مطالعات نشان می‌دهند که بین ۸۰ تا ۸۹ درصد سگ‌ها تا سه‌سالگی علائم بیماریهای دندانی را بروز می‌دهند. شاید تصور کنید که این بیماری‌ها بیشتر یک مشکل ظاهری است، اما حقیقت این است که می‌تواند برای حیوان درد و ناراحتی زیادی ایجاد کند. برای مثال، التهاب لثه باعث درد می‌شود، درحالی‌که برخی از سگ‌ها ممکن است مشکلات حادتری مانند شکستگی دندان، آبسه و تومورهای دهانی را تجربه کنند که از دلایل دندان درد در سگ ها است.
سلامت دهان و دندان بخش مهمی از سلامت کلی سگ است و به عنوان صاحب سگ باید مراقب باشیم که کیفیت زندگی سگ به این دلیل دچار مشکل نشود. چون دنداندرد می‌تواند بر تغذیه، رفتار سگ و حتی سلامت اندام‌‌های داخلی او نیز اثر منفی داشته باشد. آگاهی از علائم دنداندرد، علت آن و روشهای پیشگیری و درمان به صاحبان سگ و دامپزشک کمک میکند تا بیماریهای دهان و دندان را در همان مراحل اولیه تشخیص دهند و با به کار بردن روشهای درمانی مناسب، از بروز بیماریهای جدی‌تر جلوگیری کنند. برای اطلاع بیشتر درباره دندان درد در سگ ها می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
علت دندان درد در سگ ها
علت دندان درد در سگ ها اغلب به بیماریهای دهان و دندان مانند التهاب لثه، تشکیل پلاک، پوسیدگی دندان یا بیماریهای شدیدتر مربوط می‌شود. این مشکلات بر اثر تجمع باکتری و ذرات غذا روی دندان ایجاد می‌شود و اگر به‌موقع رفع نشود، باعث عفونت، آبسه یا حتی شکستگی دندان می‌شوند. مهم‌ترین دلایل دنداندرد سگ‌ها عبارتند از:
- التهاب لثه
- بیماری پریودنتیت
- تشکیل پلاک و تارتار
- بیماری اندودنتیک
- ناهنجاری ساختاری دندان
- سن و نژاد سگ
- جویدن اجسام سفت
- تومورهای دهانی
- مشکلات ژنتیکی
رعایت بهداشت و انجام معاینات منظم دامپزشکی نقش مهمی در پیشگیری از این مشکلات دارد. در ادامه، مهم‌ترین دلایل دندان درد در سگ ها را توضیح می‌دهیم.
التهاب لثه
التهاب لثه (Gingivitis) اولین مرحله بیماریهای اطراف دندان یا پریودنتال (Periodontal Disease) است که درمان می‌شود، ولی ممکن است دوباره عود کند. این مشکل یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که هنگام معاینه وضعیت سلامت عمومی سگ‌ها دیده می‌شود و با افزایش سن سگ بیشتر بروز میکند. اگر التهاب از نوع خفیف باشد، می‌توان با مسواک زدن مرتب دندان‌ها آن را از بین برد، اما در موارد متوسط تا شدید نیاز به تمیز کردن حرفه‌ای توسط دامپزشک دارد و باید جرمگیری و پولیش شود.
بیماری پریودنتیت
از دیگر دلایل دندان درد در سگ ها بیماری پریودنتیت (Periodontal Disease) است که بافت و ساختار اطراف دندان، مانند لثه و استخوان فک را درگیر میکند. همچنین روی لیگامان پریودنتال (Periodontal Ligament)، یعنی جایی که ریشه دندان به استخوان متصل می‌شود و سمنتوم (Cementum) که لایه سخت روی ریشه دندان است هم اثر می‌گذارد.
اگر این بیماری درمان نشود، باعث تحلیل استخوان و لق شدن دندان‌ها می‌شود. درمان این بیماری از تمیز کردن ساده دندان‌ها تا جراحی‌های پیچیده متغیر است. بهترین راه جلوگیری از این بیماری، مسواک زدن منظم دندان‌ها و پاک‌سازی تخصصی توسط دامپزشک است.
تشکیل پلاک و تارتار
پلاک (Plaque) یک لایه نازک و چسبناک است که روی دندان‌ها جمع می‌شود و از باکتری و مواد بزاقی تشکیل شده است. اگر پلاک پاک نشود، می‌تواند باعث التهاب لثه شود. اگر روی دندان زیاد جمع شود و سفت شود، تبدیل به جرم دندان خواهد شد که به آن تارتار (Tartar) گفته می‌شود.
دامپزشک معمولاً به کمک دستگاه و با بیهوش کردن سگ، جرم‌های روی دندان او را پاک میکند. مسواک زدن منظم دندانهای سگ باعث می‌شود که پلاک به تارتار تبدیل نشود یا روند تشکیل جرم را به تعویق می‌اندازد.
بیماری اندودنتیک
بیماری اندودنتیک زمانی رخ می‌دهد که سگ در حال بازی کردن با یک جسم سخت مانند استخوان بزرگ، سنگ یا اسباببازی سفت باشد و آن‌ها را گاز بگیرد. البته ممکن است بر اثر سانحه یا ضربه هم این اتفاق بیفتد. در هر صورت منجر به شکستگی دندان می‌شود. وقتی دندان می‌شکند، ممکن است عفونت و درد ایجاد کند، چون مغز دندان در معرض باکتری‌ها قرار میگیرد.
دامپزشک معمولاً دندان شکسته را یا می‌کشد یا با درمان ریشه مشکل را حل میکند. بنابراین بهتر است نگذارید سگ چیزهای خیلی سفت را بجود تا دندان‌هایش سالم بماند.
ناهنجاری ساختاری دندان
از دیگر دلایل دندان درد در سگ ها مشکلات فک و دندان است که به آن مالاکوژن (Malocclusion) می‌گویند. در این حالت، دندان‌ها و فک به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند و این باعث می‌شود که دندان‌ها با هم یا با لب‌ها و سقف دهان برخورد کنند و با درد و ناراحتی همراه شوند.
در مشکلات ناهنجاری ساختاری دندان سگ، ممکن است فک‌ها از نظر طول یا شکل طبیعی نباشند یا دندان‌ها در جای درست قرار نگرفته باشد. درمان مالاکوژن شامل اصلاح دندان‌ها با روشهای ارتودنسی یا کشیدن دندانهای مشکل‌دار است تا سگ بتواند راحت‌تر غذا بخورد و درد نداشته باشد.
سن و نژاد سگ
با افزایش سن، احتمال بروز مشکلات دندانی مانند بیماری پریودنتیت افزایش می‌یابد. اغلب از دو سالگی التهاب لثه شروع می‌شود و بیماری بین ۴ تا ۶ سالگی پیشرفته می‌شود.
از سوی دیگر، برخی از نژادهای سگ بیشتر از بقیه در معرض بیماریهای دهان و دندان قرار دارند. سگ‌های کوچک و نژادهایی مانند تریر و شی واوا بیشتر مستعد مشکلات دندانی ازجمله پریودنتیت و مالاکوژن هستند. این نژادها به دلایل ژنتیکی و ساختار فک کوچک، دندانهای فشرده‌تری دارند که جرمگیری را سخت‌تر میکند و باعث ایجاد درد و التهاب می‌شود. سگهایی با رژیم غذایی خشک معمولاً مشکلات دندانی کمتری دارند، چون جویدن این غذاها باعث پاک شدن دندان‌ها می‌شود.
علائم دندان درد در سگ ها
دندان درد در سگ ها می‌تواند با توجه به شدت درد و خصوصیات رفتاری سگ، ظاهر متفاوتی داشته باشد. در برخی موارد، سگ مبتلا هیچ نشانه ظاهری از درد نشان نمی‌دهد. دنداندرد ممکن است فقط توسط دامپزشک و هنگام معاینه مشخص شود. بخصوص زمانی که از پروب دندان‌پزشکی (برای معاینه دندان و تشخیص بیماری لثه) استفاده می‌شود که به ریشه دندان فشار وارد میکند.
با این وجود، در موارد دیگر ممکن است علائمی از دنداندرد را در سگ خود مشاهده کنید. این نشانه‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- کاهش اشتها و عدم تمایل به غذا خوردن
- کاهش علاقه به خوردن خوراکیهای سفت
- جویدن آهسته‌تر از حالت معمول
- افتادن غذا از دهان هنگام جویدن
- ریزش بیش از حد بزاق
- کشیدن پنجه به سمت دهان
- واکنش نشان دادن به لمس کردن صورت یا دهان
در صورتی که سگ شما هر یک علائم فوق را نشان می‌دهد، ممکن است به دنداندرد دچار شده باشد. علاوه بر این، علائمی که به طور مستقیم درد را بروز می‌دهند نیز از دیگر موارد بیماریهای دندانی است، مانند موارد زیر:
- تب و عفونت
- بوی بد دهان
- لق شدن دندان
- ورم پوزه
برای اطلاع بیشتر درباره علائم دندان درد می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
روش های تشخیص دندان درد در سگ ها
برای این‌که بتوانیم تشخیص دهیم که سگ‌مان دچار دنداندرد شده یا مشکلات دهان و دندان دارد، دامپزشک باید او را معاینه کند. بعضی سگ‌ها را بدون هیچ مشکلی می‌توان معاینه کرد، اما برخی دیگر به دلیل ناراحتی یا درد، بی‌قراری می‌کنند و باید به آن‌ها داروی آرام‌بخش داد یا در صورت نیاز از داروی بیهوشی استفاده کرد.
بعضی وقت‌ها هم برای دیدن بخش‌هایی از دندان که داخل لثه قرار دارد و با چشم قابل‌مشاهده نیست، باید از روشهای تخصصی‌تر مانند عکس‌برداری از دندان کمک گرفت. پس دامپزشک در کل، از سه روش برای تشخیص دندان درد در سگ ها استفاده میکند که عبارتند از:
- معاینه دهان: بررسی دقیق دندان و لثه برای یافتن علائم بیماری یا آسیب‌دیدگی
- معاینه به کمک داروی آرام‌بخش یا بیهوشی: در صورتی که سگ همکاری نکند یا درد زیادی داشته باشد، دامپزشک از آرام‌بخش یا داروی بیهوشی استفاده میکند.
- رادیوگرافی دندان: چون حدود ۶۰٪ دندان در بخش ریشه و زیر لثه قرار دارد، فقط با عکس‌برداری می‌توان وضعیت آن را دید. این کار معمولاً با بیهوشی انجام می‌شود.
درمان دندان درد در سگ ها
چندین روش مختلف برای درمان دندان درد در سگ ها وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- داروهای نسخه‌ای
- درمان توسط دامپزشک
- درمان خانگی
دنداندرد در توله‌سگ‌ها معمولاً تا شش‌ماهگی برطرف می‌شود، اما دنداندرد سگ‌های بالغ اغلب نشانه یک مشکل حادتر است. در بیشتر موارد، دندان درد در سگ ها به دلیل بیماریهای دهان و دندان ایجاد می‌شود، چون شایع‌ترین مسئله سلامتی در حیوانات خانگی است.
دامپزشک می‌تواند بهترین برنامه درمانی را برای سگ شما در نظر بگیرد که در ادامه آن‌ها را معرفی کرده‌ایم.
۱. داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
این دسته از داروها باعث کاهش التهاب می‌شوند و دامپزشک آن‌ها را تجویز میکند. این داروها در تسکین درد مؤثر هستند، اما مشکل اصلی دندان را برطرف نمی‌کنند. برخی از داروهای ضدالتهابی رایج برای سگ‌ها عبارتند از:
- کارپروفن (Carprofen)
- دراکوکسیب (Deracoxib)
- فیبروکسیب (Firocoxib)
- ملوکسیکام (Meloxicam)
- گراپی‌پرنت (Grapiprant)
در برخی موارد، دامپزشک ممکن است علاوه بر NSAIDها از داروهای دیگری برای کاهش درد استفاده کند، مانند گاباپانتین یا اپیوئیدهای مخصوص سگ.
۲. آنتی بیوتیک
آنتی‌بیوتیک‌ها روی کاهش درد اثری ندارند، اما بعد از تشخیص علت دنداندرد، ظرف چند روز علائم آن را بهبود می‌دهند. از آن‌ها اغلب برای درمان عفونت دندان و جلوگیری از عفونت بعد از عمل جراحی استفاده می‌شود.
۳. جرمگیری دندان
جرمگیری دندان به صورت حرفه‌ای و زیر نظر دامپزشک انجام می‌شود. البته این کار به خودی خود درمان دندان درد در سگ ها نیست، اما می‌تواند از بروز بیماری لثه و پوسیدگی دندان که باعث درد و ناراحتی می‌شود، پیشگیری کند.
جرمگیری با بیهوش کردن سگ انجام می‌شود تا هم کامل و دقیق باشد و هم حیوان استرس نداشته باشد.
۴. کشیدن دندان
در مواردی که سگ به بیماری حاد لثه مبتلا شده است یا پوسیدگی دندان دارد، کشیدن دندان بهترین راه برای خلاص شدن از درد است. دامپزشک بر اساس معاینه کامل دهان و دندان سگ و رادیولوژی دهان، تصمیم به کشیدن دندان میگیرد.
۵. استفاده از CBD
برخی شواهد نشان می‌دهد که CBD می‌تواند به کاهش دندان درد در سگ ها کمک کند. همچنین می‌تواند به عنوان آرام‌بخش نیز تجویز شود. CBD یک ترکیب گیاهی است که از شاهدانه استخراج می‌شود و می‌تواند به کاهش درد، التهاب و استرس در سگ‌ها کمک کند. این ترکیب را معمولاً با مشورت دامپزشک به سگ می‌دهند تا در صورت بروز عوارض جانبی بتوانند اقدامات لازم را انجام دهند. اما در کل، به عنوان دارویی بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود.
۶. خوراکی و جویدنی‌های دندانی
خوراکیهای مخصوص دندان و اسباب‌بازی‌های جویدنی که مورد تأیید دامپزشک باشد، هم برای توله‌سگ‌‌هایی که در حال دندان درآوردن هستند، باعث تسکین درد می‌شود و به سلامت دهان هم کمک میکند.
می‌توانید از اسباب‌بازی‌هایی که از غذای سرد پر می‌شود هم استفاده کنید یا داخل آن را با غذای منجمد پر کنید تا سگ‌تان سرگرم شود.
۷. کمپرس آب سرد یا کیسه یخ
کمپرس آب سرد یا گذاشتن کیسه یخ روی دندان می‌تواند جلوی التهاب لثه را بگیرد و درد دندان را کاهش دهد. سگ‌ها معمولاً به آب سرد واکنشی نشان نمی‌دهند، اما ممکن است نتوانند کیسه یخ را روی صورت خود تحمل کنند. بهتر است یخ را داخل حوله بپیچید تا تماس مستقیم با صورت سگ نداشته باشد. سپس آن را روی دهان یا گونه‌اش بگذارید یا وقتی خوابیده است، روی محل قرار دهید. پیش از استفاده حتماً با دامپزشک مشورت کنید.
نحوه پیشگیری از دندان درد در سگ ها
مسواک زدن منظم دندانهای سگ به صورت روزانه یا حداقل چند بار در هفته، مؤثرترین و مهم‌ترین راه برای پیشگیری از دنداندرد است. این کار به پاک شدن پلاک‌های روی دندان کمک میکند و باکتری و ذرات غذایی که لای دندان‌ها مانده را از بین می‌برد. در نتیجه از تبدیل پلاک به تارتار (جرم دندان) جلوگیری میکند.
تغذیه مناسب هم نقش مهمی در حفظ سلامت دندان‌ها دارد. استفاده از غذای خشک مخصوص و خوراکیهای تأییدشده توسط VOHC به کنترل بیماریهای دندان و تقویت لثه کمک میکند.
اسباب‌‌بازی‌ها و تشویقی‌های دندانی با جنس و اندازه مناسب نیز باعث حذف پلاک‌های روی دندان می‌شود و به مقاومت لثه کمک میکند. در انتخاب اسباببازی دقت کنید تا به دندان سگ آسیب نرساند.
معاینه و جرمگیری دندان نیز باید حداقل سالی یک باز توسط دامپزشک انجام شود تا مشکلات دهان و دندان به‌موقع تشخیص داده شود و مانع از پیشرفت بیماری و ایجاد خطرات جدی شود. سگ‌های کوچک و مسن ممکن است به معاینات بیشتری نیاز داشته باشند.
در نهایت، عادت دادن سگ به مسواک زدن از سنین کم با استفاده از طعم‌دهنده‌های مناسب مانند کره یا پنیر باعث می‌شود که این کار برای سگ قابل‌تحمل‌تر و حتی لذت‌بخش‌تر شود و مراقبت روزانه از همان سنین باید ادامه پیدا کند.
اگر می‌‌خواهید اطلاعات بیشتری در رابطه با نحوه پیشگیری از دنداندرد کسب کنید، می‌توانید مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
نکات مهم درباره مراقبت روزانه از دندان های سگ
مراقبت روزانه از دندانهای سگ نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و پیشگیری از بیماریهای دندان دارد. اولین قدم برای این کار مسواک زدن دندان‌ها سگ به طور منظم است و بهتر است روزانه یا حداقل چند بار در هفته انجام شود. مسواک زد به پاک کردن پلاک از روی دندانهای سگ کمک میکند و از ایجاد جرم‌های سخت و پوسیدگی جلوگیری خواهد کرد.
برای نتیجه بهتر، استفاده از خمیردندان مخصوص سگ و مسواک‌های نرم و مناسب سگ‌ها توصیه می‌شود. شروع این کار از بچگی است و روندی تدریجی همراه با تشویقی‌های سالم، کمک میکند که سگ به مسواک زدن عادت کند و برایش خوشایند باشد.
علاوه بر مسواک زدن، استفاده از تشویقی و اسباب‌بازی‌های دندانی باعث تمیز شدن دندان از پلاک‌هایی می‌شود که روی آن جمع شده‌اند و لثه را نیز مقاوم میکند.
در نهایت هم توصیه می‌شود حداقل سالی یک بار برای معاینه و جرمگیری دندانهای سگ به دامپزشک مراجعه کنید، به‌ویژه برای توله‌سگ‌ها و سگ‌های مسن.
سوالات رایج
در این بخش به برخی از پرسش‌های رایج در خصوص دندان درد در سگ ها پاسخ داده‌ایم.
۱. آیا دندان درد در سگ ها باعث بی‌اشتهایی و کاهش وزن می‌شود؟
دنداندرد باعث می‌شود سگ‌ها کمتر غذا بخورند یا ترجیح دهند غذاهای نرم‌تر بخورند که این موضوع می‌تواند باعث کاهش وزن و ضعف عمومی شود. بنابراین کاهش اشتهای سگ را باید جدی بگیرید.
۲. آیا استفاده از اسباببازی دندانی برای همه سگ‌ها مناسب است؟
جویدنی‌های دندانی برای بیشتر سگ‌ها مفید هستند، اما برای سگهایی که دندانهای حساس، مشکلات فک یا بیماریهای خاص و زمینه‌ای دارند، باید پیش از استفاده با دامپزشک مشورت کرد.
۳. آیا دندان درد روی رفتار سگ اثر دارد؟
دنداندرد می‌تواند باعث تحریک‌پذیری، بی‌قراری، گوشه‌گیری و عدم تمایل به انجام فعالیت‌های بدنی مانند بازی کردن یا دویدن و حتی پرخاشگری در سگ‌ها شود. تغییر رفتار ناگهانی سگ ممکن است علامتی از درد دندان باشد.
جمع‌بندی
دنداندرد بیماری شایعی در سگ‌ها است که می‌تواند کیفیت زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بیماریهای دهان و دندان هم باعث درد و ناراحتی در سگ‌ها می‌شوند، هم می‌توانند مشکلات جدی‌تری مانند عفونت‌های شدید و تأثیر منفی بر تغذیه و رفتار سگ داشته باشند.
مراقبت‌های روزانه مانند مسواک زدن منظم، استفاده از محصولات تخصصی و مراجعه به‌موقع به دامپزشک، عامل اصلی پیشگیری و درمان این مشکلات است. در بیشتر مواقع، نشانه‌های ظاهری دنداندرد بروز نمی‌کند، به همین دلیل باید به سایر علائمی توجه کرد که در ایجاد مشکلات دهان و دندان نقش دارد.
شناخت علائم دنداندرد و پیگیری روند درمانِ به‌موقع باعث می‌شود که سگ از درد و عوارض ناشی از بیماریهای دهان و دندان در امان بماند و زندگی سالم‌تر و شادتری داشته باشد.