شپشها حشرات بسیار کوچکی هستند که تمام طول زندگی‌شان را روی بدن میزبان می‌گذرانند. دانستن علائم شپش گربه برای صاحب گربه مهم است و باید با راه‌های پیشگیری آشنا باشد. در این مقاله به بررسی علت شپش گربه می‌پردازیم، به راه‌های انتقال آن اشاره می‌کنیم، روش‌‌‌‌‌های تشخیص، درمان و پیشگیری را توضیح می‌دهیم و نکاتی را یاد می‌گیریم که دانستن آن‌ها به حفظ سلامت گربه‌ها کمک خواهد کرد.
شپش گربه بیماری شایعی نیست و می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد، اما در کل بهتر است اطلاعات کافی در رابطه با این بیماری داشته باشیم تا در صورت ابتلای گربه به‌موقع اقدامات لازم را انجام دهیم. برای اطلاع بیشتر درباره انواع شپش گربه می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
شپش گربه و انواع آن
شپشها انگل‌هایی هستند که روی پوست زندگی می‌کنند. اگر به حال خود رها شوند، می‌توانند باعث ایجاد آلودگی گسترده‌ای در بدن گربه شوند. آن‌ها با جویدن پوست میزبان، تغذیه می‌کنند. این حشرات به اندازه کک و کنه شایع نیستند و اغلب در محیط‌هایی یافت می‌شوند که بهداشت ضعیف‌تر باشد.
در یک تعریف کلی شپش گربه (Feline Lice) دارای خصوصیات زیر است:
- انگل کوچکی است که روی پوست و موی گربه زندگی میکند.
- با جویدن پوست بدن گربه تغذیه میکند.
- تخمهای آن به ساقه مو می‌چسبند و جدا کردن‌شان سخت است.
- باعث خارش، خشکی پوست و ریزش مو در گوش، گردن و کشاله ران میشود.
- در گربههای با بهداشت ضعیف بیشتر دیده میشود.
- در صورت ابتلا، باید گربه بلافاصله درمان شود.
شپشها انواع مختلفی دارند ، اما فقط یک نوع از آن‌ها گربه‌ها را آلوده میکند که نام آن «Feline Pediculosis» است. در تصویر زیر شپش و می‌بینید که اعضای بدن آن زیر میکروسکوپ قابل‌مشاهده است.
اعضای بدن شپش گربه زیر میکروسکوپ
شپش گربه ظاهر کوچکی دارد و تشخیص آن بدون میکروسکوپ، به‌ویژه اگر در مراحل اولیه بیماری باشد، کمی دشوار است و بهتر است در این رابطه از دامپزشک کمک گرفته شود. شکل واقعی آن را در تصویر زیر مشاهده میکنید.
شپش گربه از نمای نزدیک
طول عمر شپش گربه چقدر است؟
طول عمر دقیق Feline Pediculosis معمولاً بین ۲ تا ۴ هفته است و میتواند بر اثر تماس مستقیم از یک گربه به گربه دیگر منتقل شود یا از طریق تماس با اشیای آلوده مانند وسایل آرایش یا محل خواب منتقل شود. شپش‌های جوان که گربه‌ها را آلوده می‌کنند، در صورت جدا شدن از بدن حیوان ممکن است تا چند هفته در محیط زنده بمانند، اما برای بقا به بدن میزبان نیاز دارند.
ماده‌های بالغ تخمهای خود را به ساقه موهای گربه می‌چسبانند. این تخم‌ها در عرض چند روز تبدیل به لارو می‌شوند و پس از دو بار پوست‌اندازی به شپش بالغ تبدیل می‌شوند.
کل چرخه زندگی شپش گربه از تخم تا بالغ بین ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد. بنابراین آلودگی به شپش در صورت عدم درمان مناسب و کامل، میتواند برای مدت طولانی روی بدن گربه باقی بماند. همچنین برای پیشگیری از آلودگی مجدد، باید علاوه بر درمان، محیط اطراف گربه را نیز تمیز و ضدعفونی کرد تا تخم و شپشها باقیمانده از بین بروند.
چرا گربه شپش می گیرد؟
شپشها از یک گونه به گونه دیگر منتقل نمی‌شوند. بنابراین شما از گربه خود شپش نمی‌گیرید و همچنین گربه شما هم نمی‌تواند از انسان شپش بگیرد. اما شرایطی وجود دارد که باعث انتقال شپش از یک گربه به گربه دیگر میشود. مهم‌ترین دلایلی که باعث میشود گربه شپش بگیرد، عبارت است از:
- زندگی در شرایط بهداشتی نامناسب
- حضور در مکان‌های شلوغ مثل پناهگاه‌ها
- ناتوانی گربه در تمیز کردن خود به دلایل مختلف
- تماس مستقیم با گربه‌ای که شپش دارد.
- تماس با وسایل و لوازم گربه آلوده
رعایت بهداشت مناسب و جلوگیری از تماس مستقیم گربه‌ها با حیوانات آلوده، بهترین راه برای پیشگیری از شیوع در گربه‌ها است.
علائم شپش گربه
برای صاحب گربه بسیار مهم است که با علائم شپش گربه آشنا باشد، زیرا با دیدن این نشانه‌ها میتواند تشخیص دهد که حیوان خانگی‌اش به شپش مبتلا شده و سریع‌تر برای درمان به دامپزشک مراجعه کند. شایع‌ترین علائم شپش در گربههای آلوده عبارتند از:
- خارش شدید و مکرر پوست
- کندن پوست بر اثر خارش زیاد
- پوشش موی خشک و نامرتب
- ریزش مو که بیشتر در اطراف گوش، گردن، شانه، کشاله ران و مقعد دیده میشود.
- ضعف و بی‌حالی
- اضطراب و بی‌خوابی (در موارد حاد)
برای این‌که اطلاعات بیشتری از علائم شپش گربه داشته باشید، پیشنهاد میشود که از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر در سریع‌ترین زمان ممکن به دامپزشک مراجعه کنید و روند درمان را تا انتها ادامه دهید.
شپش گربه چگونه منتقل میشود؟
شپش گربه از یک گونه به گونه دیگر منتقل میشود. یعنی فقط میتواند از یک گربه به گربه دیگر منتقل شود. بر این اساس، راه‌های انتقال شپش گربه شامل موارد زیر میشود:
- از طریق تماس مستقیم و نزدیک با گربه آلوده
- زندگی در محیط‌های شلوغ یا پرجمعیت، مانند پناهگاه یا مکان‌هایی که چند گربه در کنار هم هستند.
- از طریق آلودگی محل زندگی گربه و بهداشت نامناسب
- از طریق تماس غیرمستقیم با وسایل آلوده مثل وسایل آرایشی، شانه، برس، محل خواب و جاهای مورد علاقه گربه
گربه‌هایی که به دلیل بیماری یا ناتوانی قادر به تمیز کردن خود نیستند، بیشتر در معرض آلودگی قرار دارند.
تشخیص شپش گربه
وقتی فکر میکنید گربه شما ممکن است شپش داشته باشد، بهترین راه مراجعه به دامپزشک است. البته به عنوان صاحب گربه، لازم است روزانه بدن گربه خود و لای موهای او را بررسی کنید. در صورتی که نقاط کوچک سفید یا قهوهای مشاهده کردید، نشان‌دهنده شپش‌های بالغ یا جوان و تخمهای آن‌هاست. اما برای تشخیص دقیق و رد احتمال وجود مشکلات دیگری مانند کک، کنه یا آلرژی، باید به دامپزشک مراجعه کنید.
دامپزشک معمولاً درباره سابقه پزشکی گربه، خارش زیاد و سایر علائم از شما سوال میکند. سپس یک تکه از موهای بدن گربه را جدا میکند تا بتواند شپش‌هایی که در حال تغذیه یا حرکت روی بدن هستند را مشاهده کند. همچنین دنبال تخم شپش می‌گردد تا بتواند بهترین روش درمانی را معرفی کند.
در برخی موارد هم دامپزشک با نمونه‌برداری از تخم شپشها یا خود انگل و قرار دادن آن‌ها زیر میکروسکوپ، نوع شپش را تشخیص می‌دهد. بعضی از شپشها دهان بزرگ‌تری دارند، درحالی‌که برخی دیگر که از نوع مکنده هستند، دهان باریک‌تری دارند. هر دو نوع شپش باعث ایجاد تحریک و خارش در گربه می‌شوند.
درمان شپش گربه
درمان شپش در انسان معمولاً کار دشواری است و دوره درمان هم زیاد طول می‌کشد. اما درمان شپش در گربه‌ها پس از تشخیص دامپزشک خیلی راحت‌تر انجام میشود. دامپزشک ممکن است چند روش مختلف برای درمان شپش پیشنهاد دهد. پیروی دقیق از دستورالعمل‌های دامپزشک بسیار مهم است. به یاد داشته باشید که ممکن است برای از بین بردن کامل شپشها و تخمهای آن‌ها، بیش از یک بار به مصرف دارو نیاز باشد.
قرنطینه کردن گربه
این مرحله فقط زمانی لازم است که بیش از یک گربه در خانه داشته باشید، زیر هدف آن جلوگیری از انتقال شپش به گربههای دیگر است. بهترین کار این است که گربه آلوده را در اتاقی جداگانه نگه دارید تا درمان کامل شود. قرنطینه کردن گربه همچنین باعث میشود که همیشه محل نظافت تمیز باشد.
درمان دارویی
دامپزشک احتمالاً داروی ضد شپش برای گربه‌تان تجویز میکند که میتواند شامل شست‌وشوی دارویی یا استفاده از شامپوی مخصوص باشد. بهتر است با دامپزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید که دارو برای گربه‌تان بی‌خطر است.
درمان دارویی شپش گربه اگر با آگاهی از چرخه زندگی شپشها انجام شود، میتواند مؤثر خواهد بود. شپشها از آن دسته انگل‌هایی هستند که به خوبی به داروها پاسخ می‌دهند، اما توجه به این نکته ضروری است که هیچ دارویی تخم شپش (Nits) را از بین نمی‌برد. به همین دلیل، درمان باید چند بار و با فاصله‌های زمانی مشخص تکرار شود تا تخمهای تازه باز شده هم از بین بروند.
در ادامه انواع داروهای مؤثر را معرفی می‌کنیم.
- سلماکتین (Selamectin)
- فیپرونیل (Fipronil)
- ایمیداکلوپرید (Imidacloprid)
- فلورالانر (Fluralaner)
- محلول گوگرد آهک
این داروها معمولاً به صورت موضعی استفاده می‌شوند و باید با مشورت دامپزشک انتخاب شوند تا مطمئن شوید که برای سن و وضعیت جسمی گربه بی‌خطر هستند. به‌ویژه درمورد بچه‌‌گربه‌ها باید با احتیاط بیشتری دارو انتخاب شود.
در نهایت، برای پیشگیری از آلودگی مجدد، استفاده ماهیانه از داروهای ضد کک هم توصیه میشود، حتی اگر گربه با گربه آلوده تماس نداشته باشد. این کار برای گربههای خانگی یا گربه‌هایی که در پانسیون نگهداری می‌شوند مفید است.
درمان خانگی
درمان دارویی بهترین و مؤثرترین روش برای از بین بردن شپش گربه است، اما برخی از روش‌‌‌‌‌های خانگی و مراقبت‌های ویژه نیز می‌توانند به روند بهبود کمک کنند. در ادامه به این رو‌ش‌ها اشاره کرده‌ایم.
شانه زدن با شانه دندانه‌ریز
شانه زدن موی گربه به طور منظم میتواند شپشها و تخمهای آن‌ها را از بدن گربه جدا کند. این روش هم بی‌خطر است و هم عوارض جانبی ندارد، اما باید وقت گذاشت و صبور بود، چون زمان زیادی طول می‌کشد تا از این طریق شپشها از بین بروند.
اصلاح یا کوتاه کردن موهای گره‌خورده
در صورتی که موی گربه گره‌خورده و ضخیم باشد، شانه زدن کار دشواری خواهد بود. کوتاه کردن قسمت‌های گره‌خورده در تمیز نگه داشتن گربه و رعایت بهداشت او مؤثر است.
تمیز نگه داشتن محیط زندگی
شست‌وشوی مرتب محل خواب گربه، بالش و نظافت وسایل حیوان به کاهش احتمال بازگشت شپش کمک میکند. این کار باید به طور مرتب انجام شود. حتی می‌توانید با مشورت با دامپزشک از اسپری یا پودرهای مخصوص برای از بین بردن شپش در محل زندگی گربه استفاده کنید.
استفاده از پماد یا محلول‌های موضعی بدون نسخه
برخی از داروهای ضد شپش عوارض جانبی خاصی ندارند و بدون نسخه هم می‌توان تهیه کرد. محصولاتی مانند اسپری یا قطره‌های موضعی حاوی فایپرونیل (Fipronil) ممکن است بدون نسخه در دسترس باشند، اما قبل از استفاده حتماً باید دامپزشک مشورت کنید.
استفاده از شامپوهای مخصوص حیوانات
شامپوهای مخصوص حیوانات می‌توانند برای از بین بردن شپش کمک‌کننده باشند، اما اگر گربه را زیاد حمام کنید، پوستش خشک میشود و ممکن است شرایط بدتر شود. پس سعی کنید دفعات حمام کردن او را بیشتر نکنید. از شامپوهای مخصوص ضد شپش هم نباید مدتی طولانی یا دائمی استفاده شود و حتماً باید با دامپزشک برای تعیین مدت زمان استفاده و درمان مشورت کرد.
مراقبت از سلامت عمومی گربه
تقویت سیستم ایمنی از طریق تغذیه مناسب و مراقبت‌های دامپزشکی به کاهش حساسیت گربه و آلودگی با شپش کمک میکند. اگر گربه سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشد، احتمال ابتلا به انواع بیماری‌ها ازجمله شپش گربه بیشتر خواهد شد و ممکن است در صورت ادامه پیدا کردن و عدم درمان، سلامت گربه به خطر بیفتد.
تراشیدن موها
دامپزشک فقط در صورتی تراشیدن موهای گربه را توصیه می کند که موها گره خورده یا به شدت به هم چسبیده باشند. در بیشتر موارد، برای درمان شپش نیازی به تراشیدن موها نیست.
نکته: حتی بعد از از بین رفتن شپش‌های بالغ، تخم‌ها ممکن است همچنان باز شوند، بنابراین باید درمان را به صورت دوره‌ای تکرار کنید و حداقل دو هفته بعد از دیدن آخرین شپش با دقت گربه را زیر نظر داشته باشید. زمان‌بندی درمان مجدد به نوع محصولی بستگی دارد که برای درمان استفاده میشود (اسپری یا درمان موضعی ماهانه). بنابراین حتماً دستورالعمل‌ها را قبل از استفاده مطالعه کنید.
فرق بین کک و شپش گربه چیست؟
خیلی از صاحبان حیوانات خانگی فرق بین کک و شپش را نمی‌دانند و این دو انگل را با هم اشتباه می‌‌گیرند. هر دو ممکن است علائم مشابهی مانند خارش، ناراحتی یا عفونت داشته باشند، اما از نظر ظاهر، رفتار و فصل فعالیت تفاوت‌های مهمی دارند. جدول زیر به طور خلاصه این تفاوت‌ها را نشان می‌دهد:
| تفاوت کک و شپش گربه | ||
| ویژگی | کک‌‌ها | شپشها |
| ظاهر | قهوهای، صاف، بدون بال | زرد کم‌رنگ، سر مثلثی، بدون بال |
| رفتار | می‌پرند، خون می‌‌مکند | روی مو می‌چسبند، پوست مرده می‌خورند |
| فصل فعالیت | تابستان | زمستان |
| گزش | برجستگی قرمز و متورم | خارش شدید و جوش‌های ریز |
| تخم‌ها | روی زمین یا خانه پخش می‌شوند | به موها می‌چسبند |
از نظر ظاهری هم تفاوت کنه و شپش را می‌توان زیر میکروسکوپ مشاهده کرد که در تصویر زیر مقایسه شده است.
راه های پیشگیری از شپش گربه
اگرچه نمی‌توان به طور کامل از تماس گربه با شپش جلوگیری کرد، با رعایت چند نکته ساده می‌توان مانع از گسترش آلودگی و بروز شپش در بدن گربه شد. در ادامه به این نکات اشاره می‌کنیم.
۱. استفاده منظم از درمان ضد انگل
همان‌طور که اشاره شد، شپش در گربه‌ها چندان شایع نیست، اما بسیاری از داروهای ضد انگل موجود برای گربه‌ها می‌توانند شپشها را نیز کنترل کنند. بهترین روش درمانی برای هر گربه به شرایط خاص او و نظر دامپزشک بستگی دارد. حتماً لازم است با دامپزشک مشورت کنید تا مؤثرترین دارو را انتخاب کنید، زیرا بسیاری از داروهای موجود که بدون نسخه در دسترس است، کارایی لازم را ندارند.
۲. مراقبت از همه حیوانات خانگی
با توجه به این‌که شپش فقط از یک گونه به گونه دیگر منتقل میشود، اما اگر در خانه بیش از یک گربه دارید، باید همه گربه‌ها را به طور منظم تحت درمان ضد انگل قرار دهید.
۳. بررسی و نظارت دقیق گربه
در صورت مشاهده هر گونه تغییر در پوست، موی بدن یا رفتار گربه، بلافاصله با دامپزشک تماس بگیرید. تشخیص زودهنگام از شیوع آلودگی جلوگیری خواهد کرد. برنامه منظمی برای معاینه او در نظر بگیرید و این کار را با دقت زیادی انجام دهید. معمولاً شپشها با شروع بیماری زیاد مشخص نمی‌شوند، چون تعدادشان کم است و زیر هستند. در صورتی که تشخیص به‌موقع در همان دوران اولیه میتواند جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد.
۴. کوتاه کردن و برس کشیدن منظم مو
در گربههای موبلند، شانه زدن منظم میتواند به تشخیص سریع‌تر مشکلات پوستی یا وجود شپش در بدن گربه کمک کند. در نتیجه روند درمان سریع‌تر و بهتر پیش خواهد رفت.
اگر می‌خواهید از راه‌های دیگری برای پیشگیری شپش گربه آگاه شوید، پیشنهاد می‌کنیم که از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر تمایلی ندارید که حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
روند بهبودی
پس از شروع درمان، دامپزشک برای گربه شما روند پیگیری را ادامه می‌دهد و زمانی را برای مراجعه مجدد در نظر می‌‌گیرد. هدف از این کار این است که دامپزشک از روند درمان اطمینان پیدا کند و مطمئن شود که خوب پیش رفته است. همچنین اگر گربه نسبت به دارو یا هر درمان دیگری واکنش منفی نشان دهد، دامپزشک آن را بررسی میکند و روند درمان را تغییر می‌دهد.
برای جلوگیری از بازگشت دوباره بیماری، محیط خانه نیز باید تمیز شود. طی روند بهبودی، مدام وسایل گربه مانند شانه، برس، محل خواب و غیره را بشویید. همچنین تمیز کردن جاهایی که گربه بیشتر وقتش را آنجا می‌گذراند، مانند مبل با تختخواب شما هم باید پاک‌سازی شود.
اگر گربه قادر به نظافت خود نیست، با حمام کردن و شانه زدن موهایش به او کمک کنید تا تمیز بماند. درمان و از بین بردن شپش گربه اهمیت زیادی در پیشگیری از بروز مجدد این مشکل در آینده خواهد داشت.
سوالات رایج
در این بخش به برخی از سوالات رایج درباره شپش گربه پاسخ داده‌ایم.
۱. چه موقع شپش گربه خطرناک است؟
شپش در محیط‌های شلوغ، غیربهداشتی و در گربههای جوان، بیمار یا ضعیف خطرناک‌تر است. در موارد حاد، خارش بیش از حد میتواند باعث زخم شدن پوست و ریزش مو شود.
از آنجا که شپشها ممکن است ناقل موجوداتی باشند که برای سلامت انسان خطرناک‌اند، شناسایی و حذف سریع آن‌ها بسیار مهم است. همیشه پیش از استفاده از هر نوع داروی ضد انگل با دامپزشک مشورت کنید. بسیاری از محصولات موجود در بازار برای حیوانات خانگی، به‌ویژه گربه‌ها، سمی و خطرناک هستند.
۲. آیا شپش گربه به انسان هم منتقل میشود؟
شپشها انگل‌هایی هستند که از گونه‌ای به گونه دیگر منتقل نمی‌شوند. یعنی هر نوع شپش فقط روی یک گونه خاصی از حیوانات زندگی میکند و تکثیر میشود. شپش گربه فقط گربه‌ها را آلوده میکند و نمی‌تواند روی بدن انسان زندگی یا تولید‌مثل کند.
با این وجود، اگر گربه‌ای آلوده باشد، برخی از تخم‌ها یا شپشها ممکن است موقتاً روی لباس یا وسایل انسان بنشینند، اما خطری برای سلامت انسان ندارند و نمی‌توانند انگل را به صاحب خود منتقل کنند.
۳. طول عمر شپش گربه چقدر است؟
شپش گربه حدود ۳۰ تا ۴۵ روز عمر میکند. اما این مدت زمان میتواند تحت تأثیر عواملی مانند دمای محیط، وجود میزبان، وضعیت سلامت گربه و نوع درمان قرار بگیرد و بر این اساس کمی تغییر کند.
جمع‌بندی
شپش گربه معمولاً از طریق تماس مستقیم گربه یا تماس با وسایل آلوده مانند برس، شانه یا محل خواب منتقل میشود. به همین خاطر رعایت بهداشت محیط و حیوان بسیار مهم است. درمان بیماری هم از طریق شانه زدن مرتب، رعایت نکات بهداشتی و استفاده از پماد یا داروهای موضعی و مخصوص امکان‌پذیر است.
اما فقط درمان کافی نیست، برای جلوگیری از بازگشت مجدد شپش، بعد از درمان، باید محیط خانه و وسایل گربه را تمیز و ضدعفونی کرد. بدون رعایت این نکات، احتمال عود بیماری وجود دارد. بنابراین، درمان و پیشگیری مکمل یکدیگر هستند که باید هم‌زمان در نظر گرفته شوند تا مشکل به طور کامل رفع شود. شپش در گربه‌ها چندان شایع نیست، اما آگاهی و آمادگی برای مقابله سریع با این مشکل بسیار مهم است.