به عنوان صاحب گربه، داشتن اطلاعات کافی درباره سنگ کلیه گربه اهمیت زیادی دارد، چون این بیماری میتواند سلامت حیوان را به خطر بیندازد. شناخت علائم، عوامل تشدیدکننده و روشهای پیشگیری و درمان سنگ کلیه به شما کمک میکند تا در صورت بروز مشکل، بتوانید نسبت به رفع آن سریعتر اقدام کنید. اگر سنگ کلیه بزرگ شود، میتواند باعث ایجاد درد، انسداد مجاری ادراری و حتی آسیب دیدن کلیه شود. مراقبت از گربه تحت هر شرایطی به حفظ کیفیت زندگی و سلامت او کمک خواهد کرد.
در این مقاله، ابتدا بیماری سنگ کلیه گربه را تعریف میکنیم، سپس علائم بیماری و دلایل ایجاد سنگ کلیه را توضیح میدهیم. در ادامه به روشهای تشخیص سنگ کلیه و راههای درمان اشاره خواهیم کرد. همچنین رژیم غذایی مناسبی را برای گربههای مبتلا به سنگ کلیه پیشنهاد میکنیم و در انتها به برخی از سوالات رایج در خصوص این بیماری پاسخ میدهیم. برای اطلاع بیشتر درباره بیماری سنگ کلیه گربه میتوانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمیتوانید حیوان خانگی خود را به کلینیکهای دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
سنگ کلیه گربه چیست؟
سنگ کلیه گربه که در علم دامپزشکی به آن «نفرولیت» گفته میشود، شامل تشکیل رسوبات معدنی جامد در کلیه و مجاری ادراری این حیوان است. این سنگها زمانی شکل میگیرند که مواد معدنی مانند کلسیم، اگزالات یا اسید اوریک در ادرار گربه جمع شود و باعث غلیظ شدن ادرار شود. این رسوبات در ابتدا کوچک هستند و علامت خاصی ندارند، اما اگر بزرگ شوند، میتوانند باعث ایجاد درد، ناراحتی و مشکل در دفع ادرار شوند.
سنگ کلیه سلامت کلیهها را به خطر میاندازد و در موارد حاد ممکن است باعث انسداد مجاری ادراری شود که در آن صورت باید بلافاصله درمان شود. این بیماری در تمام نژادهای گربه دیده میشود، اما در برخی از نژادهای موکوتاه شایعتر است. عوامل زیادی در ایجاد سنگ کلیه گربه دخیل هستند که ازجمله آنها میتوانیم به کمآبی بدن، تغذیه نامناسب، عفونت دستگاه ادراری و عوامل ژنتیکی اشاره کنیم. همچنین وجود مواد معدنی زیاد در رژیم غذایی گربه میتواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
سنگ کلیه در گربهها علائم مختلفی دارد که در بخش بعدی مقاله بررسی خواهیم کرد. برای درمان آن هم از روشهای مختلفی استفاده میشود که به اندازه و محل سنگها بستگی دارد. در مواردی که سنگ بزرگ شده باشد، ممکن است با دارو درمان نشود و به عمل جراحی نیاز باشد. اما در کل، به عنوان صاحب گربه باید با علائم سنگ کلیه آشنا باشیم تا به محض مشاهده بتوانیم به کمک دامپزشک از روشهای درمانی مناسب استفاده کنیم. همچنین آگاهی از نحوه پیشگیری از این بیماری و شناخت عواملی که باعث افزایش خطر ایجاد سنگ کلیه گربه میشود، به حفظ سلامت گربه و بهبود کیفیت زندگی او کمک زیادی خواهد کرد.
علائم سنگ کلیه گربه
علائم سنگ کلیه گربه به محل قرار گرفتن سنگ، تعداد سنگها، شدت عفونت و احتمال انسداد مجاری ادراری بستگی دارد. بسیاری از گربهها در مراحل اولیه و زمانی که سنگ هنوز کوچک است، هیچ علامت خاصی ندارند و سنگها در رادیوگرافی یا سونوگرافی زیاد مشخص نیستند. یعنی ممکن است به صورت اتفاقی دیده شوند. اما وقتی سنگها باعث التهاب کلیه یا انسداد مجاری ادراری میشوند، شاهد علائم زیر هستیم:
- دردهای شکمی یا کلیوی که با لمس کردن بدن گربه و واکنشی که گربه بر اثر درد نشان میدهد، مشخص میشود.
- وجود خون در ادرار که یکی از شایعترین علائم است.
- سوزش ادرار با تکرر ادرار و با دفع حجم کم
- افزایش تشنگی
- استفراغ، بیحالی و کاهش اشتها که میتواند به دلیل درد یا نارسایی کلیه باشد.
- در مواقعی که گربه دچار انسداد مجاری ادراری شده است، ضعف و بیحالی، از دست دادن اشتها و استفراغ به معنی وضعیت اورژانسی است و اگر بهموقع به کلینیک منتقل نشود، سلامت حیوان را به خطر میاندازد.
در مجموع، علائم سنگ کلیه در گربه ممکن است در مراحل اولیه بروز نکند و وقتی خودش را نشان دهد که به مرحله حاد رسیده باشد. به همین دلیل لازم است در صورت مشاهده هر گونه تغییر در ادرار یا علائم فوق، بلافاصله به دامپزشک مراجعه کنید تا بهموقع آن را تشخیص دهد و جلوی عوارض ناشی از آن را بگیرد.
برای اینکه علائم سنگ کلیه را بهتر بشناسید، پیشنهاد میکنیم از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمیتوانید حیوان خانگی خود را به کلینیکهای دامپزشکی ببرید، برای آرامش بیشتر و رهایی از استرس، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
دلایل ایجاد سنگ کلیه گربه
سنگ کلیه گربه به دلیل تجمع و رسوب مواد معدنی در کلیه یا مجاری ادراری ایجاد میشود. این سنگها معمولاً از ترکیبات مختلفی مانند استروویت (Struvite)، کلسیم اگزالات (Calcium Oxalate) و اورات (Urate) ساخته میشوند که هر کدام در شرایط خاصی به وجود میآید. در این بخش از مقاله به مهمترین دلایل ایجاد سنگ کلیه گربه اشاره میکنیم.
۱. غلظت و ترکیب ادرار
گربهها به طور طبیعی ادرار غلیظ و اسیدی دارند و این موضوع آنها را بیشتر در معرض بیماری سنگ کلیه قرار میدهد. وقتی مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم، فسفر و اگزالات بیش از حد در ادرار جمع شود، کریستال تشکیل میشود و به مرور به سنگ تبدیل میشود. این فرایند ممکن است تحت تأثیر pH ادرار هم باشد. برای مثال، ادرار با pH قلیایی زمینهساز تشکیل سنگ استروویت و ادرار اسیدی است و باعث ایجاد سنگهای کلسیم اگزالات میشود.
۲. رژیم غذایی
رژیم غذایی نقش مهمی در تشکیل سنگ کلیه دارد. غذاهایی که مواد معدنی زیادی دارند، یعنی حاوی مقدار زیادی منیزیم، کلسیم، سدیم و کلرید هستند و همچنین غذاهایی که ادرار را اسیدی میکنند، ممکن است خطر ابتلا به سنگ کلیه گربه را افزایش دهند. از طرف دیگر، کمآبی و کاهش دفعات مصرف آن در طول روز باعث افزایش غلظت ادرار و احتمال تشکیل سنگ میشود.
۳. عوامل متابولیکی و ژنتیکی
در برخی از گربهها به دلیل عوامل ژنتیکی یا اختلالات متابولیکی مانند افزایش کلسیم در خون و ادرار، احتمال تشکیل سنگ کلیه بیشتر است. پژوهشهای اخیر ثابت کرده که فرایند معدنی شدن (Mineralization) در کلیهها میتواند عامل اصلی ایجاد سنگ کلیه باشد و برخی از ژنها هم در این فرایند نقش دارند. این مسئله در گربههایی که به بیماری سنگ کلیه مزمن مبتلا هستند، اهمیت بیشتری دارد.
۴. عفونت و التهاب مجاری ادرار
عفونتهای ادراری و التهاب مجاری ادراری که معمولاً مزمن است، باعث تغییر pH ادرار میشود و زمینه تشکیل سنگ کلیه را فراهم میکند. باکتریها میتوانند pH ادرار را تغییر دهند و باعث چسبیدن کریستالها به هم شوند. در نتیجه سنگهای بزرگتری تشکیل میشود که گاهی با دارو هم از بین نمیرود و باید گربه تحت عمل جراحی قرار بگیرد.
۵. فعالیت بدنی کم
گربههایی که فعالیت کمتری دارند و کمتر آب میخورند، ادرار کمتری دفع میکنند و در نتیجه بیشتر در معرض ابتلا به سنگ کلیه قرار میگیرند. هر چقدر دفعات ادرار کمتر شود، مواد معدنی بیشتری در ادرار رسوب میکند و سنگ شکل میگیرد. البته گربهها معمولاً حیوانات پرجنبوجوشی هستند و فعالیت بدنی زیادی دارند. اما گاهی ممکن است به دلایلی مانند بیماری یا ماندن در خانه دچار افت فعالیت شوند. به همین گربههای خانگی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه هستند، چون ممکن است فعالیت بدنی آنها به دلیل برخی محدودیتهایی که در خانه وجود دارد، کاهش پیدا کند.
۶. عوارض جانبی دارو
بعضی از داروها و برخی از بیماریها میتواند باعث تغییر در ترکیب ادرار و افزایش خطر تشکیل سنگ کلیه شود. برای مثال، داروهایی که باعث افزایش سطح کلسیم در ادرار میشوند یا بیماریهایی که تعادل مواد معدنی بدن گربه را بر هم میزنند، میتوانند زمینهساز تشکیل سنگ کلیه گربه باشند.
روش های تشخیص سنگ کلیه گربه
تشخیص بهموقع سنگ کلیه در گربهها به درمان و جلوگیری از عوارض خطرناک مانند عفونت و انسداد مجاری ادراری کمک میکند. دامپزشک برای تشخیص بیماری سنگ کلیه گربه از ترکیبی از روشهای بالینی و رادیوگرافی استفاده میکند که در ادامه این مقاله به آنها اشاره خواهیم کرد. به عنوان صاحب گربه، با دانستن علائم سنگ کلیه گربه میتوانید در تشخیص این بیماری به دامپزشک کمک زیادی بکنید.
۱. معاینه بالینی و ارزیابی علائم
قبل از هر چیز، دامپزشک با معاینه فیزیکی و بررسی علائم بالینی مانند تکرر ادرار، وجود خون در ادرار، بیاشتهایی، ضعف میتوانید به وجود سنگ کلیه گربه مشکوک شود. لمس شکم حتی میتواند به تشخیص سنگهای بزرگتر در مثانه کمک کند. همچنین در گربههای نر، معاینه مقعد و وارد کردن سوند ادراری میتواند در تشخیص سنگ مجاری ادرار مؤثر باشد.
۲. آزمایش ادرار
یکی از مهمترین روشهای تشخیص سنگ کلیه گربه آزمایش ادرار است که میتواند pH ادرار، وجود کریستال، خون، عفونت و میزان اسیدی یا قلیایی بودن ادرار را شناسایی کند. آزمایش ادرار به دامپزشک این امکان را میدهد که نوع سنگ احتمالی را حدس بزند و عفونتهای ادراری را تشخیص دهد.
۳. آزمایش خون
آزمایش خون برای ارزیابی عملکرد کلیه، تشخیص اختلالات متابولیکی و بررسی التهاب یا عفونت ادرار انجام میشود. این آزمایش میتواند مشکلات زمینهای و متابولیکی که باعث ایجاد سنگ کلیه میشود را شناسایی کند.
۴. تصویربرداری با اشعه ایکس
رادیوگرافی نیز یکی از روشهای رایج برای تشخیص سنگ کلیه گربه است. این روش سنگهایی به اندازه ۳ میلیمتر و حتی بزرگتر را تشخیص میدهد. اما بعضی از سنگها مانند اورات ممکن است در رادیوگرافی هم مشاهده نشود.
۵. سونوگرافی
سونوگرافی یکی از روشهای دقیق برای تشخیص سنگ کلیه گربه است و میتوان به کمک آن مواردی مانند عفونت مثانه و مجاری ادراری را تشخیص داد. همچنین سنگهایی که در رادیوگرافی مشاهده نمیشود را در سونوگرافی میتواند مشاهده کرد. به علاوه، به ارزیابی انسداد مجاری ادراری و آسیبهای احتمالی کلیه کمک میکند.
۶. تصویربرداری پیشرفته
در موارد حاد و در شرایطی که تشخیص سنگ به روشهای دقیقتری نیاز دارد، از روشهایی مانند سی تی اسکن یا تصویربرداری با کنتراست (Contrast Radiography) استفاده میشود. این روش برای بررسی انسداد مجاری ادراری و تعیین محل دقیق سنگها کاربرد دارد.
۷. نمونهبرداری و تست حساسیت آنتی بیوتیک
اگر گربه مشکوک به عفونت ادراری باشد، نمونه ادرار او را میگیرند و برای کشت باکتری و تعیین حساسیت به آنتیبیوتیک به آزمایشگاه ارسال میکنند. این کار به تشخیص دقیقتر و درمان بهتر عفونتهای ادراری کمک میکند.

تشخیص سنگ کلیه گربه با رادیوگرافی
درمان سنگ کلیه گربه
یکی از مشکلات شایع در گربهها سنگ کلیه است که بسته به نوع سنگ، محل قرار گرفتن و احتمال عفونت یا انسداد مجاری ادراری، روشهای درمانی مختلفی برای آن وجود دارد. در این مقاله قصد داریم به انواع روشهای درمانی سنگ کلیه گربه اشاره کنیم.
به طور کلی، درمان سنگ کلیه گربه به سه روش زیر امکانپذیر است:
- درمان دارویی
- درمان تغذیهای
- عمل جراحی
در ادامه هر یک از این روشهای درمانی را توضیح میدهیم.
۱. درمان دارویی
درمان دارویی سنگ کلیه گربه معمولاً به کمک داروهای مسکن و مراقبتهای حمایتی برای کاهش درد انجام میشود. اما برای درمان عفونت، و کمک به دفع، داروهای مخصوصی تجویز میشود. اگر سنگ کوچک باشد و انسداد ایجاد نکرده باشد، با تزریق مایعات داخل رگ و داروهای دیورتیک (ادرارآور)، میتوان به حرکت و دفع سنگها کمک کرد. در کنار آن هم داروهای مسکن یا آرامبخش (مانند پرازوسین یا فنوکسیبنزامین) به کاهش درد کمک میکند. در این حالت، انقباض عضلات کاهش پیدا میکند و عبور سنگ آسانتر میشود.
اگر گربه دچار عفونت باکتریایی شده باشد، آنتیبیوتیک هم تجویز میشود تا عفونت کنترل شود و از تشدید التهاب جلوگیری کند. در موارد شدید، مانند مواقعی که گربه دچار انسداد مجاری ادراری شده است یا به درمانهای دارویی پاسخ نمیدهد، باید از درمانهای تخصصیتر مانند قرار دادن استنت (Stent) در مجاری ادرار گربه استفاده کرد تا به باز کردن مسیر ادرار کمک کند.
۲. درمان تغذیهای
رژیم غذایی نقش مهمی در درمان و پیشگیری از سنگ کلیه گربه دارد. برخی از سنگها مانند سنگهای استروویت با تغییر دادن رژیم غذایی گربه دفع میشوند. رژیم غذایی، با کاهش مواد معدنی خاصی مانند منیزیوم، فسفر و تنظیم pH ادرار به سمت اسیدی شدن، به حل شدن کریستالها کمک میکند و در نهایت دفع میشوند.
درمان تغذیهای ممکن است هفتهها طول بکشد و باید به عنوان صاحب گربه صبور باشیم و طبق رژیم غذایی تجویزشده توسط دامپزشک پیش برویم. همچنین گربه باید آب بیشتری مصرف کند و بهجای غذای خشک، غذای مرطوب بخورد. این کار باعث رقیق شدن ادرار و جلوگیری از تشکیل سنگهای جدید میشود.
البته برخی از سنگها را با رژیم غذایی نمیتوان حل کرد. برای مثال، سنگهای کلسیم اگزالات که شایعترین نوع سنگ کلیه در گربهها هستند، با رژیم غذایی قابل حل شدن نیستند و به روشهای درمانی دیگری نیاز دارند.
۳. عمل جراحی
در مواردی که سنگ بزرگ شده و مجاری ادرار را مسدود کرده است، باید عمل جراحی صورت بگیرد. یکی از روشهای رایج، سیستوتومی (Cystotomy) است که به کمک آن برشی در مثانه ایجاد میکنند و سنگ به طور مستقیم از آنجا خارج میشود. همچنین در مواقعی که سنگ کلیه به کلیه یا مجاری ادراری آسیب میرساند و به درمانهای دارویی جواب نمیدهد، عمل جراحی ضروری خواهد بود.
عمل دیگر لیتوتریپسی (Lithotripsy) نام دارد که روشی برای خرد کردن سنگ کلیه، مثانه و حتی سنگهای مجاری ادراری است. این کار به کمک امواج شوکی یا صوتی انجام میشود و سنگها را به اندازههای کوچکتری خرد میکند. سپس به راحتی از طریق ادرار دفع میشود. اما برای گربهها این عمل جراحی محدودیتهایی دارد و حتماً باید در مراکز تخصص انجام شود.
پیشگیری از ایجاد سنگ کلیه گربه
این بخش از مقاله برای صاحب گربه اهمیت زیادی دارد. چون دانستن آن میتواند کمک زیادی به حفظ سلامت گربه و کاهش احتمال ابتلا به سنگ کلیه کند.
۱. تأمین آب کافی
یکی از نکات مهم در پیشگیری از سنگ کلیه تشویق گربه به مصرف آب بیشتر است یا اگر نمیتواند آب بیشتری مصرف کند، دفعات مصرف را افزایش دهید و هر بار مقدار کمتری آب به گربه خود بدهید. گربه ادرار غلیظی دارد و این احتمال تشکیل کریستال و سنگ را بیشتر میکند. مصرف آب کافی ادرار را رقیقتر میکند و البته آب باید تازه و تمیز باشد. آبخوری اتوماتیک هم میتواند گربه را به نوشیدن بیشتر تشویق کند.
در کنار آن، استفاده از غذای مرطوب به حفظ و تأمین رطوبت بدن کمک میکند و مانع از دهیدارته شدن بدن گربه میشود.
۲. رژیم غذایی متعادل
رژیم غذایی نقش مؤثری در پیشگیری از سنگ کلیه دارد. رژیمهای تخصصی که توسط دامپزشک توصیه میشود، میتواند با تنظیم pH و کاهش سطح مواد معدنی مانند منیزیوم، فسفر و کلسیم، از تشکیل سنگ جلوگیری کند. برای مثال، رژیمهایی که ادرار را اسیدی میکنند، مانع از تشکیل سنگهای استروویت میشوند. همچنین محدود کردن مصرف مواد غذایی حاوی مقادیر زیاد اگزالات و تنظیم میزان کلسیم در رژیم غذایی، در پیشگیری از ایجاد سنگهای کلسیم اگزالات مؤثر است.
اما در گربههایی که مستعد سنگ کلیه هستند، باید در برنامه غذایی آنها غذاهای مخصوصی که توسط دامپزشک تجویز شده است، با فرمولاسیون کنترلشده لحاظ شود.
۳. رعایت بهداشت
تمیز نگه داشتن محل دستشویی گربه اهمیت بسیار زیادی دارد، چون باعث میشود گربه با آرامش بهتری ادرار کند و از تجمع مواد معدنی در ادرار او جلوگیری شود. همچنین مراجعه منظم به دامپزشک و انجام آزمایش ادرار میتواند به تشخیص زودهنگام مشکلات ادراری و پیشگیری از تشکیل سنگ کمک کند.
۴. جلوگیری از عفونت ادراری
عفونت مجاری ادراری باعث تغییر PH ادرار و سهولت در دفع سنگ میشود. به همین خاطر، پیشگیری و درمان بهموقع عفونت، بخش مهمی از برنامه پیشگیری است. در صورت مشاهده هر نوع علائم عفونت، مانند تکرر ادرار یا دیدن خون در ادرار گربه خود، بلافاصله به دامپزشک مراجعه کنید.
اگر میخواهید اطلاعات بیشتری در رابطه با پیشگیری از سنگ کلیه گربه داشته باشید، پیشنهاد میکنیم از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید.همچنین اگر میخواهید معاینات مربوط به این مشکل در منزل انجام شود، این امکان وجود دارد که از ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
سوالات متداول
در ادامه این بخش سعی کردهایم به سه پرسش رایج درباره سنگ کلیه گربه پاسخ دهیم.
سنگ کلیه گربه چگونه تشخیص داده میشود؟
سنگ کلیه گربه به کمک ترکیبی از روشهای معاینه فیزیکی، آزمایش و تصویربرداری انجام میشود. ابتدا دامپزشک با معاینه شکم گربه به دنبال علائم درد، تورم یا ناهنجاری میگردد. سپس برای بررسی وجود خون، سنگ یا عفونت آزمایش ادرار انجام میشود که میتواند علامت سنگ کلیه باشد. آزمایش خون هم برای ارزیابی عملکرد کلیه و تشخیص مشکلات متابولیکی لازم است.
در مواردی هم که سنگ بزرگ شده است، از رادیوگرافی یا سونوگرافی برای تشخیص اندازه و محل دقیق سنگ استفاده میشود. همچنین در موارد حادتر، با تشخیص دامپزشک ممکن است آزمایشهای پیشرفتهتری مانند بیوپسی کلیه یا تصویربرداری با کنتراست انجام دهد.
آیا سنگ کلیه در گربه قابل برگشت است؟
سنگ کلیه در برخی موارد ممکن است عود کند. البته این موضوع به نوع سنگ، اندازه و محل آن بستگی دارد. برای سنگهای کوچک و نوع خاصی از سنگها مانند استروویت، از دارو و رژیمهای غذایی خاص برای حل شدن و دفع سنگ استفاده میشود. اما در رابطه با سنگهای بزرگتر مانند کلسیم اگزالات که معمولاً حلشدنی نیستند، به درمانهای پیشرفتهتری مانند عمل جراحی یا لیتوتریپسی نیاز است. در چنین شرایطی، دیگر سنگ دوباره تشکیل نمیشود یا اگر هم تشکیل شود، به اندازه قبل بزرگ نیست و با رژیم غذایی یا دارو دفع میشود.
آیا سنگ کلیه برای گربه خطرناک است؟
سنگ کلیه میتواند برای گربه خطرناک باشد، بهویژه اگر باعث انسداد مجاری ادراری شود. این اتفاق میتواند مانع از دفع ادرار شود و در نهایت ادرار در کلیه جمع میشود و آسیب جدی به آن وارد میکند. علاوه بر این، سنگ کلیه گربه ممکن است باعث ایجاد عفونتهای ادراری شود که نیازمند درمان فوری توسط دامپزشک است. پس سنگ کلیه به خودی خود نمیتواند تهدیدی برای گربه باشد، اما عوارض ناشی از آن میتواند سلامت گربه را به خطر بیندازد.
جمعبندی
سنگ کلیه یکی از مشکلات شایع در گربهها است و ممکن است سلامت و کیفیت زندگی گربه را به طور جدی تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری بر اثر تجمع مواد معدنی در کلیه و مجاری ادرار ایجاد میشود که اگر بهموقع تشخیص داده نشود، میتواند باعث ایجاد عفونت و انسداد مجاری ادرار شود. به همین دلیل آگاهی از علائم و دلایل بیماری میتواند تا حد زیادی به صاحب گربه کمک کند تا جلوی پیشرفته شدن بیماری را بگیرد.
در این مقاله به بررسی علائم سنگ کلیه گربه پرداختیم و راههای پیشگیری، تشخیص و درمان را توضیح دادیم. همکاری صاحب گربه با دامپزشک، در کنار رعایت نکات بهداشتی و مراقبتی، عامل اصلی در حفظ سلامت گربه و افزایش طول عمر او خواهد بود.