عفونت ادراری سگ ها بر اثر ورود باکتریها به دستگاه ادراری (مثانه، مجاری ادرار یا در موارد شدید کلیهها) ایجاد میشود و التهاب و درد را به دنبال دارد. این بیماری یکی از مشکلات شایع در میان سگها است و عوامل مختلفی مانند بهداشت نامناسب، کمبود آب، یا بیماریهای زمینهای باعث بروز آن میشود.
در این مطلب، به طور کامل با علائم عفونت ادراری سگها آشنا میشویم تا بتوانیم علائم هشداردهنده را بهموقع تشخیص دهیم. همچنین به روشهای درمان خانگی و درمان با انواع آنتیبیوتیکها اشاره میکنیم. شاید برخی علائم خفیف به نظر برسند، اما اگر عفونت ادراری بهموقع درمان نشود، ممکن است به کلیهها سرایت کند و مشکلات وخیمتری ایجاد کند. برای اطلاع بیشتر درباره عفونت ادراری سگ ها میتوانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمیتوانید حیوان خانگی خود را به کلینیکهای دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
عفونت ادراری سگ ها
به زبان ساده، عفونت ادراری در سگها (UTI)، مخفف (Urinary Tract Infections)، یعنی وجود باکتری در ادرار یا مثانه که باعث التهاب و ناراحتی میشود. این مشکل در سگهای ماده شایعتر است و اگر بهموقع درمان نشود، ممکن است به کلیهها سرایت کند و خطرناک شود.
این عفونت ممکن است مثانه، کلیه یا مجاری ادرار را درگیر کند و باعث درد، سوزش و تکرر ادرار در سگ شود. در بیشتر موارد، عامل اصلی باکتری E. coli است که از دستگاه گوارش وارد مجاری ادرار میشود.
تشخیص این بیماری با آزمایش ادرار امکانپذیر است و درمان آن شامل مصرف آنتیبیوتیکهای تجویزشده توسط دامپزشک است.
دلایل عفونت ادراری سگ ها
بیشتر عفونتهای ادراری در سگها توسط باکتریهایی ایجاد میشوند که به طور طبیعی روی پوست یا در روده حیوان زندگی میکنند. برخی از گونههای باکتری اشرشیاکولی (E. coli) در مدفوع وجود دارند و در روده مشکلی ایجاد نمیکنند، اما اگر این باکتریها از مسیر مجاری ادراری عبود کنند، میتوانند باعث عفونت مثانه شوند.
عوامل گوناگونی باعث افزایش احتمال ابتلا به عفونت ادراری در سگها میشود. در ادامه، رایجترین آنها را مرور میکنیم.
- جنس: مانند انسانها، سگهای ماده بیشتر از نرها به عفونت ادراری مبتلا میشوند، چون مجاری ادرار در مادهها کوتاهتر است. علاوه بر این، نزدیک بودن مقعد به اندام تناسلی در سگهای ماده باعث میشود باکتریها راحتتر وارد مجرای ادرار شوند و به مثانه برسند.
- سن: تولهسگها و سگهای بالغ در هر سنی ممکن است دچار عفونت شوند، اما این مشکل در سگهای مسن، بهویژه مادههای سالخورده، شایعتر است.
- نگهداشتن ادرار برای مدت طولانی: تخلیه منظم مثانه، یکی از بهترین راههای طبیعی بدن برای بیرون راندن باکتریهاست. وقتی سگ برای مدت طولانی ادرار نمیکند، باکتریها فرصت رشد پیدا میکنند و احتمال عفونت افزایش مییابد.
- نقص ساختاری یا آناتومیکی: برخی سگها از بدو تولد دچار ناهنجاری در دستگاه ادراری یا پوست اطراف اندام تناسلی هستند. بیماریهای مزمن هم در ساختار طبیعی بدن تغییراتی ایجاد میکند و زمینهساز عفونت میشود.
- مشکلات غدد مقعدی: وقتی غدد مقعدی سگ پُر میشوند، حیوان برای کاهش ناراحتی، زیاد آن ناحیه را لیس میزند یا روی زمین میکشد. این کار باعث انتقال باکتریها به ناحیه تناسلی و ورود آنها به مجرای ادرار میشود.
- بیماریهای مزمن: مشکلاتی مانند سندرم کوشینگ، دیابت، سرطان، بیماری کلیوی یا سنگ مثانه باعث ضعف شدن سیستم ایمنی بدن میشود و احتمال عفونت را بیشتر میکند.
- اختلالات عصبی یا آسیب نخاعی: سگهایی که دچار آسیب نخاعی یا مشکلات عصبی هستند، نمیتوانند مثانه را به طور کامل تخلیه کنند. باقی ماندن ادرار در مثانه باعث رشد باکتریها و افزایش خطر عفونت ادراری میشود.
برای اطلاع سایر دلایل عفونت ادراری سگ ها میتوانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمیتوانید حیوان خانگی خود را به کلینیکهای دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
انواع عفونت ادراری سگ ها
عفونت ادراری در سگها به دو نوع زیر تقسیم میشود:
- عفونت ادراری ساده (Cystitis): در این نوع عفونت، هیچ عامل زمینهای یا بیماری دیگری وجود ندارد. تعداد عفونتها نیز کمتر از سه مورد در یک سال است.
- عفونت ادراری شدید یا عودکننده: در این حالت، سگ دچار بیماری زمینهای یا مشکلی هست که احتمال ابتلا به عفونت را بیشتر میکند. همچنین ممکن است اخیراً از آنتیبیوتیک استفاده کرده باشد یا بیش از سه بار در طی یک سال به عفونت ادراری دچار شده باشد.
در هر صورت، فرقی نمیکند که عفونت از چه نوعی باشد، اگر درمان نشود، میتواند باعث عوارض خطرناکی مانند عفونت کلیه، مسمومیت خون و نارسایی کلیه شود.
علائم عفونت ادراری سگ ها
علائم عفونت ادراری در سگها با توجه به شدت بیماری در دو دستهبندی زیر قرار میگیرد:
- علائم شایع
- علائم هشداردهنده
علائم شایع
علائم شایع عفونت ادراری در سگها شامل موارد زیر است:
- زور زدن برای ادرار کردن
- ادرار دردناک
- دفع مقدار کم ادرار
- تکرر ادرار
- ادرار کردن در جاهای غیرمعمول
- لیس زدن ناحیه تناسلی یا التهاب این ناحیه
- مشاهده خون یا لخته خون در ادرار
- ترشحات ناحیه تناسلی
- افزایش بوی ادرار
- افزایش تشنگی
اگر عفونت ادراری درمان نشود یا بیماری شدید باشد، ممکن است با علائم زیر نیز همراه شود:
- بیحالی
- تب
- کاهش اشتها
علائم هشداردهنده
عفونت دستگاه ادراری سگ ها جدی است و اگر درمان نشود، میتواند باعث بروز مشکلات حادتری مانند سنگ کلیه، التهاب پروستات، مسمومیت خون و حتی نارسایی کلیه شود. با مشاهده علائم زیر، در اسرع وقت سگ خود را نزد دامپزشک ببرید.
خون در ادرار
وجود خون در ادرار سگ خیلی خطرناک است. اگر دیدید، سریع به دامپزشک مراجعه کنید. خون در ادرار میتواند به دلایل زیر باشد:
- عفونت ادراری
- آسیب یا ضربه
- سنگ در کلیه یا مثانه
- مسمومیت
- سرطان
مشکل در ادرار کردن
اگر سگ شما نمیتواند ادرار کند یا موقع ادرار کردن مشکل دارد، این یک وضعیت اورژانسی است و دلایل مختلفی دارد. در چنین شرایطی باید سریع به دامپزشک مراجعه کنید، چون ممکن است باعث پارگی مثانه یا درد شدید شود.
علت ادرار نکردن سگ میتواند یکی از موارد زیر باشد:
- عفونت یا انسداد مجاری ادراری
- آسیب دیدن مجاری ادرار یا مثانه
- پروستات یا سرطان
تغییر در عادتهای ادرار کردن
افزایش دفعات ادرار یا تکرر ادرار ممکن است نشانه بیماری جدی باشد، اما عدهای آن را فقط نوعی اختلال رفتاری قلمداد میکنند. بیماریهایی نظیر دیابت، کمکاری تیروئید، کوشینگ یا عفونت ادراری میتوانند علت تغییر عادتهای ادراری سگ باشد.
سرطان مثانه
سرطان مثانه در سگها نادر است، اما نژادهایی مثل اسکاتیش تریر (Scottish Terrier)، شتلند شیپداگ (Shetland Sheepdog) و بیگل (Beagle) بیشتر در معرض خطر هستند. علائم این بیماری عبارتند از:
- ادرار مکرر
- مشکل در ادرار کردن
- خون در ادرار
تشخیص بهموقع میتواند در بهبود روند درمان مؤثر باشد. درمان معمول شامل برداشتن تومور و گاهی شیمیدرمانی یا پرتو درمانی است.
کدام سگ ها بیشتر در معرض عفونت ادرار هستند؟
سگهای ماده به دلیل کوتاهتر و پهنتر بودن مجاری ادرارشان، بیشتر از سگهای نر در معرض ابتلا به عفونتهای ادراری (UTI) قرار دارند. همچنین، سگهای ماده مسن، تولهسگها و سگهای چاق بیشتر به این بیماری مبتلا میشوند. اما در مجموع، هر سگی با هر سن و نژادی ممکن است دچار این مشکل شود.
اگر عوامل ایجاد عفونت برطرف نشود، درمان عفونت ادراری سخت خواهد شد و احتمال عفونت مجدد وجود دارد. برخی از بیماریها سگها را بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ادراری قرار میدهند، مانند دیابت شیرین، بیماریهای کلیوی، سندرم کوشینگ (افزایش غیرطبیعی هورمون کورتیزول)، سرطان مثانه، بیاختیاری ادرار و ضعف در سیستم ایمنی بدن. سگهایی که سنگ مثانه دارند نیز بیشتر در معرض عفونتهای مکرر قرار دارند.
از آنجا که دلایل زیادی باعث عفونت ادراری میشود، باید در صورت مشاهده هر یک از علائم، معاینه کامل و تشخیص دقیق صورت بگیرد. سنگ مثانه نیز باید یا با عمل جراحی از بین برود یا به کمک روشهای درمانی مناسب، حل شود تا مثانه دوباره به وضعیت عادی خود برگردد.
برخی از ناهنجاریهای ژنتیکی نیز ممکن است زمینهساز ابتلا به عفونت ادراری سگ ها شود، مانند حالب نابجا (Ectopic) که به وضعیتی گفته میشود که کلیه در محل طبیعی خود قرار نگرفته است و در سگهای ماده مشاهده میشود. تورفتگی دهانه واژن نیز یکی از مشکلات ساختاری بدن است که اگر رفع نشود، عفونت ادراری مزمن میشود و درمان آنها سخت خواهد شد.
روش های تشخیص عفونت ادراری سگ ها
از آنجا که عفونت ادراری یکی از بیماریهای شایع در سگها است، اگر بهموقع تشخیص داده نشود و درمان صورت نگیرد، میتواند منجر به التهاب مثانه یا تشکیل سنگ شود و حتی میتواند کلیهها را هم درگیر کند. تشخیص بهموقع نقش بسیار مهمی در درمان و جلوگیری از عود بیماری دارد. دامپزشکان برای تشخیص قطعی، از چند روش مکمل استفاده میکنند که در ادامه به مهمترین آنها اشاره میکنیم.
آزمایش ادرار
اولین و مهمترین مرحله در تشخیص عفونت ادراری، آزمایش کامل ادرار (Urinalysis) است. در این آزمایش، نمونه ادرار سگ از نظر ویژگیهای ظاهری، شیمیایی و میکروسکوپی بررسی میشود.
دامپزشک به مواردی مانند رنگ ادرار، شفافیت، غلظت، pH و وجود پروتئین، گلوکز یا خون توجه میکند. در صورت مشاهده باکتری، خون و کریستال زیر میکروسکوپ، مطمئن میشود که حیوان به عفونت ادراری مبتلا شده است. این آزمایش به دامپزشک کمک میکند تا تشخیص دهد آیا واقعاً عفونت وجود دارد یا مشکلات دیگری مانند سنگ، التهاب یا دیابت باعث تغییر ویژگیهای ادرار شدهاند.
کشت و سنجش حساسیت آنتی بیوتیکی
اگر در آزمایش ادرار نشانههایی از عفونت مشاهده شود، دامپزشک معمولاً پیشنهاد میکند تا کشت ادرار در آزمایشگاه انجام شود تا بتواند تشخیص دقیقتر و درستتری داشته باشد. در این روش، نمونه ادرار در محیط مخصوصی قرار داده میشود تا انواع باکتریهای موجود رشد کنند.
پس از شناسایی نوع باکتری، آزمایش دیگری انجام میشود تا مشخص شود این باکتری به چه آنتی بیوتیکهایی حساس یا مقاوم است. این مرحله اهمیت زیادی دارد، زیرا انتخاب آنتی بیوتیک مناسب میتواند روند درمان را کوتاهتر کند. در صورتی که درمان نامناسب میتواند باعث مقاوم شدن و مزمن شدن عفونت شود.
نمونهبرداری
دقت در نحوه جمعآوری ادرار نقش مهمی در صحت نتایج آزمایش دارد. سه روش برای این کار وجود دارد که البته به شرایط سگ، نوع آزمایش و تشخیص دامپزشک بستگی دارد. در ادامه هر یک از این روشها را بررسی میکنیم.
- نمونهبرداری طبیعی (Free Catch): در این روش، نمونه ادرار دقیقاً در همان موقع تخلیه گرفته میشود. این روش آسان است، اما ممکن است نمونه با باکتریهای محیطی آلوده شود.
- کاتتریزاسیون (Catheterization): در این روش، با استفاده از لوله باریکی، ادرار از مثانه خارج میشود. این روش از نظر بهداشتی بهتر از روش اول است، اما باید با احتیاط انجام شود تا التهاب ایجاد نکند.
- سیستوسنتز (Cystocentesis): در این روش، دامپزشک سوزن نازکی را از دیواره شکم وارد مثانه میکند و نمونهبرداری را انجام میدهد. این دقیقترین روش برای بررسی عفونت است، زیرا خطر آلودگی ندارد.
تصویربرداری و بررسیهای تکمیلی
در مواردی که عفونت ادراری سگ مزمن یا مکرر باشد، دامپزشک ممکن است برای بررسی علل زمینهای، تصویربرداری را پیشنهاد دهد. دو روش زیر برای تصویربرداری کاربرد دارد.
- سونوگرافی: این روش میتواند وجود سنگ، توده، ضخیم شدن دیواره مثانه یا ناهنجاریهای ژنتیکی را نشان دهد.
- رادیوگرافی (اشعه X): از این روش در تشخیص سنگ مثانه یا تغییر در عملکرد کلیه استفاده میشود. در برخی موارد خاص، ممکن است از آزمایش خون برای بررسی عملکرد کلیهها یا بیماریهایی مثل دیابت کمک گرفته شود.
در مجموع، ترکیبی از نتایج آزمایشهای آزمایشگاهی و تصویربرداری به دامپزشک کمک میکند تا علاوه بر تشخیص عفونت، علت اصلی آن را شناسایی کند و درمان مناسبی را برای سگ در نظر بگیرد.
درمان عفونت ادراری سگ ها
همه عفونتهای ادراری شبیه هم نیستند، به همین خاطر، روشهای درمان آنها نیز متفاوت است. روشهای درمانی عفونت ادرار سگ ها را به سه دسته زیر تقسیم میکنند تا بر اساس آن بهترین روش درمانی برای سگها در نظر گرفته شود.
- عفونت ادراری ساده
- عفونت ادراری شدید یا عودکننده
- درمانهای خانگی
عفونت ادراری ساده
اگر عفونت ادراری از نوع ساده باشد، معمولاً با یک دوره ۷ تا ۱۴ روزه از داروی آنتیبیوتیک مناسب درمان میشود. البته نشانههای بهبودی معمولاً طی چند روز اول دیده میشوند، اما دارو باید دقیقاً طبق دستور دامپزشک و تا پایان دوره مصرف شود.
حدود یک هفته پس از اتمام دوره درمان، نمونه جدیدی از ادرار گرفته میشود تا مطمئن شوند عفونت به طور کامل برطرف شده است. اگر عفونت هنوز باقی مانده باشد یا دوباره عود کند، احتمالاً علت زمینهای وجود دارد که باید بررسی شود.
عفونت ادراری شدید یا عودکننده
در موارد شدیدتر یا عفونتهای مکرر، دامپزشک ممکن است قبل از تمام شدن دوره مصرف آنتیبیوتیکها (برای اطمینان از اثربخشی دارو) و پس از اتمام درمان (برای اطمینان از برطرف شدن کامل عفونت)، نمونه ادرار را دوباره آزمایش کند.
عفونتهای شدید نیز با آنتیبیوتیک درمان میشوند، اما بازه زمانی درمان طولانیتر است و اغلب بین ۳ تا ۶ هفته طول میکشد. البته پژوهشهای اخیر نشان داده است که در صورت تجویز داروی مناسب، حتی یک دوره ۱۰ تا ۱۴ روزه نیز میتواند مؤثر باشد.
در طول درمان، مصرف آب باید بیشتر شود و این موضوع خیلی مهم است، زیرا نوشیدن آب بیشتر به دفع باکتریها از طریق ادرار کمک میکند.
درمانهای خانگی
برخی صاحبان سگ که با علائم عفونت ادراری آشنا هستند، تلاش میکنند تا سگ را با روشهای خانگی درمان کنند. بعضی از این روشها ممکن است به کاهش علائم کمک کنند، اما هیچ مدرک علمی معتبری وجود ندارد که نشاندهنده درمان کامل و قطعی عفونت باشد. علاوه بر این، برخی از درمانهای طبیعی که برای انسانها بیخطر هستند، ممکن است برای سگها مضر باشند.
تغییر در رژیم غذایی
افزودن برخی از مکملهای طبیعی به رژیم غذایی سگ میتواند به بهبود عفونتهای ادراری کمک کند. در ادامه برخی از این مکملها را معرفی کردهایم.
- بلوبری (Blueberry) و کرنبری (Cranberry): فلاونوئیدهای موجود در کرنبری و بلوبری به تقویت سیستم ایمنی بدن سگ کمک میکند. همچنین، مکملهای کرنبری حاوی مادهای به نام «D-mannose» هستند که از چسبیدن باکتریها به دیواره مجرای ادراری و مثانه جلوگیری میکند.
- برگ جعفری: خاصیت ضدعفونیکننده دارد و به افزایش حجم ادرار کمک میکند، که این خود باعث شستوشوی باکتریها از مجاری ادراری میشود.
- ریشه گل ختمی: التهاب را کاهش میدهد و مانند یک لایه محافظ بین دیواره مجرای ادراری و باکتریها عمل میکند.
- سرکه سیب: سرکه سیبِ طبیعی و ارگانیک میتواند pH ادرار سگ را کاهش دهد، که به از بین رفتن باکتریهای مضر در مجاری ادراری کمک میکند.
- پروبیوتیک: پروبیوتیکها با تقویت روده و افزایش باکتریهای مفید، به بهبود هضم، جذب مواد مغذی و جلوگیری از رشد باکتریهای مضر کمک میکنند.
نکته: چون عفونت درماننشده ممکن است مشکلات وخیمتری ایجاد کند و برای سگ درد و ناراحتی به همراه دارد، در صورت مشاهده علائم، همیشه باید با دامپزشک مشورت کنید. همچنین به یاد داشته باشید که علائم عفونت ادراری ممکن است با علائم بیماریهای شدیدتر مشابه باشند.
پیشگیری از عفونت ادراری سگ ها
متأسفانه، همه عفونتهای ادراری قابل پیشگیری نیستند. با این حال، چند راهکار وجود دارد که میتواند خطر ابتلای سگ شما به این بیماری را کاهش دهد.
- برای سگهای نر، مرتب نگه داشتن موهای اطراف همانژیوم یا پیشابراه میتواند باکتریهای پوست را کاهش دهد. همین نکته برای سگهای ماده نیز صدق میکند و تمیز نگه داشتن دهانه واژن اهمیت زیادی دارد.
- سگهای مادهای که اضافهوزن دارند یا دهانه واژن آنها پوشیده (hooded) است، بیشتر در معرض عفونت ادراری هستند. در این شرایط، استفاده از دستمالهای مخصوص حیوانات میتواند بعد از ادرار به تمیز کردن سریع و راحت سگ کمک کند.
- درباره فواید جراحی برای اصلاح واژن پوشیده با دامپزشک خود مشورت کنید. این جراحی میتواند احتمال ابتلا به عفونت ادراری را کاهش دهد.
- میزان آب نوشیدن سگ، تعداد دفعات ادرار، ظاهر ادرار (رنگ و بو) و حالت بدن او را زیر نظر داشته باشید. در صورت مشاهده صورت بروز هر گونه تغییری، حتماً به دامپزشک مراجعه کنید.
- همیشه آب تازه در دسترس سگتان دهید و دفعات بیشتری او را برای ادرار به بیرون ببرید. استفاده از آبخوری مخصوص سگها او را تشویق میکند که آب بیشتری بنوشد.
- اگر سگ شما مسن است، سیستم ایمنی ضعیفی دارد یا بیماری زمینهای دارد، بررسی منظم ادرار او بسیار مهم است. نوار تست ادرار، ابزار خوبی برای بررسی ادرار سگ در خانه است و اگر به طور مرتب استفاده شود، وضعیت سلامت سگ شما را نشان میدهد.
برای اینکه راههایی بیشتری را در مورد پیشگیری از عفونت ادراری در سگها بهدست آورید، این امکان وجود دارد که از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر تمایلی ندارید که حیوان خانگی خود را به کلینیکهای دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
جمعبندی
عفونت ادراری در سگها یکی از مشکلات شایع و البته قابلدرمان است که در صورت تشخیص و رسیدگی بهموقع، بهراحتی کنترل میشود. این بیماری معمولاً به دلیل ورود باکتریها به مثانه یا مجاری ادراری ایجاد میشود و در سگهای ماده، مسن یا دارای بیماریهای زمینهای شایعتر است. علائمی مانند تکرر ادرار، سوزش، خون در ادرار و بیقراری را نباید نادیده گرفت.
درمان عفونت ادراری با توجه به شدت بیماری، شامل آنتیبیوتیکها، تغییر در رژیم غذایی، استفاده از مکملها و رعایت بهداشت است. در موارد خفیف، درمان خانگی با مشورت دامپزشک مفید خواهد بود، اما برای عفونتهای شدید، درمان دارویی لازم است.
برای پیشگیری، باید مواردی نظیر مصرف آب کافی، رعایت بهداشت ناحیه تناسلی، تخلیه منظم ادرار و معاینات دورهای دامپزشکی را مدنظر داشت. تشخیص زودهنگام و درمان درست، کلید حفظ سلامت دستگاه ادراری سگ و جلوگیری از عوارض خطرناک مانند آسیب کلیوی است.