تصور اینکه گربه شما به عنوان یکی از اعضای خانواده به انگل مبتلا شده باشد، واقعاً آزاردهنده و ناخوشایند است، بهویژه وقتی بدانید که انواع مختلفی از انگل گربه وجود دارد و هر کدام به شکل متفاوتی برای گربه مشکل ایجاد میکنند. اما خوشبختانه برای هر کدام روشهای درمانی مشخصی در نظر گرفته شده است. ضمن اینکه به عنوان صاحب گربه، با رعایت برخی نکات و آگاهی از روشهای پیشگیری، میتوانید سلامت حیوان خود را حفظ کنید.
در این مقاله، انواع انگل گربه و علائم آنها را بررسی میکنیم. همچنین به این نکته میپردازیم که چه روشهایی برای تشخیص و درمان وجود دارد تا بهموقع بتوانید این بیماری را مهار کنید. برای اطلاع بیشتر درباره انگل گربه میتوانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمیتوانید حیوان خانگی خود را به کلینیکهای دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
انواع انگل گربه
انگلها (Parasites) موجودات ریزی هستند که رو یا داخل بدن گربه زندگی میکنند و از بدن او تغذیه میکنند. در حالت کلی، انگلها به دو دسته زیر تقسیم میشوند:
- انگلهای داخلی (Internal Parasites): این انگلها در اندامهای داخلی گربه مانند روده، معده، ریه و حتی قلب زندگی میکنند و میتوانند باعث ایجاد مشکلات گوارشی شدید، کاهش وزن، اسهال و… شوند.
- انگلهای خارجی (External Parasites): این دسته از انگلها روی پوست و موی گربه رشد میکنند و علائمی مانند خارش، ریزش مو، قرمزی و التهاب پوست را ایجاد میکنند.
شناخت انواع انگل گربه به حفظ سلامت این حیوان کمک زیادی میکند، زیرا این موجودات قادرند رشد کنند و تکثیر شوند. در نتیجه به مرور زمان زندگی عادی گربه را مختل میکنند و حتی بعضی از آنها به انسان هم منتقل میشوند. برخلاف تصور، گربههای خانگی هم ممکن است از طریق تماس با خاک، حشرات یا حیوانات آلوده به این بیماری مبتلا شوند. در ادامه این بخش، انواع انگل داخلی و خارجی را معرفی میکنیم.
انگل داخلی
انگل داخلی که به آن انگل رودهای هم گفته میشود، موجوداتی هستند که داخل بدن میزبان زندگی میکنند و از آن برای تغذیه، رشد و تکثیر استفاده میکنند. این انگلها اغلب در دستگاه گوارش، خون، ریه و سایر اندامهای داخلی گربهها زندگی میکنند و میتوانند باعث بیماریهایی مانند اسهال، استفراغ، کاهش وزن، کمخونی و بیحالی شوند.
خوردن غذا یا آب آلوده، شکار جوندگان و تماس با مدفوع آلوده به انگل میتواند این موجودات را وارد بدن گربه کند. تشخیص و درمان بهموقع اهمیت زیادی در از بین بردن انگلها و بهبود حال گربه دارد، زیرا اگر برای مدت زیادی در بدن گربه بمانند، سلامت این حیوان را به خطر میاندازند و حتی برخی از آنها به انسان هم منتقل میشوند. در این بخش انگلهای داخلی گربه را معرفی میکنیم.
۱. کرم های حلقوی
«کرمهای حلقوی» (Roundworms) شایعترین نوع انگل داخلی در گربهها و شدت عفونت آنها از ۲۵ تا ۷۵٪ متغیر است. این کرمها ظاهری شبیه اسپاگتی دارند و ممکن است تا چند سانتیمتر طول آنها باشد. بیشترین خطری که ایجاد میکنند در بچهگربهها است، اما گربههای بالغ نیز مبتلا میشوند.
راههای انتقال کرم حلقوی از طریق خوردن خاک یا مدفوع آلوده توسط گربه، شکار جوندگان یا از طریق شیر مادر است. علائم آن هم عبارت است از برآمدگی شکم، اسهال، استفراغ، کاهش وزن، تیره شدن موها و در موارد حاد انسداد روده.
۲. کرم های قلابدار
«کرمهای قلابدار» (Hookworms ) به انگلهای ریز و باریکی گفته میشود که به دیواره روده میچسبند و از خون گربه تغذیه میکنند. به همین دلیل، باعث کمخونی در گربه میشوند. انتقال از طریق خوردن لاروهای داخل خاک یا ورود آنها از پوست به بدن گربه صورت میگیرد و با علائمی مانند بیرنگ شدن لثه، ضعف، کاهش وزن و اسهال خونی همراه است. اگر این انگل مدت زیادی از خون گربه تغذیه کند، باعث کمخونی شدید میشود و زندگی گربه را به خطر میاندازد.
۳. کرم های شلاقی
«کرمهای شلاقی» (Whipworms ) در گربهها کمتر از سگها دیده میشود، اما میتواند وارد روده بزرگ شود و آن را درگیر کند. راههای انتقال این انگل از طریق مدفوع یا خاک آلوده و جوندگانی است که لارو این انگل به بدن آنها چسبیده است. علائم ابتلا هم شامل کاهش وزن، افزایش اشتها، بیماریهای گوارشی و مشاهده کرمهایی شبیه برنج در مدفوع یا اطراف مقعد گربه است.
۴. انگلهای تکسلولی
انگلهای تکسلولی به سه دسته زیر تقسیم میشوند:
- ژیاردیا (Giardia): یک انگل تکسلولی است که عامل اسهال چرب و بدبو، کاهش وزن و کمآبی بدن است. راههای انتقال این انگل از طریق خوردن کیستهای موجود در آب، غذا و سطوح آلوده است.
- کوکسیدیا (Coccidia): یک انگل تکسلولی است که عمدتاً در بچهگربهها باعث اسهال میشود. راههای انتقال هم از طریق خوردن تخم انگل در محیط آلوده است.
- کریپتوسپوریدیا (Cryptosporidia): این انگل در مقایسه با دو تای دیگر کمتر گربهها را درگیر میکند، اما در گربههایی با سیستم ایمنی ضعیف یا گربههای باردار ممکن است باعث اسهال شدید شود.
۵. کرم قلب
«کرم قلب» (Heartworms) سگها را بیشتر از گربهها درگیر میکند، اما اگر وارد بدن گربه شود، عفونت شدیدی ایجاد میکند. همچنین چون در قلب و ریه زندگی میکند، با علائمی مانند سرفههای زیاد و مداوم، مشکلات تنفسی و بیماریهای قلبی همراه است و حتی باعث مرگ حیوان میشود.
انگل خارجی
انگلهای خارجی روی پوست و موی گربه زندگی و تخمگذاری میکنند. کک و کنه رایجترین انگل خارجی هستند که اکثر حیوانات خانگی، بهویژه در فصلهای گرم سال به آن مبتلا میشوند. اما در مقایسه با انگلهای داخلی، خطر کمتری دارند و درمان نیز سادهتر است. در ادامه این بخش انواع انگل خارجی گربه را معرفی میکنیم.
۱. کک
ککها (Fleas) به عنوان انگل خارجی در گربهها زیاد دیده میشوند. این حشرات کوچک و بدون بال لای موهای گربه زندگی میکنند و از خون او تغذیه میکنند. علائم بیماری خارش شدید، التهاب و قرمزی پوست و واکنشهای آلرژیک است.
آلودگی با کک باعث ریزش مو هم میشود که به دلیل خارش بیش از حد آن ناحیه است. در برخی موارد هم ذرات سیاهرنگی روی پوست تشکیل میشود که تشخیص آنها کار راحتی است. ککها ناقل کرمهای نواری هستند و در بچهگربهها باعث کمخونی میشوند.
۲. کنه
کنهها (Ticks) هم در میان گربهها شایع هستند و از خون این حیوان تغذیه میکنند. این انگلها معمولاً در جاهای سرسبز یا مناطق جنگلی دیده میشوند و عامل بیماریهایی خطرناکی مانند لایم و عفونت خون هستند. کنهها به شکل برآمدگیهای کوچک، تیره و ملتهب روی پوست گربه ظاهر میشوند و میتوانند باعث تورم، قرمزی، ضعف و بیحالی شوند.
۳. مایت یا هیره
مایت یا هیره (Mites) به گونهای از انگلها گفته میشود که گوش یا پوست را درگیر میکنند. مایت گوش باعث خارش شدید، تکان دادن سر و ترشحات تیرهرنگ داخل گوش میشود، اما مایت پوستی باعث ریزش مو، قرمزی، زخم و عفونتهای ثانویه خواهد شد.
۴. شپش
شپش نوعی انگل است که بین موهای گربه، بهویژه در نقاط پُرمو با پوست ضخیم زندگی میکنند. شپشها (Lice) باعث خارش و ریزش مو میشوند و لارو آنها به ساقه مو میچسبد. آلودگی ناشی از این انگل زیاد شایع نیست، اما در صورت عدم رعایت بهداشت یا بردن گربه به مکانهای شلوغ، این حیوان را آلوده میکند.
علائم انگل گربه
علائم انگل گربه به نوع آن بستگی دارد و بر این اساس میتواند متفاوت باشد. در برخی موارد هم گربه علائم خاصی بروز نمیدهد. به طور کلی، شایعترین نشانهها شامل موارد زیر میشود:
- اسهال یا مدفوع آبکی و در برخی موارد وجود کرم در مدفوع
- استفراغ
- کدر شدن یا زبر شدن موهای بدن گربه
- کماشتهایی یا بیاشتهایی
- کاهش وزن
- برجستگی در ناحیه شکم
- بیرنگ شدن لثه (اغلب به دلیل کمخونی که عامل آن کرم قلابدار است.)
- سرفه کردن یا مشکل تنفسی
- وجود کرم در اطراف مقعد یا موهای پشت بدن
- خارش یا لیسیدن زیاد بخشی از نواحی بدن
- مدفوع خونی یا تیره
- ضعف و بیحالی
اگر میخواهید سایر علائم را بشناسید، میتوانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر تمایلی ندارید که حیوان خانگی خود را به کلینیکهای دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
چگونه انگل گربه را تشخیص دهیم؟
راههای تشخیص انگل گربه به نوع آن بستگی دارد. برای انگلهای داخلی از آزمایش مدفوع، تست آنتیژن و آزمایش DNA استفاده میشود. بسیاری از گربهها علائمی هم از خود نشان نمیدهند و این امر تشخیص را سخت میکند. به همین دلیل توصیه میشوند به طور دورهای آزمایش انگل انجام شود تا در صورت تشخیص، درمان بهموقع صورت بگیرد.
در رابطه با انگلهای داخلی، تشخیص اهمیت بیشتری دارد. مهمترین دلایل آن عبارتند از:
- گربه ممکن است بدون هیچ علائمی آلوده و ناقل باشد.
- عفونت انگلی در هر فصلی از سال رخ میدهد.
- امکان ابتلا به چند نوع انگل به طور همزمان وجود دارد.
- علائمی مانند اسهال یا کاهش وزن شدید گربه میتواند نشانه عفونت حاد باشد.
برای تشخیص انگل داخلی، دامپزشک از روشهای زیر کمک میگیرد:
- بررسی نمونه مدفوع: نمونه تازهای از مدفوع زیر میکروسکوپ مشاهده میشود تا وجود لارو، کرم یا انگلهای تکسلولی بررسی شود.
- تست آنتیژن: وجود بعضی از پروتئینها در مدفوع نشاندهنده انگل است که به کمک این تست شناسایی میشود و دقت بالایی هم دارد.
- آزمایش DNA: بعضی از آزمایشگاهها DNA انگل را در نمونه مدفوع شناسایی میکنند.
- چند بار نمونهبرداری: برای انگلهایی مانند ژیاردیا که تشخیص آنها سخت است، به چند نمونه مدفوع نیاز است که باید در روزهای مختلف گرفته شود.
اما تشخیص انگلهای خارجی راحتتر است، چون با معاینه دقیق پوست و موی گربه توسط دامپزشک یا حتی صاحب حیوان امکانپذیر است. این انگلها باعث خارش، عفونت پوستی و حتی انتقال بیماری به انسان یا حیوانات دیگر میشوند و اگر بهموقع تشخیص داده نشوند، به سرعت تکثیر پیدا میکنند و محیط زندگی گربه و اطرافیانش را آلوده خواهند کرد.
البته راههای دیگری هم برای تشخیص انگل خارجی در گربهها وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره کردهایم.
- معاینه فیزیکی: شامل معاینه پوست، مو، گوش، لای پنجهها و زیر دم گربه برای یافتن کک، کنه یا علائم گزیدگی است.
- بیوپسی: شامل نمونهبرداری از بخشی از پوست است که خارش شدید، عفونت یا آثار گزیدگی دارد.
- آزمایش خون: در مواردی که تشخیص دشوار است یا احتمال عفونت یا بیماریهای ثانویه وجود دارد، آزمایش خون انجام میشود.
راه های درمان انگل گربه چیست؟
درمان انگل گربه، به دو روش زیر انجام میشود:
- استفاده از داروهای ضد انگل
- درمان خانگی
داروهای ضد انگل معمولاً توسط دامپزشک تجویز میشود و به عنوان روشی برای درمان بالینی شناخته شده است. اما در صورتی که انگل از نوع خارجی باشد و در همان مراحل اولیه متوجه آن شوید، میتوانید به کمک روشهای درمان خانگی آن را از بین ببرید. در ادامه هر یک از این دو روش را توضیح میدهیم.
۱. استفاده از داروهای ضد انگل
درمان انگل گربه، چه از نوع داخلی چه خارجی به کمک قرص ضد انگل امکانپذیر است. اما این قرصها باید توسط دامپزشک تجویز شود و گربه در تمام طول درمان تحت نظر باشد. اما راههای دیگری هم برای از بین بردن انگل وجود دارد که به صورت موضعی یا تزریقی و زیر نظر دامپزشک تجویز میشود.
بهترین قرصهای ضد انگل گربه در ادامه معرفی شده است.
- فنبندازول (Fenbendazole): از قرصهای ضد انگلی است که توسط اکثر دامپزشکان تجویز میشود. این قرصها کرمهای حلقوی، قلابدار، شلاقی و برخی از انگلهای تکیاختهای را از بین میبرند. طول دوره درمان هم بین ۵ تا ۷ روز است.
- پیرانتل پاموآت (Pyrantel Pamoate): قرص ضد انگلی است که برای درمان کرمهای حلقوی و قلابدار استفاده میشود. این دارو باعث فلج شدن انگل میشود و در نهایت گربه از طریق مدفوع آنها را دفع میکند. بدون نسخه دامپزشک هم میتوان این قرص را تهیه کرد، اما بهتر است قبل از استفاده با دامپزشک مشورت کنید.
- پرازیکوانتل (Praziquantel): دارویی برای درمان کرمهای نواری است و به صورت دوز تکمرحلهای مصرف میشود یا به شکل تزریقی وارد بدن گربه میشود و اثربخشی زیادی دارد.
در کنار قرصهای ضد انگل، برخی از داروها به شکل موضعی یا تزریقی هم وجود دارد که برای انگلهای خارجی و داخلی کاربرد دارد. در ادامه این داروها را نیز معرفی کردهایم.
- سلامکتین (Selamectin): یک داروی موضعی است که از آن برای از بین بردن کک، کنه، مایتهای گوش، کرمهای قلابدار و حلقوی استفاده میشود.
- ایورمکتین (Ivermectin): از داروهای تزریقی ضد انگل گربه است که به صورت تزریقی استفاده میشود. این دارو هم برای درمان انگل داخلی و هم خارجی کاربرد دارد.
۲. درمان خانگی
درمان خانگی شامل استفاده از روشهای طبیعی و بدون نسخه دامپزشک برای کاهش علائم و تقویت سیستم ایمنی بدن است. این روشها را اغلب در ترکیب با درمان دارویی به کار میبرند، چون بهتنهایی نمیتوانند انگل را به طور کامل از بین ببرند. در ادامه به برخی از روشهای درمان خانگی اشاره میکنیم.
- تخم کدو تنبل: حاوی مادهای به نام کوکوربیتاسین است که با فلج کردن کرمهای روده، به از بین بردن آنها کمک میکند. برای استفاده مقدار کمی از آن را آسیاب کنید و به غذای گربه اضافه کنید.
- روغن نارگیل: خاصیت ضد باکتری، قارچی و صد انگل دارد. همچنین باعث تقویت سیستم ایمنی میشود و به بهبود گوارش گربه کمک میکند. مقدار بسیار کمی از آن را به غذای روزانه گربه اضافه کنید، زیرا مصرف زیاد آن باعث اسهال میشود.
- ماست پروبیوتیک: به ایجاد تعادل بین باکتریهای مفید و مضر در روده کمک میکند و میتواند عملکرد دستگاه گوارش گربه را بهبود دهد. مقدار کمی از آن را به غذای گربه اضافه کنید و مراقب باشید که بدون قند و مواد افزودنی باشد.
- زردچوبه: این ماده به عنوان یک داروی ضد التهاب و ضدعفونیکننده باعث افزایش سلامت دستگاه گوارش گربه میشود. مقداری بسیار کمی از آن را با غذای مرطوب گربه ترکیب کنید.
- سرکه سیب: خاصیت ضد انگلی ندارد، اما برای کمک به دفع سموم میتوان از آن استفاده کرد. در حد چند قطره از آن را در آب آشامیدنی گربه حل کنید. اگر گربه دیگر میلی به آب خوردن نداشت، حتماً مصرف آن را قطع کنید.
روش های پیشگیری از ابتلا به انگل در گربه
پیشگیری از ابتلا به انگل در گربهها نهتنها به حفظ سلامت آنها کمک میکند، بلکه از انتقال آنها به انسان نیز جلوگیری میکند. در ادامه راههای پیشگیری را به طور کامل توضیح میدهیم.
- معاینات منظم دامپزشکی
- استفاده از داروهای پیشگیری به طور منظم
- رعایت بهداشت محل زندگی گربه
- حمام کردن گربه به طور مرتب و شستن روزانه دست و پاها
- تغذیه مناسب
- محدود کردن دسترسی گربه به محیطهای آلوده
- آموزش و آگاهی اعضای گربه
- قرنطینه و معاینه گربههای تازهوارد
برای اطلاع از سایر روشهای پیشگیری، پیشنهاد میکنیم از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر این امکان وجود ندارد که حیوان خانگی خود را به کلینیکهای دامپزشکی ببرید، پیشنهاد میکنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
سوالات رایج
در ادامه به سه سوال مهم در رابطه با انگل گربه پاسخ دادهایم که دانستن آن در حفظ سلامت این حیوان خانگی اهمیت زیادی دارد.
آیا انگل گربه خطرناک است؟
هر یک از انگلها به شکل متفاوتی گربهها را درگیر میکنند. برای مثال، کرمهای رودهای میتوانند مشکلات زیادی برای بچهگربهها ایجاد کنند. کرمهای قلابدار باعث کمخونی میشوند و کرمهای حلقوی جلوی رشد حیوان را میگیرند. کرمهای نواری نیز در صورت تکثیر زیاد، ممکن است باعث انسداد روده شوند. با این حال، در گربههای بالغ، انگلهای رودهای فقط در برخی شرایط خاص میتوانند خطرناک باشند.
برای مثال، گربههایی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر در معرض ابتلا به انگلهای رودهای قرار دارند و علائم بالینی شدیدی بروز میدهند. بیماری کرم قلب نیز سلامت گربه را به خطر میاندازد. پشهها ناقل این بیماری هستند و در صورت ورود کرم قلب به بدن گربه یا سگ، میتواند آسیب شدیدی به قلب و ریه وارد کنند.
در مجموع، انگل گربه را باید جدی بگیرید، حتی اگر علائم شدیدی نداشته باشد. همچنین این نکته را مدنظر داشته باشید که برخی از علائم ممکن است دیر ظاهر شوند یا شبیه علائم بیماریهای دیگر باشند و با آنها اشتباه گرفته شوند. تشخیص بهموقع و درمان توسط دامپزشک میتواند جلوی رشد انگلها را بگیرد و گربه سلامتی خودش را سریعتر به دست بیاورد.
آیا انگل گربه به انسان منتقل میشود؟
برخی از انگلهای گربه ممکن است به انسان هم منتقل شود. مهمترین آنها توکسوپلاسموز است که از طریق تماس با مدفوع آلوده یا خاک و آب آلوده وارد بدن انسان میشود. زنان باردار، کودکان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض این انگل قرار دارند.
علاوه بر این انگل، بعضی از انگلهای گوارشی مانند کرم قلابدار و سایر انگلها نیز میتوانند از طریق تماس با خاک آلوده به مدفوع گربه وارد بدن انسان شوند. برای مثال، هنگام راه رفتن، نشستن روی زمین آلوده یا تماس مستقیم با مدفوع گربه، احتمال انتقال انگلی به انسان زیاد است. اما با رعایت نکات بهداشتی، شستن دستها بعد از تماس با گربه یا محیط آلوده، و همچنین تمیز نگه داشتن محل زندگی گربه میتوان تا حد زیادی از انتقال انگل گربه به انسان پیشگیری کرد.
هر چند وقت یک بار باید آزمایش انگل برای گربه انجام داد؟
حیوانات بالغ باید حداقل دو بار در سال آزمایش شوند. بچهگربهها معمولاً چهار بار یا حتی بیشتر آزمایش میشوند، چون سیستم ایمنی ضعیفتری دارند و در معرض ابتلا به انگل هستند. گربههای باردار هم باید مدام تحت نظر باشند و آزمایش انگل بدهند.
جمعبندی
انگلها موجودات ریزی هستند که میتوانند به روشهای مختلفی سلامت گربه را تحت تأثیر قرار بدهند. برخی از انگلها وارد بدن گربه میشوند و اندامهای داخلی را درگیر میکنند. برخی دیگر روی پوست و موی او تخمگذاری میکنند و محیط را برای رشد و تکثیر مساعد میکنند.
شناختن انواع انگلها، علائم آنها و روشهای تشخیص بهموقع، نقش بسیار مهمی در پیشگیری و درمان دارد. گربهها فعالیت بدنی زیادی دارند و حیوانات کنجکاوی هستند، به همین دلیل بیشتر در معرض ابتلا به انگل هستند. مراقبت دقیق و انجام چکآپهای دورهای میتواند به حفظ سلامت آنها کمک کند.