سگ‌ها نیز مانند انسان‌های به بیماری سرطان دچار می‌شوند که می‌تواند به دلایل مختلفی عود کند. در این مقاله قصد داریم علت و علائم سرطان در سگ ها را توضیح دهیم و روشهای تشخیص و درمان این بیماری را بررسی کنیم.
معمولاً ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی باعث ایجاد این بیماری میشود. برخی از نژادها بیشتر در معرض ابتلا به انواع سرطان هستند، درحالی‌که عوامل محیطی مانند اشعه UV، مواد شیمیایی، دود سیگار و… نیز می‌تواند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد. درک علل و نحوه بروز سرطان در سگ‌ها می‌تواند به صاحبان آن‌ها کمک کند تا با آگاهی بیشتری نسبت به سلامت حیوان خانگی خود اقدام کنند. اگر می‌خواهید تشخیص و پیگیری این علائم را به فرد متخصص واگذار کنید، می‌توانید از خدمات مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، برای صرفه‌جویی در زمان و مراجعه به کلینیک، می‌توانید از ویزیت حیوانات در منزل زی پت کمک بگیرید.
علت بروز سرطان در سگ ها چیست؟
سرطان در سگ‌ها یک مشکل جدی است که سلامت آن‌ها را به خطر می‌اندازد و عوامل متعددی در بروز این بیماری دخیل است. با دانستن عواملی که باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان در سگ‌ها می‌شوند، می‌توانیم تا حد زیادی از بروز این بیماری پیشگیری کنیم. در کنار آن، مراقبتهای ویژه و برنامه منظم چک‌آپ و معاینه توسط دامپزشک نیز تأثیر زیادی در جلوگیری از روند پیشرفت بیماری، تشخیص به‌موقع و درمان دارد.
مهم‌ترین دلایل بروز سرطان در سگ‌ها عبارتند از:
- عوامل ژنتیکی: برخی از نژادهای سگ‌ها در برابر این بیماری مستعدتر هستند. برای مثال، گلدن رتریور (Golden Retriever) و باکسر (Boxer) بیشتر از بقیه در خطر ابتلا به سرطان لنفوم یا همان غدد لنفاوی هستند، اما سگ‌های تریر اسکاتلندی بیشتر در معرض ابتلا به سرطان مثانه هستند. این آسیب‌پذیری ژنتیکی در نژادهای خالص یا اصیل بیشتر از نژادهای آمیخته است و دلیل آن هم ویژگی‌های موروثی است که احتمال ابتلا به برخی از سرطان‌ها را افزایش می‌دهد.
- سن: بسیاری از سگ‌ها در سنین بالا به بیماری سرطان دچار می‌شوند. آمار نشان داده که حدود ۵۰٪ از سگ‌های بالای ۱۰ سال، باقی‌مانده عمرشان را با تومورهای سرطانی زندگی می‌کنند. هرچه سن بالاتر برود، سیستم ایمنی سگ‌ها ضعیف‌تر میشود و این امر رشد سلولهای جهش‌یافته‌ای را در بر خواهد داشت که در نهایت به تومورهای سرطانی تبدیل می‌شوند. علاوه بر این، سگ‌های مسن‌تر مدت زمان بیشتری در معرض عوامل سرطان‌زای محیطی بوده‌اند.
- عوامل محیطی: این عوامل نقش بسیار مهمی در رشد سلولهای سرطانی در سگ‌ها دارند. هر چقدر سگ‌ها بیشتر در معرض مواد سمی و مضر قرار بگیرند، خطر ابتلا به سرطان در آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. ازجمله مواد شیمیایی در محیط زیست حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌ها، پرتو ایکس، هوای آلوده و ذرات سمی معلق در هوا است که به مرور زمان باعث رشد سلولهای سرطانی در سگ میشود.
- چاقی: یکی دیگر از عوامل تشدیدکننده سرطان در سگ‌ها چاقی است. افزایش وزن در سگ‌ها باعث رشد انواع تومور میشود که شایع‌ترین آن‌ها تومورهای پستان و ماستوسیت است. تغییرات هورمونی و افزایش عفونت در بدن می‌تواند عامل اصلی ارتباط بین چاقی و سرطان در سگ‌ها باشد.
- عوامل هورمونی: هورمون‌ها نقش زیادی در شکل گرفتن و بزرگ شدن سلولهای سرطانی دارند و این احتمال در سگ‌های ماده بیشتر است. سگ‌های ماده‌ای که عقیم نشده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به تومورهای پستانی هستند و دلیل آن اثر استروژن و پروژسترون است. عقیم کردن سگ، اگر قبل از اولین سیکل فحلی انجام شود، می‌تواند به طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد.
علائم سرطان در سگ ها
علائم سرطان در سگ ها بسیار زیاد است و به همین خاطر ممکن است با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شود. تشخیص اشتباه باعث پیشرفت بیماری میشود و خطر بزرگ شدن و پخش شدن توده‌های سرطانی در کل بدن سگ را افزایش می‌دهد.
با تشخیص به‌موقع می‌توانیم نسبت به درمان اقدام کنیم و جلوی گسترش سلولهای سرطانی را بگیریم. برای تشخیص بهتر و سریع‌تر، این امکان وجود دارد که از خدمات مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، برای این‌که به کلینیک‌های دامپزشکی مراجعه نکنید، می‌توانید از ویزیت حیوانات در منزل زی پت کمک بگیرید.
در ادامه به شایع‌ترین علائم سرطان در سگ ها اشاره کرده‌ایم.
۱. برآمدگی توده‌ای شکل زیر پوست
یکی از مشخص‌ترین علائم سرطان در سگ ها غدد برجسته‌ای است که رو یا زیر پوست تشکیل میشود. البته بیشتر غده‌هایی که در بدن سگ تشکیل میشود از نوع خوش‌خیم است، اما مدام باید توسط دامپزشک معاینه شود تا مطمئن شویم که به سلولهای سرطانی تبدیل نشده‌اند و خطری جان سگ را تهدید نمی‌کند.
۲. کاهش وزن
کاهش وزن ناگهانی و بی‌دلیل می‌تواند یکی از علائم سرطان در سگ ها باشد. اگر سگی بدون تغییر در رژیم غذایی یا ورزش کردن دچار کاهش وزن زیاد شود، ممکن است به سرطان دچار شده باشد و حتماً باید توسط دامپزشک معاینه شود.
۳. تغییر در اشتها
افزایش یا کاهش ناگهانی در اشتها می‌تواند مشکلات جدی برای سگ ایجاد کند و سلامت او را به خطر بیندازد. تومورهای دهانی یکی از دلایل امتناع سگ از غذا خوردن است. بنابراین، با مشاهده هر گونه بی‌اشتهایی ناگهانی در سگ خود حتماً موضوع را جدی بگیرید.
۴. بی‌حالی و کاهش سطح انرژی
سگ‌هایی که از بیماری سرطان رنج می‌برند، اغلب سطح انرژی پایین‌تر و فعالیت کمتری دارند و بیشتر دوست دارند بخواند. بی‌حالی و ضعف عمومی سگ، نوعی واکنش به غدد سرطانی در بدن است. البته معمولاً این علائم را به بیماری‌های ساده‌تری نسبت می‌دهند، اما در صورتی که برای مدتی ادامه پیدا کند و هیچ دلیل مشخصی نداشته باشد، بهتر است آن را جدی بگیرید.
۵. سرفه کردن یا مشکلات تنفسی
اگر سگ سرفه‌های پی در پی و طولانی می‌کند یا در تنفس مشکل دارد، ممکن است به بیماری‌های سیستم تنفسی مربوط باشد که برخی از آن‌ها مانند تومورهای سرطانی می‌تواند ریه یا غدد لنفاوی را درگیر کند. اگر این علائم ادامه پیدا کند یا بدتر شود، حتماً باید به دامپزشک مراجعه کرد.
۶. زخم‌های بهبود نیافته
اگر در بدن سگ زخم‌هایی مشاهده شود که بعد از مدتی طولانی هنوز التیام نیافته است، ممکن است در بدترین حالت نشان‌دهنده بیماری سرطان پوست باشد. به همین دلیل توصیه میشود با دیدن زخم‌های عفونی و بهبودنیافته، حتماً سگ خود را پیش دامپزشک ببرید تا معاینه کامل انجام شود.
۷. بوی بد
بوی بدی که از دهان، گوش یا سایر نقاط بدن سگ خارج میشود، می‌تواند در شرایط حاد به دلیل سرطان باشد، به‌ویژه اگر با علائم دیگری مانند ورم یا ترشحات چرکی همراه شود. به همین دلیل توصیه میشود با حس کردن هر نوع بوی غیرعادی در سگ، حتماً موضوع را جدی بگیرید و برای بررسی علت آن با دامپزشک صحبت کنید.
۸. تغییر در عادت‌های تخلیه ادرار و مدفوع
هر تغییری در شیوه تخلیه ادرار یا مدفوع سگ مشاهده شود که با عادت‌های همیشگی فرق داشته باشد، باید آن را جدی گرفت. برای مثال اگر سگ دچار تکرر ادرار شده است یا در ادرار یا مدفوعش خون مشاهده میشود، حتماً به دامپزشک مراجعه کنید تا علت آن را تشخیص دهد و اگر تومورهایی در مثانه یا روده‌اش است، با تشخیص به‌موقع نسبت به رفع آن اقدام کند.
۹. احساس درد و ناراحتی
هر گونه علائمی در سگ که نشان‌دهنده درد است، مانند جمع کردن بدن به داخل، بی‌میلی به بلند شدن از جا و حرکت کردن، یا ایجاد صداهای بلند و غیرطبیعی به محض دست زدن به بدنش، می‌تواند دلیل بر وجود غدد سرطانی باشد. با مشاهده چنین علائمی ممکن است بیماری حاد هم شده باشد و رشد تومورهای سرطانی را به همراه داشته باشد.
۱۰. تغییرات رفتاری
تغییرات خلق و خو، مانند پرخاشگری، دوری از سگ‌های دیگر و محیط‌های عمومی و سروصداهای غیرعادی ممکن است به دلیل درد ناشی از غدد سرطانی در بدن سگ باشد. هر چه بیماری پیشرفته‌تر باشد و تعداد سلولهای سرطانی بیشتر شود، احتمال ابتلای سگ به سرطان هم افزایش خواهد یافت.
تشخیص علائم سرطان در سگ ها
تشخیص علائم سرطان در سگ ها معمولاً با معاینه دقیق توسط دامپزشک صورت میگیرد. در طول معاینه، دامپزشک به بدن سگ دست می‌زند تا اگر هر گونه علائم غیرعادی مانند برجستگی مشاهده کرد، بتواند تشخیص دهد که علت آن چه بوده است.
همچنین غدد لنفاوی را نیز معاینه می‌کند تا مطمئن شود که این اندام‌های داخلی بزرگ نشده‌اند. در صورت مشاهده هر گونه علائمی شبیه علائم سرطان در سگ ها حتماً به دامپزشک گزارش کامل دهید تا روند معاینه و تشخیص سریع‌تر انجام شود.
از دیگر روشهای تشخیص، آزمایشاتی مانند پرتو ایکس (X-rays) و اولتراسوند (َUltrasound) است. اشعه ایکس برای بررسی تومور در قفسه سینه یا شکم استفاده میشود و برای تشخیص متاستاز (شیوع سلولهای سرطانی) کاربرد دارد. اولتراسوند هم نوعی تصویربرداری پزشکی است که برای دیدن اندام‌های داخلی و بافت‌های نرم استفاده میشود تا دامپزشک بتواند هر گونه ناهنجاری را به دقت بررسی کند.
سی‌تی اسکن (CT Scan) و ام آر آی (MRI) نیز در مواردی که سرطان از نوع پیشرفته و وخیم باشد، می‌توانند در تشخیص بهتر کمک کنند، زیرا اندازه و جای دقیق تومور را نشان می‌دهند.
نمونه‌برداری از بافت (Biopsy) نیز روش مؤثری در تشخیص علائم سرطان در سگ ها است. برای انجام این کار، بخشی از بافت را برمی‌دارند و آن را زیر میکروسکوپ قرار می‌دهند. بیوپسی می‌تواند به این صورت باشد که بخشی از توده برداشته و بررسی میشود، هم ممکن است شامل برداشتن کل توده یا تومور برای ارزیابی کامل باشد که با عمل جراحی انجام میشود.
اگر دامپزشک تشخیص دهد که سگ سرطان دارد، مرحله بعدی این است که متوجه شود چقدر سلولهای سرطانی رشد کرده‌اند و پیشرفته شده‌اند. برای این منظور شاید به تصویربرداری‌های بیشتری نیاز باشد تا بتوان تشخیص داد که تومور در کدام قسمت از بدن سگ گسترش پیدا کرده و تا چه اندازه پیش رفته است. البته این تشخیص به مهارت و دانش دمپزشک نیز بستگی دارد که برای این منظور می‌توانید از خدمات مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت کمک بگیرید. علاوه بر این، اگر می‌خواهید درگیر ترافیک و مراجعه حضوری به کلینیک نباشید، بهتر است از ویزیت حیوانات در منزل زی پت استفاده کنید.
درمان سرطان در سگ ها
درمان سرطان در سگ‌ها رویکردی چندمرحله‌ای است که شامل انواع مختلفی از روش‌ها میشود. اولین قدم برای درمان این است که نوع آن را تشخیص دهیم و بدانیم در چه مرحله‌ای قرار دارد. سپس با بررسی وضعیت سلامت عمومی سگ، روند درمان را شروع کنیم. در ادامه برخی از این روش‌ها را معرفی می‌کنیم.
۱. جراحی
عمل جراحی معمولاً اولین روش درمانی برای از بین بردن سلولهای سرطانی است. به کمک آن، تومور همراه با بافت‌های سرطانیِ اطرافش به طور کامل برداشته میشود. اگر سرطان متاستاز نشده باشد، یعنی سلولهای سرطانی در کل بدن سگ پخش نشده باشند، با عمل جراحی و حذف تومور امکان بهبودی کامل تا حد زیادی وجود دارد.
مراقبتهای بعد از جراحی بسیار مهم است. یعنی وضعیت کلی سگ مدام باید بررسی شود تا اگر درد دارد یا نشانه‌هایی از عود بیماری مشاهده شد، دامپزشک در جریان قرار بگیرد.
۲. شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی شامل استفاده از داروهای بسیار قوی برای از بین بردن یا کاهش سرعت رشد سلولهای سرطانی است. این روش به‌ویژه در مواردی مؤثر است که توده‌ها در بسیاری از نقاط بدن سگ پخش شده‌اند یا نمی‌توان با عمل جراحی آن‌ها را برداشت.
داروها یا به صورت خوراکی به سگ داده میشود یا داخل رگ تزریق میشود. البته سگ در مقایسه با انسان آستانه تحمل بیشتری در مواجهه با این بیماری دارد. هم‌زمان با شیمی‌درمانی می‌‌توان از روشهای دیگری نیز به طور هم‌زمان برای درمان سرطان کمک گرفت.
۳. رادیوتراپی
در این روش از اشعه با سطح انرژی بالا برای تخریب توده سرطانی به طور کامل استفاده میشود. رادیوتراپی تومورها را کوچک می‌کند، درد را کمتر می‌کند و کیفیت زندگی سگ بهبود می‌یابد. عوارض این روش بیشتر نقاط تحت درمان را درگیر می‌کند که شایع‌ترین آن قرمزی و خارش آن ناحیه از پوست است.
۴. ایمنوتراپی
ایمنوتراپی یا ایمنی‌درمانی، سیستم ایمنی سگ را تقویت می‌کند تا بتواند به جنگ با سلولهای سرطانی برود. در این روش، از واکسن و روشهای درمانی مخصوصی استفاده میشود تا ایمنی بدن سگ را در برابر سلولهای سرطانی افزایش دهد.
برای برخی از سرطان‌ها مانند سرطان پوست یا غدد لنفاوی، ایمنوتراپی نتایج رضایت‌بخشی را نشان داده و منجر به کاهش سرعت رشد تومور شده است.
۵. درمان ترکیبی
کمک گرفتن از دو یا چند روش درمانی به طور هم‌زمان را درمان ترکیبی می‌‌گویند که در رابطه با بیماری سرطان بسیار اثربخش است. برای مثال، سگ بعد از عمل جراحی می‌تواند شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی هم بشود. در این روش تمام جنبه‌های مربوط به رشد سرطان تحت کنترل است و مقاومت دارویی به حداقل می‌رسد.
۶. کارآزمایی بالینی
کارآزمایی بالینی (Clinical Trials) نوعی از مطالعات پزشکی است که بر روی جمعیت‌های سرطانی انجام میشود. در این روش دارویی تجویز میشود و از نظر اثربخشی یا عوارض جانبی مورد ارزیابی قرار میگیرد. البته بیشترین تمرکز آن بر روی روشهای درمانی جدید است و گزینه‌های بیشتری را برای سگ‌هایی که به هر گونه روش درمانی مقاومت نشان داده‌اند، پیشنهاد می‌کند.
۷. مراقبتهای تسکینی
در شرایطی که درمان امکان‌پذیر نباشد یا سرطان آن‌قدر رشد کرده که تقریباً به هیچ درمانی پاسخ نمی‌دهد، مراقبتهای تسکینی می‌تواند تا زمانی که سگ به حیات خود ادامه می‌دهد، به بهبود کیفیت زندگی او کمک کند. در چنین شرایطی، مراقبتهای ویژه از سگ، مانند راهکارهایی برای تسکین و کاهش درد و درمان‌های حمایتی مؤثر عمل کرده است.
جمع‌بندی
در این مقاله علائم سرطان در سگ ها را بررسی کردیم و به عواملی اشاره کردیم که باعث افزایش خطر ابتلا به این بیماری می‌شوند. در ادامه روشهای تشخیص و درمان را توضیح دادیم و تأکید کردیم که در صورت مشاهده علائم بیماری، سگ را نزد دامپزشک ببرید تا بتواند قبل از پیشرفته شدن آن را تشخیص دهد و نسبت به درمان اقدام کند.