به بیماری‌های داخلی مانند مشکلات کبدی یا تیروئید مشکوک شود، آزمایش خون یا ادرار انجام می‌شود. این آزمایش‌ها به بررسی عملکرد اندام‌ها و عوامل سیستمیک کمک می‌کنند.
۵. تست آلرژی
در مواردی که دامپزشک به آلرژی غذایی یا محیطی مشکوک است، برای تست‌های آلرژی پوستی یا آزمایش خون اقدام می‌کند. گاهی هم «رژیم حذفی» (Elimination Diet) به مدت چند هفته اجرا می‌شود تا واکنش سگ به غذاهای مختلف بررسی شود.
۶. بررسی تغییرات رفتاری
اگر علت خارش بدن سگ با معاینه فیزیکی یا سایر روش‌های بررسی مشخص نشد، دامپزشک احتمال مشکلات رفتاری یا استرس را هم در نظر میگیرد. در این حالت ممکن است نیاز به تغییر محیط زندگی باشد. همچنین می‌توان از مشاور مخصوص حیوانات خانگی کمک گرفت.
درمان دارویی برای خارش بدن سگ
بدون شک، صاحب سگ با مشاهده علائم خارش، به دنبال راهی برای متوقف کردن آن است. اگر علائم خفیف باشد، با درمان‌های خانگی و طبیعی می‌توان آن را تا حد زیادی کنترل کرد. اما در صورتی که علائم تشدید شد یا بهبود پیدا نکرد، لازم است به دامپزشک مراجعه کنید تا بتواند با تشخیص درست، روش درمان مناسب را نیز انتخاب کند.
به طور کلی، انتخاب دارو توسط دامپزشک بر اساس سه مورد زیر صورت میگیرد:
- شدت خارش
- علت زمینه‌ای
- وضعیت عمومی سگ
در این بخش از مقاله، به معرفی انواع داروهایی می‌پردازیم که در درمان خارش بدن سگ به کار می‌روند. همچنین نحوه عملکرد آن‌ها را مرور می‌کنیم، مزایا و عوارض احتمالی‌شان را بیان می‌کنیم و نکاتی که باید رعایت شوند را متذکر می‌شویم.
۱. کورتیکو استروئیدها
«کورتیکو استروئیدها» (Corticosteroid) داروهای ضد التهاب هستند و اغلب در موارد حاد استفاده می‌شوند تا التهاب و خارش را سریع کنترل کنند. از نمونه‌های آن‌ها می‌توان به پردنیزولون (Prednisolone) اشاره کرد که با دوز شروع ۰٬۵ تا ۱ میلی‌گرم بر کیلوگرم در روز تجویز می‌شود. همچنین داروی موضعی مانند تریامسینولون (Triamcinolone) برای عارضه پوستی استفاده می‌شود.
معایب مصرف داروهای کورتیکو استروئید این است که در صورت استفاده بلندمدت می‌تواند عوارضی مانند تشنگی، افزایش وزن، ضعف سیستم ایمنی و مشکلات کبدی و کلیوی ایجاد کند. به همین دلیل در مصرف آن‌ها باید با احتیاط و طبق دستور دامپزشک عمل کرد.
۲. داروهای ایمونومدولاتور
«ایمونومدولاتور» (Immunomodulator) به دسته‌ای از داروها گفته می‌شود که سیستم ایمنی بدن را تعدیل یا تنظیم می‌کنند. این داروها می‌توانند با افزایش یا کاهش فعالیت سیستم ایمنی، در درمان بیماری‌هایی مانند بیماری‌های خودایمنی، آلرژیک، یا در مواردی که پیوند عضو انجام شده است، مفید باشند.
یکی از این داروها سی‌سپورین (Cyclosporine) است که برای مدیریت خارش پوستی، به‌ویژه در موارد درماتیت آتوپیک استفاده می‌شود. «تاکرولیموس» (Tacrolimus) نیز به صورت موضعی برای خارش‌های خفیف تجویز می‌شود.
۳. آنتی‌هیستامین
در موارد خفیف، برخی از داروهای ضد حساسیت مانند مواردی مانند «ستریزین» (Cetirizine)، «لوراتادین» (Loratadine) یا «هیدروکسیزین» (Hydroxyzine) تجویز می‌شود. البته در موارد شدید چندان مؤثر عمل نمی‌کند و معمولاً در کنار درمان‌های دیگر توصیه می‌شود.
۴. آنتی‌بیوتیک و ضدقارچ
اگر خارش با عفونت باکتریایی یا قارچی همراه باشد، باید آنتی‌بیوتیک یا داروی ضدقارچ تجویز شود. برای مثال، در مواردی که پوست ضخیم می‌شود یا در صورت ابتلا به عفونت مخمری (Malassezia)، ممکن است از ایتراکونازول یا تربینافین استفاده شود.
درمان خانگی و طبیعی برای خارش بدن سگ
اگر علائم خارش سگ خفیف است، می‌توانید روش‌های درمان خانگی را امتحان کنید. برخی از آن‌ها را در ادامه معرفی کرده‌ایم. اما در کل، بهتر است قبل از هر نوع درمانی، با دامپزشک مشورت کنید.
۱. کنترل کک و کنه
کک‌ها و کنه‌ها یکی از اصلی‌ترین دلایل خارش هستند. نیش کک می‌تواند باعث واکنش آلرژیک شود. ابتدا مطمئن شوید که سگ شما و حیوانات خانگی دیگر از محصولات پیشگیری کک و کنه به طور مرتب استفاده می‌کنند، چون فقط شست‌وشوی سگ کافی نیست، بلکه نیاز به استفاده از محصولات کنترل کک و کنه هم هست.
۲. روغن ماهی
روغن ماهی سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ و امگا ۶ است که سلامت پوست را بهبود می‌بخشد و التهاب را کاهش می‌دهد. البته نباید زیاد مصرف شود یا در سگ‌های با معده حساس باید احتیاط کرد.
۳. شامپوهای مخصوص سگ
یکی از این شامپوهای درمانی، شامپوی جوی دوسر است که خاصیت ضد التهاب و آنتی‌اکسیدانی دارد، پوست را مرطوب نگه می‌دارد و جلوی التهاب را میگیرد. بهترین روش درمانی، استفاده از شامپوهای مخصوص سگ است، چون شامپوهای انسان ممکن است باعث تحریک پوست سگ شوند.
در برخی موارد، دامپزشک ممکن است شامپوهای دارویی تجویز کند. این شامپوها را نباید مدت طولانی مصرف کرد و بعد از بهبودی می‌توان مجدداً از شامپوهای روزانه استفاده کرد.
۴. محلول یا ژل موضعی
محلول‌ها یا اسپری‌های موضعی می‌توانند بدون نیاز به حمام مداوم، پوست سگ را مرطوب نگه دارند و از عفونت جلوگیری کنند. در ادامه به چهار محلول موضعی برای رفع خارش بدن سگ اشاره می‌کنیم.
- سرکه سیب رقیق‌شده: ترکیبی از آب و سرکه سیب به نسبت مساوی (۱:۱) تهیه کنید. با استفاده از یک اسپری، محلول را روی نواحی بدون زخم یا التهاب شدید بپاشید. سرکه سیب به کاهش رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها کمک می‌کند و خاصیت تسکینی دارد.
- ژل آلوئه‌ورا: ژل خالص آلوئه‌ورا، بدون مواد افزودنی و الکل را روی نواحی ملتهب بمالید. آلوئه‌ورا به مرطوب شدن پوست و کاهش التهاب کمک می‌کند.
- روغن نارگیل یا روغن امگا ۳: این دو روغن وقتی روی پوست سگ مالیده شوند، به بهبود سد دفاعی و کاهش خشکی پوست کمک می‌کنند.
- چای بابونه یا چای سبز رقیق‌شده: پس از خنک شدن، می‌توان با اسپری روی پوست استفاده کرد. هر دو خواص ضدالتهابی و تسکینی دارند و برای خارش سطحی مناسب‌اند.
نکته: روی زخم باز یا پوست خیلی تحریک‌شده از اسپری یا محلول استفاده نکنید. قبل از مصرف هم مقدار کمی از آن را روی یک بخش کوچک پوست سگ تست کنید تا مطمئن شوید حساسیت ایجاد نمی‌کند. در صورت خارش شدید یا مزمن، درمان خانگی پاسخگو نیست و حتماً باید سگ خود را نزد دامپزشک ببرید تا با معاینه دقیق علت بیماری را تشخیص دهد.
۵. مواد غذایی و مکمل‌ها
سلامت پوست ارتباط مستقیمی با تغذیه دارد. مطمئن شوید غذای سگ مناسب و استاندارد باشد. در سگ‌هایی که پوست حساسی دارند، رژیم‌های مخصوص با اسیدهای چرب امگا ۳ و آنتی‌اکسیدان‌ها مفید هستند. خارش گاهی به علت آلرژی غذایی است. در این صورت یک رژیم غذایی با منبع پروتئینی محدود یا متفاوت، می‌تواند مؤثر باشد.
برای این‌که اطلاع بیشتری در مورد درمان خانگی کسب کنید، می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
پیشگیری از خارش بدن سگ
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. رعایت نکات ساده می‌تواند احتمال خارش و مشکلات پوستی را در سگ‌ها کاهش دهد. در این بخش، به برخی از روش‌های پیشگیری از خارش بدن سگ اشاره کرده‌ایم تا به عنوان صاحب سگ بتوانید قبل از وقوع بیماری آن را کنترل و مهار کنید.
۱. استفاده مرتب از ضد انگل‌ها
استفاده مرتب از داروهای ضد کک و کنه، چه به صورت قطره پوستی و چه اسپری، از ابتلا به انگل‌های خارجی جلوگیری می‌کند. به علاوه، معاینه دوره‌ای پوست و موی سگ برای وجود کک، کنه یا جرب، به تشخیص زودهنگام کمک می‌کند.
۲. تغذیه مناسب
غذای با کیفیت، سرشار از پروتئین مناسب و اسیدهای چرب ضروری، مانند امگا ۳ و امگا ۶، باعث حفظ سلامت پوست و مو می‌شود. تغییرات ناگهانی در رژیم غذایی ممکن است باعث حساسیت یا خارش شود.
۳. انتخاب شامپوی مناسب پوست حساس
استفاده از شامپوهای ملایم و مخصوص و بدون مواد شیمیایی قوی برای سگ‌هایی با پوست حساس، می‌تواند خشکی و تحریک پوست را کاهش دهد. اما در نظر داشته باشید که حمام کردن بیش از حد باعث از بین رفتن چربی طبیعی پوست می‌شود و خارش را تشدید می‌کند.
۴. دوری از آلرژن‌های محیطی
آلرژن به مواد حساسیت‌زای محیطی مانند گرد و غبار، آلاینده‌ها، مواد شیمیایی و گرده گل‌ها گفته می‌شود. تا حد امکان از تماس سگ با گرده گیاهان، گرد و غبار، قارچ‌های محیطی و مواد شوینده محرک جلوگیری کنید. شست‌وشوی پاها و شکم سگ بعد از بیرون رفتن، باعث کاهش ورود آلرژن‌ها به خانه می‌شود.
۵. تمیز نگه داشتن محیط خانه
نظافت محیط زندگی به طور مرتب، شستن ملحفه‌ها، فرش‌ها و اسباب‌بازی‌ها، از رشد باکتری و قارچ جلوگیری می‌کند. استفاده از فیلتر هوا یا تهویه مناسب نیز کمک می‌کند تا آلرژن‌ها در محیط کاهش پیدا کنند.
۵. معاینه دوره‌ای پوست و موی سگ
بررسی منظم پوست و موی سگ برای مشاهده تغییر رنگ، خشکی، پوسته‌ریزی یا زخم، به پیشگیری از بیماری کمک می‌کند. در صورت مشاهده هر گونه علائم غیرعادی، بلافاصله به دامپزشک مراجعه کنید تا از حاد شدن بیماری جلوگیری کنید.
چه زمانی باید به دامپزشک مراجعه کرد؟
متأسفانه بیشتر درمان‌های خانگی جهت رفع علت خارش بدن سگ ها فقط جنبه پیشگیری دارند. در مواردی که پوست سگ شما از قبل قرمز، زخمی، بدبو یا دردناک شده است، باید هرچه سریع‌تر به دامپزشک مراجعه کنید. این علائم نشانه عفونت باکتریایی یا قارچی هستند و ممکن است برای کاهش علائم و رفع علت اصلی، نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدقارچ باشد.
همچنین در سگ‌هایی که خارش شدید دارند، می‌توان با استفاده از داروهای سیستمیک، به کاهش التهاب و تسکین و التیام پوست کمک کرد. دامپزشک ممکن است داروهایی استروئیدی را نیز برای تسکین خارش حیوان تجویز کند.
سوالات رایج درباره علت خارش بدن سگ
در این بخش به برخی از پرسش‌های رایج درباره علت خارش بدن سگ پاسخ داده‌ایم.
۱. آیا سن یا نژاد سگ در افزایش خارش بدن تأثیر دارد؟
برخی نژادها، مانند شارپی، داچ‌شوند یا بولداگ، بیشتر مستعد خارش هستند و سگ‌های جوان یا مسن ممکن است به دلایل متفاوتی دچار خارش شوند. بسیاری از صاحبان سگ به این مسئله توجهی نمی‌کنند.
۲. آیا استرس و تغییر محیط می‌تواند باعث خارش شود؟
برخی از سگ‌ها در شرایط استرس‌زا یا تغییر محیط زندگی، شروع به لیسیدن یا خاراندن بیش از حد خود می‌کنند که می‌تواند باعث خارش ثانویه و تحریک پوست شود.
۳. آیا مکمل و ویتامین باعث کاهش خارش می‌شود؟
مکمل‌های حاوی امگا ۳، ویتامین E یا ترکیبات مناسبِ پوست می‌توانند به کاهش خشکی و خارش کمک کنند، اما جایگزین درمان دارویی نیستند.
جمع‌بندی
خارش بدن سگ یکی از مشکلات رایج اما مهم در میان حیوانات خانگی است که می‌تواند از یک تحریک ساده پوستی شروع شود و تا علائم بیماری‌های شدیدتر ادامه پیدا کند. تشخیص علت خارش بدن سگ اولین و مهم‌ترین قدم برای درمان است. بدون تشخیص علت اصلی، درمان‌های سطحی و موقت نه‌تنها اثری ندارند، بلکه ممکن است وضعیت پوست را بدتر کنند.
در این مقاله علت خارش بدن سگ را بررسی کردیم و به روش‌های تشخیص توسط دامپزشک و درمان پرداختیم. همچنین برخی از راهکارهای فوری و خانگی را برای خارش‌های سطحی معرفی کردیم. در انتها نیز روش‌های مؤثر در پیشگیری از خارش بدن سگ را توضیح دادیم.
با رعایت این اصول، ترکیب درمان دارویی و خانگی و پیشگیری مناسب، می‌توان خارش را کاهش داد، از عوارض شدید جلوگیری کرد و به حفظ سلامت و آرامش سگ کمک کرد. همچنین، معاینه منظم و مراجعه به دامپزشک در موارد شدید یا مزمن، می‌تواند به رفع سریع‌تر علائم بیماری و بهبودی کامل سگ کمک کند.