عقیم سازی سگ نوعی عمل جراحی است که طی آن سگ نازا میشود، یعنی دیگر نمی‌تواند تولید مثل کند. این روش شامل حذف اندام تناسلی است؛ در سگ ماده تخمدان‌ها و رحم و در سگ نر بیضه‌ها برداشته میشود. برای صاحب سگ داشتن اطلاعات کافی درباره عقیمسازی اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا هم به کنترل جمعیت سگ‌ها کمک می‌کند و هم سلامت فیزیکی و روانی سگ‌ها را به همراه دارد.
در این مقاله جنبه‌های مختلف عقیم سازی سگ را بررسی میکنیم. در ابتدا به فواید این عمل جراحی اشاره میکنیم، سپس مراحل آن را در سگ نر و ماده بررسی میکنیم. همچنین درباره بهترین زمان عقیمسازی و هزینه این عمل جراحی توضیح می‌دهیم. در انتهای مقاله نیز نکات مهمی را در خصوص مراقبت‌های بعد از عمل یاد می‌گیریم. البته پیش از انجام این فرایند ممکن است سوالات زیادی داشته باشید و به همین دلیل می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت کمک بگیرید. همچنین، برای ادامه معاینات نیز می‌توانید از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
مزایای عقیم سازی سگ
«عقیمسازی» (Sterilization) نوعی عمل جراحی است که طی آن سگ برای همیشه قدرت باروری و تولید مثل خود را از دست می‌دهد. برای سگ ماده این عمل «Spaying» و برای سگ نر «Neutering» نام دارد. در سگ ماده، به کمک عمل جراحی، تخمدان‌ها و رحم و در سگ نر بیضه‌ها برداشته میشود. این عمل جراحی نه‌فقط برای سلامت سگ از نظر فیزیکی حائز اهمیت است، بلکه باعث میشود سگ، بهویژه سگ خانگی رفتارهای بهتری داشته باشد. در ادامه به برخی از مزایای عقیم سازی سگ اشاره کرده‌ایم.
۱. سلامت جسمی
از نظر جسمی عقیم کردن سگ فواید زیر را به دنبال دارد:
- کاهش خطر سرطان: در سگ‌های ماده عقیم خطر ابتلا به سرطان تخمدان و رحم به صفر می‌رسد، چون طی عمل جراحی این دو اندام از بدن او برداشته میشود. همچنین احتمال تشکیل تومورهای بدخیم پستان هم کم میشود، بهویژه اگر عقیمسازی قبل از سیکل فحلی انجام شود. در رابطه با سگ نر نیز چون بیضه‌ها برداشته میشود، دیگر به سرطان بیضه مبتلا نخواهد شد.
- پیشگیری از بیماریهای تولید مثل: عقیم کردن سگ ماده جلوی بسیاری از بیماریهای پرخطر ازجمله عفونت رحم را میگیرد که حتی ممکن است سلامت سگ را به خطر بیندازد. همچنین احتمال عفونت مجاری ادرار را نیز کاهش می‌دهد.
- طول عمر بیشتر: مطالعات نشان داده است که حیوانات خانگی که عقیم می‌شوند، بیشتر عمر می‌کنند و به دلیل کاهش خطر ابتلا به برخی از بیماری‌ها، از سلامت جسمی بهتری برخوردارند.
۲. سلامت روحی
سگ نر و ماده بعد از عقیم شدن از نظر روحی خلق و خوی بهتری پیدا می‌کنند. برای مثال، سگ ماده دیگر وارد دوره فحلی نمی‌شود و به همین دلیل علائم این دوره را بروز نمی‌دهد. سگ نر هم پرخاشگری یا بی‌قراری کمتری دارد. به طور کلی تأثیری که عقیمسازی بر روح و روان سگ می‌گذارد، شامل موارد زیر میشود:
- کاهش پرخاشگری: عقیمسازی باعث کاهش پرخاشگری و آرام‌تر شدن سگ نر و ماده میشود. سگ‌های نر عقیم کمتر با سایر سگ‌ها درگیر می‌شوند، اما سگ‌های ماده از نظر خلق و خو شرایط بهتری را تجربه خواهند کرد، چون وارد سیکل فحلی یا پریودی نمی‌شوند.
- کاهش علامت‌گذاری: سگ‌های نر وقتی عقیم می‌شوند، دیگر دور خودشان علامت نمی‌گذارند تا سگ‌های ماده متوجه شوند و برای جفت‌گیری وارد قلمروی آن‌ها شوند. سگ نر با ادرارش ردی به جا می‌گذارد که به عنوان علامت میتواند سگ ماده را جذب کند.
- کاهش میل فرار از خانه: عقیمسازی باعث میشود که سگ نر کمتر به دنبال جنس ماده برای جفت‌گیری باشد، به همین دلیل کمتر از خانه فرار می‌کند و در معرض خطراتی مانند تصادف یا گم شدن قرار نمی‌گیرد.
۳. سلامت اجتماعی
از نظر اجتماعی هم عقیم شدن سگ نر و ماده فوایدی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
- کنترل جمعیت: عقیمسازی نقش بسیار کلیدی در کنترل بحران جمعیت حیوانات خانگی دارد. میلیون‌ها حیوان سالم هر ساله یوتانایز (Euthanize) می‌شوند تا جمعیت آن‌ها کنترل شود. عقیم کردن این حیوانات جلوی مرگ آن‌ها را میگیرد و در عین حال جمعیت‌شان را نیز کنترل می‌کند.
- بهبود کیفیت زندگی: با کاهش رفتارهای ناخواسته و پرخطر، کیفیت زندگی حیوانات خانگی بهتر میشود. در نتیجه زندگی بهتری که برای حیوان فراهم میشود، صاحب او نیز در آرامش خواهد بود. صاحبان سگ‌های عقیم معمولاً به این موضوع اشاره می‌کنند که حیوان آن‌ها همدم بهتری برایشان هستند و رابطه بهتری با هم دارند.
۱. عقیم سازی سگ نر
به عقیمسازی سگ «Neutering» گفته میشود و برای این کار، در یک عمل جراحی، بیضه‌های حیوان برداشته میشود. برای این کار حیوان بیهوش میشود و یکی از رایج‌ترین عمل‌های جراحی است که روی حیوانات خانگی نر انجام میشود.
به این روش اخته کردن نیز گفته میشود و آگاهی از فواید عقیمسازی برای صاحب سگ اهمیت زیادی دارد. برای این‌که از سگ در خانه نگهداری کنید، باید امکانات و شرایطی را در اختیارش قرار دهید که آرامش او را فراهم کند. سگ‌ها هم مانند سایر حیوانات میل به جفت‌گیری دارند و اگر این اتفاق نیفتد، رفتارهای غیرعادی از خودشان بروز می‌دهند که صاحبان‌شان را کلافه می‌کند.
برای این‌که بتوانیم جلوی این رفتارها را بگیریم، عقیم کردن بهترین گزینه است، چون میل جنسی سگ را کم می‌کند و رفتارهای بهتری خواهد داشت. برای مثال، سگ‌های نر وقتی در خانه نتوانند جفت‌گیری کنند، ممکن است به دنبال فرصتی برای فرار باشند و این امر خطر تصادف یا گم شدن آن‌ها را افزایش می‌دهد.
همچنین اگر سگ نر نتواند جفت‌گیری کند، پرخاشگر میشود و میل به جنگیدن و درگیری با سایر حیوانات و حتی صاحب خودش را دارد. با در نظر گرفتن این موارد، می‌توان گفت که عقیمسازی در کل شرایط بهتری را برای بهبود کیفیت سگ نر فراهم خواهد کرد.
۲. عقیم سازی سگ ماده
سگ ماده با عمل جراحی و برداشتن اندام‌های تولید مثل خود عقیم میشود و به آن «Spaying» می‌گویند. برای این منظور سگ بیهوش میشود و سپس با عمل جراحی تخمدان‌ها و رحم او از بدنش خارج میشود. البته در برخی موارد با خارج کردن تخمدان‌ها می‌توان او را عقیم کرد، اما گاهی به برداشتن رحم نیز نیاز است.
عمل جراحی معمولاً حدود نیم تا یک ساعت طول می‌کشد، سپس جای زخم بخیه می‌خورد و با مراقبت‌های لازم، سگ ماده بعد از یک هفته میتواند به زندگی عادی خود برگردد.
با عقیم کردن سگ ماده، میل جنسی او کاهش می‌یابد و دیگر سیکل فحلی را تجربه نخواهد کرد. سیکل فحلی به دوره‌ای گفته میشود که سگ ماده آماده جفت‌گیری است و در صورتی که این اتفاق نیفتد، رفتار سگ تغییر می‌کند و این امر به طور متناوب تکرار میشود.
وقتی سگ ماده عقیم میشود، چون دیگر فحلی را تجربه نمی‌کند، رفتارهای بهتری خواهد داشت و همچنین کمتر در معرض سرطان رحم، پستان و عفونت دستگاه تناسلی قرار میگیرد. به همین دلیل توصیه میشود قبل از این‌که سگ ماده وارد اولین سیکل فحلی شود، او را عقیم کنند تا سلامت جسم و روان او تأمین شود.
البته یک روش دیگر برای عقیم سازی سگ ماده وجود دارد که به صورت موقت است و آن شامل بستن لوله‌های رحمی است. در این حالت میل جنسی سگ کمتر نمی‌شود و هر زمان که بخواهد میتواند جفت‌گیری کند، اما باردار نمی‌شود. هر زمان هم که صاحب سگ بخواهد، با یک عمل جراحی دیگر لوله‌ها را باز می‌کنند تا سگ قابلیت تولید مثل داشته باشد. به این روش عقیم کردن موقت می‌گویند.
مراحل عقیم سازی سگ
عقیم سازی سگ چون با عمل جراحی همراه است، باید یک سری کارهایی را قبل و بعد از عمل انجام دهیم تا حیوان هم برای عمل جراحی آماده شود و هم بعد از عمل با مراقبت‌های ویژه زودتر بهبودی کامل خودش را به دست آورد. در ادامه، مراحل عقیم سازی سگ را به ترتیب توضیح می‌دهیم.
۱. آمادگی قبل از عمل جراحی
سگ باید در حالت عادی چند ساعت قبل از عمل جراحی چیزی نخورد تا خطر استفراغ سگ حین بیهوشی به حداقل برسد. همچنین باید وضعیت سلامت جسمی سگ به طور کامل توسط دامپزشک بررسی شود تا از هر لحاظ مطمئن شویم که برای عمل آمادگی دارد.
۲. بیهوشی
سگ برای عمل جراحی بیهوش میشود تا درد نکشد. بیهوشی به صورت تزریق وریدی است و دارو به شکل مایع وارد بدن سگ میشود.
۳. آماده کردن جای عمل
قبل از عمل باید محل اطراف آن را کاملاً تمیز کرد. در رابطه با سگ نر، بیضه و بافت اطراف آن باید کاملاً تمیز شود و بدون مو باشد. اما در رابطه با سگ ماده، شکم را کاملاً تمیز می‌کنند.
۴. برش دادن ناحیه
در سگ نر، برس کوچکی با چاقوی جراحی روی قسمت جلوی بیضه داده میشود تا امکان دسترسی به هر دو بیضه فراهم باشد. اما در سگ ماده، دقیقاً وسط شکم برش داده میشود تا دامپزشک به تخمدان و رحم دسترسی کامل داشته باشد.
۵. خارج کردن اندام تناسلی
در سگ ماده، دامپزشک با دقت تخمدان و رحم را خارج می‌کند و مطمئن میشود که تمام رگ‌های خونی بسته شده‌اند و امکان خونریزی وجود ندارد. در سگ نر، هر یک از بیضه‌ها با دقت کامل از داخل شکاف خارج میشود و سپس رگ‌های خونی توسط دامپزشک بررسی میشود تا خونریزی نکند.
۶. بخیه زدن
مرحله آخر عمل جراحی چک کردن رگ‌های خونی است تا احتمال خونریزی وجود نداشته باشد و سپس بخیه زدن ناحیه‌ای که شکاف داده شده است. در سگ نر، برش روی بیضه و در سگ ماده برش وسط شکم بخیه زده میشود.
۷. مراقبت‌های بعد از عمل
سگ بعد از عمل جراحی احتیاج به مراقبت‌های ویژه دارد تا بتواند سلامتی کامل خود را به دست بیاورد. همچنین ممکن است به داروهای خاصی هم نیاز داشته باشد. فراهم کردم محیطی آرام و غذای مناسب میتواند به روند بهبودی کمک کند و دوران نقاهت را کوتاه‌تر کند.
سن عقیم سازی سگ
سن عقیم سازی سگ – چه در سگ نر و چه در سگ ماده – برای صاحب سگ بسیار مهم است. درواقع انتخاب بهترین زمان برای عقیم کردن تأثیر زیادی روی سلامت جسم و روان سگ می‌گذارد و به کاهش رفتارهای غیرطبیعی کمک می‌کند.
بهترین زمان عقیم کردن سگ به عوامل مختلفی مانند نژاد، اندازه، و وضعیت سلامت او بستگی دارد. در گذشته، دامپزشکان توصیه می‌کردند که عقیم سازی سگ نر و ماده بین ۶ تا ۹ماهگی انجام شود. این بازه زمانی، هم از باروری سگ جلوگیری می‌کرد، هم این شرایط را فراهم می‌کرد که تا قبل از عمل سگ از نظر جسمی به اندازه کافی رشد کند.
به نظر می‌رسید که در این بازه زمانی بیماریهای ناشی از باروری به حداقل می‌رسید و مشکلات رفتاری همراه ناشی از تمایلات جنسی از بین می‌رفت. اما در سال‌های اخیر برخی از پناهگاه‌ها و محل‌های نگهداری از سگ‌ها، عقیمسازی را زودتر و در ۸هفتگی انجام می‌دهند.
هدف از این رویکرد، کنترل جمعیت حیوانات خانگی است و اغلب مشاهده میشود که قبل از به حضانت گرفتن سگ‌های نر و ماده، آن‌ها را عقیم کرده‌اند. شاید عقیمسازی زودهنگام جلوی افزایش جمعیت سگ‌ها را بگیرد، اما ممکن است سلامت جسمی آن‌ها را در درازمدت به خطر بیندازد و رفتارهایی عجیب و بی‌دلیل از خودشان بروز دهند.
بهترین سن عقیم سازی با در نظر گرفتن نژاد و اندازه سگ به صورت زیر تعریف میشود:
- نژادهای کوچک: در کل، نژادهای کوچک سگ بین ۶ تا ۱۲ماهگی باید عقیم شوند و در این بازه زمانی خطری آن‌ها را تهدید نمی‌کند.
- نژادهای متوسط تا بزرگ: از اندازه متوسط تا بزرگ معمولاً بین ۱۲ تا ۱۸ماهگی عقیم می‌شوند. این تأخیر باعث میشود سگ از نظر اسکلتی به بلوغ کامل برسد و در معرض خطر بیماریهایی مانند دررفتگی لگن یا کشیدگی رباط صلیبی قرار نگیرند.
- نژادهای غول‌پیکر: عقیمسازی برخی از نژادهای خیلی بزرگ، ممکن است تا ۲۴ ماه طول بکشد، چون دامپزشک باید مطمئن شود که قبل از آن به طور کامل رشد کرده باشند.
برای این‌که آشنایی بیشتری با مراحل و سن عقیمسازی داشته باشید، می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت کمک بگیرید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک ببرید، برای پیگیری سایر مراحل می‌توانید از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
هزینه عقیم سازی سگ
هزینه عقیم سازی در سگ به عوامل مختلفی بستگی دارد. برای مثال، نوع کلینیک، اندازه سگ، نژاد آن، موقعیت جغرافیایی و مواردی از این قبیل در برآورد هزینه سهیم است.
هزینه عقیم کردن سگ ماده نژاد بزرگ در سال ۱۴۰۳ چیزی بین ۵ تا ۵٬۵ میلیون تومان است. اما هزینه عقیم کردن سگ نر نژاد بزرگ کمتر و حدود ۶ میلیون تومان است. در سگ ماده نژاد کوچک ۵ میلیون تومان و در سگ نر نژاد بزرگ حدود ۶ میلیون تومان است.
مراقبت های بعد از عقیم سازی
مراقبت‌های بعد از عمل به سگ کمک می‌کند تا دوران نقاهت خود را راحت‌تر و سریع‌تر بگذراند. رعایت برخی از نکات زیر میتواند به بهبودی سگ بعد از عمل جراحی عقیمسازی کمک کند.
- فراهم کردن محیطی آرام و بدون تنش و سروصدا
- کاهش فعالیت سگ
- بررسی و معاینه مرتب محل زخم
- استفاده از گردنبند الیزابت برای جلوگیری از لیسیدن ناحیه تناسلی
- کنترل درد و استفاده از دارو زیر نظر دامپزشک
- بررسی احتمال عوارض جانبی بعد از عمل و پیگیری به‌موقع
- دادن غذای مناسب و آب کافی به حیوان
- ارتباط مداوم تا دامپزشک و گزارش وضعیت جسمی سگ تا زمان بهبودی کامل
معایب عقیم سازی سگ
تا اینجای مطلب درباره نحوه عقیم سازی سگ و فواید آن اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دادیم. اما باید به این نکته هم اشاره کنیم که هر عمل جراحی با عوارضی هم همراه است و بدون شک عقیمسازی هم ممکن است خطراتی به دنبال داشت باشد. اما عوارض آن جدی نیست و باید بگوییم که در مقایسه با مزایای آن هیچ است.
با این حال بهتر است به عنوان صاحب سگ با معایب عقیم سازی سگ نیز آشنا شویم. در ادامه به این موارد اشاره کرده‌ایم.
۱. عوارض داروی بیهوشی
مانند هر عمل جراحی دیگر، ممکن است در موارد نادر خطر ناشی از داروی بیهوشی مانند واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات تنفسی حیوان را تهدید کند. اگر طی یکی دو روز این علائم بهبود پیدا نکرد، حتماً به دامپزشک مراجعه کنید.
۲. تغییرات هورمونی
با برداشتن اندام تناسلی سگ ممکن است شاهد تغییرات هورمونی باشیم که منجر به پرکاری غده تیروئید میشود. این مشکل هم در سگ‌های نر و هم در سگ‌های ماده مشاهده میشود، چون بدن‌شان باید به نبود هورمون‌های جنسی عادت کند.
۳. افزایش خطر سرطان
مطالعات نشان داده که همان‌طور که عقیم سازی سگ جلوی سرطان رحم و پستان را میگیرد، ممکن است خطر درگیر شدن با سایر سرطان‌ها را افزایش دهد. برای مثال، سگ ماده بیشتر در معرض بزرگ شدن تومورهای مجاری ادراری است و سگ نر بیشتر در معرض ابتلا به سرطان استخوان قرار دارد.
۴. بیماریهای مفصلی
مشکلات مفصلی بیشتر به دلیل عقیمسازی زودهنگام در سگ‌ها رخ می‌دهد و در نتیجه آن بیماریهایی مانند دررفتگی لگن یا کشیدگی رباط صلیبی مشاهده میشود. این اختلالات در نژادهای بزرگ‌‌تر شایع‌تر است، چون عقیمسازی میتواند بر الگوی رشد اثر بگذارد و منجر به ناهنجاری در رشد استخوان شود.
۵. تکرر ادرار
سگ‌های ماده عقیم بیشتر در معرض این بیماری هستند، که به دلیل از بین رفتن هورمون استروژن رخ می‌دهد. هورمون استروژن باعث میشود که مثانه کنترل ادرار داشته باشد. طبق تحقیقات، عارضه تکرر ادرار بین ۴ تا ۲۰ درصد از سگ‌های ماده عقیم دیده شده است.
۶. تغییرات رفتاری
درست است که عقیم سازی سگ باعث کاهش رفتارهای غیرعادی و پرخاشگرانه ناشی از میل جنسی او میشود، اما میتواند باعث روز تغییرات دیگری شود که به روان سگ آسیب می‌زند. اما این رفتارها در اغلب موارد موقت است و بعد از چند وقت بهبود پیدا می‌کند.
ازجمله تغییرات رفتاری سگ بعد از عقیمسازی، ترسیدن و پرخاشگری به صاحبش است. همچنین با کاهش میل جنسی شاید برای مدتی دچار افسردگی شود که با مراقبت‌های ویژه و نوازش‌های پی در پی صاحب سگ میتواند از شدت گرفتن آن جلوگیری کرد.
برای آگاهی بیشتر از عوارض عقیمسازی، این امکان وجود دارد که از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت کمک بگیرید. علاوه بر این، اگر می‌خواهید معاینات دقیق‌تری را بدون مراجعه به کلینیک داشته باشید، می‌توانید از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله مراحل عقیم سازی سگ نر و ماده را توضیح دادیم و مزایا و معایب این عمل جراحی را بررسی کردیم. همچنین به مراقبت‌های بعد از عمل پرداختیم و درباره بهترین زمان عقیم کردن و هزینه عمل جراحی توضیحاتی ارائه کردیم.
در کل، عقیمسازی به بهبود وضعیت جسمی و روحی سگ کمک می‌کند و او را از ابتلا به بسیاری از بیماریهای خطرناک مانند سرطان مصون نگه می‌دارد. اما مراقبت‌های بعد از عمل نیز مهم است و به روند بهبودی سگ کمک خواهد کرد.