بسیاری از صاحبان گربه، به‌ویژه آ‌ن‌هایی که گربه را به سرپرستی گرفته‌اند، نمی‌دانند سن حیوان‌شان چقدر است. تشخیص سن گربه نه‌فقط از روی کنجکاوی، بلکه از این جهت مهم است که بدانیم در هر مرحله از زندگی‌اش به چه مراقبت‌هایی نیاز دارد.
تشخیص سن گربه بر اساس دو فاکتور مشخص می‌شود: بررسی ویژگی‌های ظاهری و تبدیل سن گربه به سال انسانی. در این مقاله تمام روش‌های تعیین سن گربه، تغییرات جسمی و رفتاری در مراحل مختلف زندگی و نکات ضروری برای نگهداری بهتر از او را توضیح می‌دهیم. برای اطلاع بیشتر درباره محاسبه سن گربه می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
چرا تشخیص سن گربه اهمیت دارد؟
وقتی بدانید گربه شما در چه مرحله‌ای از زندگی‌اش قرار دارد، می‌توانید به او طول عمر بیشتر و کیفیت زندگی بالاتری هدیه کنید. به همین دلیل، پیش از آن‌که روش‌های تشخیص سن گربه را بررسی کنیم، لازم است بدانیم که چرا دانستن سن این حیوان اهمیت زیادی دارد. مهم‌ترین دلایل آن را در ادامه مشاهده می‌کنید.
- انتخاب رژیم غذایی مناسب در هر سن
- انجام واکسیناسیون و مراقبت‌های لازم برای پیشگیری
- تشخیص به‌موقعِ بیماریهای مرتبط با سن
- تنظیم برنامه‌های چک‌آپ دامپزشکی
- درک بهتر نیازهای رفتاری و بررسی سطح انرژی گربه
مراحل زندگی گربه
طول عمر گربه معمولاً بین ۱۲ تا ۱۸ سال است، اما هر گربه‌ای در این بازه چهار مرحله اصلی را پشت سر می‌گذارد. در هر مرحله تغییرات مشخصی دیده می‌شود که به شما در تشخیص سن گربه کمک می‌کند.
مرحله اول: بچه‌گربه (زیر ۱ سال)
به گربههای زیر یک سال بچه‌گربه (Kitten) می‌گویند. در این دوران آن‌ها به سرعت رشد می‌کنند، جثه بزرگ‌تری پیدا می‌کنند، به تدریج دندان‌ها شیری خود را از دست می‌دهند و دندان‌های دائمی جایگزین می‌شود.
مرحله دوم: جوانی (۱ تا ۵ سال)
گربههای جوان (Young Adults) به بزرگ‌ترین اندازه بدنی خود رسیده‌اند. در این سن، چشم‌های براق و شفافی دارند، موهای‌شان نرم و درخشان است، سطح انرژی بالایی دارند و جست و خیز زیادی را در آن‌ها شاهد هستیم. با نزدیک شدن به پایان این مرحله، ممکن است در بعضی از گربه‌ها جرم و پلاک دندانی ایجاد شود که باید مراقب آن بود و زودتر برای درمان اقدام کرد.
مرحله سوم: بزرگسالی یا بلوغ میانسالی (۶ تا ۱۰ سال)
گربههای بالغ (Mature Adults)، به مرور نشانه‌های میانسالی را بروز می‌دهند. چشم‌ها کمی کدر می‌شود، حرکات بدن کمی خشک‌تر می‌شود و آرتروز در مراحل اولیه ایجاد می‌شود. در این سن تشکیل چرم و پلاک روی دندان بیشتر می‌شود. همچنین برخی از گربه‌ها کمتر به نظافت خود می‌پردازند که این موضوع می‌تواند باعث زبر شدن موها و گره خوردن آن شود.
مرحله چهارم: سالمندی (بیش از ۱۰ سال)
گربه مسن (Senior) در این مرحله به توجه و مراقبت بیشتری نیاز دارد، چون ممکن است با مشکلاتی مانند موارد زیر مواجه شود که بر کیفیت زندگی او اثر خواهد داشت:
- کاهش حجم عضله و لاغری تدریجی
- کدر شدن چشم‌ها یا ابتلا به بیماری‌هایی مثل آب‌مروارید
- مشکلات مفصلی و درد ناشی از آرتروز
- کاهش انعطاف پوست و زبری موها
- احتمال ابتلا به بیماریهای کلیوی و قلبی
چطور سن گربه را محاسبه کنیم؟
محاسبه سن گربه بر اساس دو معیار زیر انجام می‌شود:
- تخمین سن واقعی گربه
- تبدیل سن گربه به سال انسانی
در روش اول، از علائم ظاهری مانند سلامت چشم، دندان، پوست و مو یا تغییرات رفتاری گربه می‌تواند تا حدودی سن او را تشخیص داد، اما در حالت دوم، دامپزشک از فرمولی برای محاسبه سن گربه کمک می‌گیرد که در بخش‌های بعدی مقاله به طور کامل توضیح می‌دهیم.
برای اطلاع بیشتر درباره نحوه محاسبه سن گربه می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر نمی‌توانید حیوان خانگی خود را برای محاسبه سن به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
روش های تشخیص سن گربه
تعیین دقیق سن گربه‌ها کار آسانی نیست، اما با نگاه کردن به چند ویژگی فیزیکی و رفتاری می‌توان بازه سنی تقریبی آن‌ها را حدس زد. بر اساس منابع معتبر دامپزشکی، معیارهایی مانند وضعیت دندان‌ها، رنگ چشم‌ها، پوست و مو، فعالیت بدنی و سطح انرژی گربه، سرنخ‌هایی از سن او به ما می‌دهند. در ادامه به صورت مرحله‌ای، نشانه‌های مرتبط با هر یک از این فاکتورها را بررسی می‌کنیم.
۱. وضعیت دندان‌ها
یکی از معیارهای تشخیص سن گربه از روی دندان‌های او است. بچه‌گربه‌ها ( زیر یک سال) دندان‌های شیری کوچک و تیز دارند و با رسیدن به حدود ۶ ماهگی، تمام دندان‌های دائمی آن‌ها کاملاً رشد می‌کند.
گربههای جوان که حدود ۱ تا ۶ سال دارند، دندان‌های دائمی سفید و سالمی دارند و معمولاً کمترین میزان پلاک یا جرم روی دندان‌های آن‌ها تشکیل می‌شود. به همین دلیل می‌توان از سلامت دندان‌های آن‌ها سن‌شان را حدس زد.
در گربههای میانسال و مسن (بالای ۶ سال)، با افزایش سن، به تدریج دندان‌ها ساییده می‌شوند و احتمال تجمع جرم و تارتار روی دندان‌ها بیشتر می‌شود. همچنین ممکن است با مشکلاتی مانند التهاب یا عفونت لثه مواجه شوند.
۲. وضعیت چشم‌ها
گربههای جوان چشم‌های براق و روشنی دارند و رنگ آن‌ها کدر نیست. ترشح خاصی هم ندارند، اما در گربههای میانسال ممکن است به مرور شاهد پدیده‌ای به نام «» باشیم که به صورت هاله کدر ملایمی در عمق چشم‌ها قابل رؤیت است. این حالت، یک تغییر کاملاً طبیعی است که با افزایش سن ایجاد می‌شود و بینایی را چندان کاهش نمی‌دهد.
در گربههای مسن که بالای ۱۰ سال دارند، احتمال آب‌مروارید یا تیره‌تر شدن عدسی چشم‌ها افزایش می‌یابد و به مرور دید گربه کاهش پیدا می‌کند.
۳. وضعیت ظاهری پوست و مو
گربههای جوان، پوست نرم، صاف و تمیزی دارند و موهای آن‌ها نرم و براق است. آن‌ها مرتب بدن‌شان را لیس می‌زنند و معمولاً موهای گره‌خورده‌ای ندارند. اما در گربههای میانسال، به تدریج میزان لیس زدن و نظافت پوست و مو کمتر می‌شود و به همین دلیل موهای زبری پیدا می‌کنند و ممکن است گره‌های ریزی در تارهای موها مشاهده شود. بنابراین، تشخیص سن گربه میانسال از روی وضعیت پوست و موی او کار چندان دشواری نیست.
در رابطه با گربههای مسن، پوست نازک‌تر می‌شود و کشسانی خود را از دست می‌دهد. یعنی ممکن است پوست ظریف نازک و خشک به نظر برسد. همچنین، موهای آن‌ها رنگ مات‌تری پیدا می‌کند و گره‌های بیشتری لابه‌لای آن‌ها دیده می‌شود، چون میزان لیسیدن کمتر می‌شود.
۴. وزن و ترکیب بدن
گربههای جوان که مرتب در حال رشد هستند، افزایش وزن و حجم عضله دارند. در کل، نسبت چربی و عضله آن‌ها مناسب است. اما در گربههای میانسال، به دلیل کاهش متابولیسم، وزن بدن کمی افزایش پیدا می‌کند. یعنی ممکن است چاق‌تر به نظر برسند. در عین حال، در پایان این مرحله مقداری از حجم عضلات آن‌ها کم می‌شود.
در گربههای مسن، اغلب وزن بدن کم است، چون با افزایش سن، عضلات تحلیل می‌روند و به زبان ساده‌تر، استخوان دنده، ستون فقرات و لگن راحتتر زیر دست لمس می‌شود. به همین دلیل تشخیص سن گربه در این مرحله کار راحتی است.
۵. بلوغ جنسی گربه
یکی از شاخص‌‌های مهم در تشخیص سن گربه، توجه به علائم بلوغ جنسی است. گربه‌ها معمولاً بین ۵ تا ۹ ماهگی به بلوغ جنسی می‌رسند، هرچند نژاد، تغذیه و شرایط محیطی می‌تواند این زمان را کمی تغییر دهد.
در گربههای ماده اولین سیکل فحلی حدود ۶ ماهگی اتفاق می‌افتد. علائم آن هم صدا کردن به طور مداوم و بلند، بی‌قراری، غلت زدن روی زمین و کاهش اشتها است. اگر گربه‌ای فحل شود، می‌توانیم حدس بزنیم که ۵ ماه یا بزر‌گ‌تر است.
در گربههای نر، علائم بلوغ معمولاً بین ۶ تا ۸ ماهگی ظاهر می‌شود. پاشیدن ادرار برای علامت‌گذاری قلمروی خود، تغییر صدا، پرخاشگری و علاقه به ترک خانه برای جفت‌گیری از نشانه‌های بلوغ است. مشاهده این رفتارها نشان می‌دهد که گربه وارد مرحله جوانی شده است.
در مجموع، مشاهده علائم بلوغ جنسی، یکی از راه‌های تقریبی اما کاربردی برای تخمین سن گربه است، چون نشان می‌دهد حیوان حداقل چند ماه سن دارد و دیگر در دسته بچه‌گربه قرار نمی‌گیرد.
۶. فعالیت و رفتار گربه
از دیگر عوامل تشخیص سن گربه نحوه فعالیت بدنی و رفتار این حیوان است. گربههای جوان و بچه‌گربه‌ها سطح انرژی بالایی دارند، بازیگوش و کنجکاو هستند و در طول روز نسبت به گربههای مسن کمتر می‌خوابند.
در گربههای بالغ و مسن، میل به خوابیدن و استراحت کردن بیشتر است و تحرک کمتر می‌شود. ممکن است به خاطر آرتروز یا درد مفاصل، حرکات‌شان کندتر شوند و از پریدن از ارتفاع خودداری کنند. همچنین گاهی میزان نظافت شخصی کمتر می‌شود.
تبدیل سن گربه به سال انسانی
وقتی می‌گوییم «گربه من ۲ ساله است»، این عدد را نمی‌توان به همین شکل با سن انسان مقایسه کرد، چون پیری و رشد گربه‌ها سریع‌تر از انسان اتفاق می‌افتد.
در سال اول زندگی، گربه خیلی سریع رشد می‌کند و سنش تقریباً معادل یک انسان ۱۵ ساله است. در سال دوم، ۹ سال دیگر به آن اضافه می‌شود و گربه ۲ ساله تقریباً معادل سن یک جوان ۲۴ ساله است.
از سال سوم به بعد، هر سال گربه تقریباً معادل ۴ سال انسان حساب می‌شود. مقایسه سن گربه و انسان برای صاحب گربه بسیار مفید است، چون به آن‌ها کمک می‌کند تا بفهمند گربه‌شان در چه مرحله‌ای از زندگی است و چه نیازهایی برای ادامه زندگی دارد. در نتیجه، می‌توان بر این اساس، تغذیه و مراقبت‌های مناسبی را در نظر گرفت. در جدول زیر می‌توانید تبدیل سن گربه به انسان را مشاهده کنید.
| جدول تبدیل سن گربه به سال انسانی | ||
| سن گربه (سال) | معادل تقریبی در انسان (سال) | مرحله زندگی گربه |
| ۱ | ۱۵ | بچگی |
| ۲ | ۲۴ | جوانی |
| ۳ | ۲۸ | اوایل بزرگسالی |
| ۵ | ۳۶ | بزرگسالی |
| ۷ | ۴۴ | میانسالی |
| ۱۰ | ۵۶ | شروع سالمندی |
| ۱۲ | ۶۴ | سالمند |
| ۱۵ | ۷۶ | سالمند پیشرفته |
| ۱۸ | ۸۸ | کهنسالی |
| ۲۰ | ۹۶ | طول عمر بالا |
برای اطلاع بیشتر درباره محاسبه سن گربه می‌توانید از مشاوره دامپزشکی آنلاین زی پت استفاده کنید. علاوه بر این، اگر علاقه ندارید که حیوان خانگی خود را برای محاسبه سن به کلینیک‌های دامپزشکی ببرید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات ویزیت در منزل زی پت استفاده کنید.
مراقبت های لازم از گربه در هر سن
تشخیص سن گربه به روش‌های دقیق و درست، کمک زیادی به صاحب گربه می‌کند تا از او بهتر مراقبت کند. اما مهم‌تر از این موضوع این است که برنامه مراقبت از گربه بر اساس نیازهای فیزیولوژیک و رفتاری هر دوره تنظیم شود. نیازهای تغذیه‌ای، واکسیناسیون، چک‌آپ‌‌های دورهای و فعالیتهای گربه با افزایش سن او تغییر می‌کند. در این بخش از مقاله، نحوه مراقبت از گربه‌ها را در هر سن به طور جداگانه بررسی می‌کنیم.
مراقبت از بچه‌گربه (زیر یک سال)
همان‌طور که در ابتدای مقاله اشاره شد، بچه‌گربه (Kitten) به گربههای تازه متولد‌شده تا تقریباً یک‌ساله گفته می‌شود. برنامه مراقبت از این گربه‌ها باید با هدف رسد سالم، ایمن‌سازی اولیه، اجتماعی شدن و عادت کردن به برنامه انجام شود. برنامه مراقبت شامل موارد زیر است.
- واکسیناسیون: معمولاً واکسن‌های اولیه (مانند FVRCP یا مانند آن) از حدود ۶ تا ۸ هفتگی شروع می‌شود و در فواصل چند هفته‌ای تا ۱۴ الی ۱۶ هفتگی تکرار می‌شود. واکسن هاری طبق دستور دامپزشک در ۱۲ تا ۱۶ هفتگی یا بعد از آن تجویز می‌شود.
- پروتکل انگل‌زدایی: بچه‌گربه‌ها مستعد کرم‌های روده هستند. دامپزشک اغلب از داروی ضد انگل در چند نوبت استفاده می‌کند. برای کک و کنه هم داروهای مخصوصی را تجویز می‌کند که مناسب سن و وزن بچه‌گربه باشد.
- تغذیه: غذای بچه‌گربه به پروتئین و کالری بیشتری نیاز دارد. تغذیه منظم تا حدود ۶ ماه به صورت ۳ الی ۴ وعده در روز است. بعد از آن به ۲ وعده کاهش می‌یابد. در این دوران نباید از شیر گاو استفاده شود.
- اجتماعی شدن و بازی کردن: در این سن، بازی و ارتباط با انسان‌ها مهم است، مهارت‌های اجتماعی، تحمل کردن تماس از طرف انسان‌ها، استفاده از جعبه خاک برای دستشویی کردن و بازی کردن با اسباب‌بازی‌های مطمئن می‌تواند در رشد اجتماعی او تأثیر زیادی داشته باشد.
مراقبت از گربههای جوان (۱ تا ۵ سال)
در این مرحله مراقبت از گربه در جهت تکمیل واکسیناسیون، عادت دادن به روتین‌های مراقبتی و ایجاد ثبات رفتاری است. برای این منظور توصیه می‌شود، نکات زیر را مدنظر داشته باشید.
- چک‌آپ دامپزشکی: هر بار بعد از پایان دوره واکسیناسیون باید به دامپزشک مراجعه کنید. بعد از آن معاینات دورهای به صورت سالانه ادامه خواهد داشت تا طبق توصیه دامپزشک انجام می‌شود.
- کنترل انگل‌ها: با پیشگیری منظم می‌توان جلوی ابتلا به کک و کنه و انواع انگل‌های گربه را گرفت. استفاده از محصولات ضد کک و ضد انگل زیر نظر دامپزشک در این مرحله سنی توصیه می‌شود.
- رژیم غذایی: از غذای مخصوص رشد یا غذای بزرگسال (در صورت تشخیص دامپزشک) می‌توانید برای گربه خود استفاده کنید. مراقبت اضافه وزن او باشید. در این مرحله باید زمان زیادی با بازی کردن و انجام فعالیتهای بدنی اختصاص داده شود.
- رفتار و تربیت: بازی‌هایی که بتواند رفتار درست را به گربه یاد دهد، در این مرحله اهمیت زیادی دارد. همچنین باید او را از انجام دادن رفتارهای نادرست منع کرد، مانند گاز گرفتن، خرابکاری و آسیب زدن به ظرف آب و غذا.
مراقبت از گربههای بالغ (۶ تا ۱۰ سال)
هدف از مراقبت در این سن، پیشگیری از ابتلا به بیماری‌ها، کنترل وزن و بررسی وضعیت دهان و دندان است. رعایت نکات زیر می‌تواند به سلامت گربه و افزایش کیفیت زندگی او کمک کند.
- ویزیت دامپزشک: سالی یک یا دو بار برای معاینه باید گربه خود را نزد دامپزشک ببرید تا مطمئن شود بیماری یا مشکل خاصی او را تهدید نمی‌کند.
- کنترل وزن و فعالیتهای بدنی: وزن طبیعی گربه باید بر اساس شاخص «BCS» که همان نمره وضعیت بدنی است، حفظ شود. بازی‌های روزانه هم دو بار در روز و هر بار به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه کافی است.
- بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن از همان جوان باید عادت شود و در صورت نیاز جرم‌گیری توسط دامپزشک انجام شود.
- پیشگیری مداوم: واکسن‌های بوستر (Booster) و داروهای ضد انگل باید طبق برنامه و زیر نظر دامپزشک استفاده شود تا سلامت گربه بالغ حفظ شود.
مراقبت از گربههای سالمند (بالای ۱۰ سال)
گربههای مسن در مقایسه با گربههای جوان و بالغ، به مراقبت بیشتری نیاز دارند، زیرا به دلیل ضعیف شدن سیستم ایمنی و کاهش فعالیتهای بدنی، بیشتر در معرض ابتلا به بیماریهای خطرناک قرار دارند. تشخیص زودهنگام بیماریهای مرتبط با سن، بهبود کیفیت زندگی و مدیریت بیماریهای مزمن، جزو مراقبت‌های ویژه به شمار می‌رود.
- معاینات دورهای: در این سن، گربه حتماً باید سالی دو بار برای معاینه وزن، فشار، گوش، چشم، دندان و پوست به دامپزشک مراجعه کند.
- آزمایش‌ها: آزمایش‌های خون و ادرار برای بررسی عملکرد کلیه، کبد، قند خون و تیروئید ضروری است. همچنین معاینه قلب و در صورت لزوم اکو توصیه می‌شود.
- تغذیه: در این سن، غذای گربه کم‌کالری است و مقدار پروتئین و مواد معدنی آن بر اساس نیازها یا بیماریهای این حیوان تعیین می‌شود. بعضی از گربه‌ها به غذای نرم‌تری نیاز دارند، به‌ویژه اگر مشکلات دهان و دندان هم یا ناراحتی‌‌های گوارشی داشته باشند.
- مراقب از دندان‌ها و کاهش درد مفاصل: درد مفاصل یکی از مشکلات شایع در این سن است. دامپزشک ممکن است از مکمل یا درمان‌هایی استفاده کند که برای کمک به رفع این مشکل در دسترس است.
- ایجاد محیط آرام و عاری از تنش: جای خواب گرم، رمپ یا پله برای دسترسی به مکان‌های بالاتر، دسترسی آسان‌تر به جعبه خاک (در ارتفاع کم و با دیواره کوتاه‌تر) و همچنین نور مناسب به گربه کمک می‌کند تا این دوران را راحتتر طی کند.
سوالات رایج
در این بخش به سه سوال رایج و مهم در خصوص تشخیص سن گربه پاسخ داده‌ایم.
چگونه سن بچه‌گربه را دقیق تشخیص دهیم؟
با بررسی دندان‌ها، وزن و تغییرات ظاهری می‌توان سن بچه‌گربه (Kitten) را تا حد زیادی دقیق مشخص کرد.
آیا دامپزشک می‌تواند سن گربه را بگوید؟
دامپزشک با بررسی وضعیت دندان‌ها، وضعیت جسمی، چشم‌ها و حتی با آزمایش خون می‌تواند سن گربه را به طور دقیق تخمین بزند.
آیا همه گربه ها در سن بالا لاغر می‌شوند؟
همیشه این‌طور نیست. بعضی از گربه‌ها در میانسالی چاق می‌شوند، اما در سن بالاتر اغلب عضلات‌شان تحلیل می‌رود و دچار کاهش وزن می‌شوند.
جمع‌بندی
تشخیص سن گربه هم به علم کافی نیاز دارد و هم بخشی از آن از طریق تجربه به دست می‌آید. با نگاه کردن به دندان‌ها، مو، چشم‌ها، وضعیت فیزیکی و سطح انرژی گربه می‌تواند تا حد زیادی سن گربه را تشخیص داد. با دانستن سن گربه می‌توانیم در هر مرحله از رشد از او بهتر مراقبت کنیم و زندگی طولانی‌تر و سالم‌تری را برای او ایجاد کنیم.
در این مقاله یاد گرفتیم که چطور سن گربه خود را محاسبه کنید. اگر روش‌های ارائه‌شده را امتحان کردید اما اگر در تشخیص سن گربه خود شک دارید، بهترین راه مراجعه به دامپزشک است. منابع دامپزشکی تأکید دارند که این علائم صرفاً یک راهنمای کلی برای تشخیص سن گربه هستند و وضعیت هر گربه با توجه به سلامت جسمی، عوامل ژنتیکی و مراقبت‌های لازم می‌تواند متفاوت باشد. برای تعیین دقیق‌تر سن یا پی بردن به مشکلات بالقوه سلامتی گربه، مشاوره با دامپزشک و معاینه بالینی توصیه می‌شود.